U bent samen met uw zakenpartners eigenaar van de aandelen van een vennootschap met rechtspersoonlijkheid (zoals bijvoorbeeld een NV of BVBA). Plots overlijdt één van uw zakenpartners. Wat gebeurt er met zijn aandelen? Welke gevolgen heeft zijn overlijden voor u en voor de vennootschap?

Wat gebeurt er met de aandelen van een overleden medevennoot indien er statutair of contractueel niets is geregeld?

Indien er statutair of contractueel niets is geregeld en een vennoot overlijdt, zullen zijn aandelen overeenkomstig het erfrecht toekomen aan zijn erfgenamen en/of legatarissen. Wie deze erfgenamen en/of legatarissen zijn, zal afhangen van de concrete situatie. Veelal zullen dit de echtgenoot, de kinderen, broers en/of zussen e/of ouders zijn van de overleden vennoot.

Vennootschapsrechtelijk zijn de wettelijke bepalingen hieromtrent eerder beperkt. Artikel 249 van het Wetboek van Vennootschappen voorziet in een instemmingsvereiste bij een overgang ingevolge overlijden van de aandelen van een BVBA. Er is echter o.a. geen instemming vereist bij een overdracht van aandelen aan een echtgenoot of aan bloedverwanten in de rechte opgaande of in de rechte nederdalende lijn, tenzij hier uitdrukkelijk statutair van is afgeweken. Verder bepaalt het Wetboek van Vennootschappen nog dat erfgenamen en legatarissen van aandelen van een BVBA, die geen vennoot kunnen worden omdat zij niet als vennoot zijn toegelaten, recht hebben op de waarde van de overgegane aandelen.

De erfgenamen en/of legatarissen (lees de nieuwe vennoten!) verwerven dezelfde bevoegdheden en zeggenschap m.b.t. de aandelen als de overleden vennoot. Afhankelijk van het aantal aandelen dat wordt vererfd, zullen de erfgenamen dus een belangrijke invloed kunnen uitoefenen op het toekomstig beheer en de continuïteit van de vennootschap. Hetgeen nefaste gevolgen kan hebben voor de vennootschap. Het is immers niet gezegd dat de erfgenamen en/of legatarissen over de nodige kennis en bekwaamheid beschikken ten einde het beheer van de vennootschap waar te nemen. Bovendien streven zij niet altijd dezelfde belangen na dan de overleden vennoot. Indien er onenigheid bestaat tussen de erfgenamen kan dit er zelfs toe leiden dat het beheer van de vennootschap wordt geblokkeerd.

Hoewel dit zeker niet altijd het geval is, is een overgang van de aandelen van een vennoot bij zijn overlijden aan zijn erfgenamen en/of legatarissen vaak niet wenselijk. Als vennoot is het aangewezen om hier samen met uw medevennoten op voorhand goed over na te denken, alle voor- en nadelen af te wegen en hierover desgevallend de nodige afspraken te maken.

Alternatieve mogelijkheden

In de statuten van de vennootschap of via een afzonderlijke aandeelhoudersovereenkomst kan worden bepaald hoe de overgang van aandelen zal gebeuren bij het overlijden van een vennoot.

De vennoten kunnen via de statuten of via een aandeelhoudersovereenkomst bijvoorbeeld een wederzijds voorkooprecht aan elkaar toekennen. Een voorkooprecht houdt in dat wanneer er een overdracht van aandelen plaatsvindt, de overige vennoten deze aandelen bij voorrang kunnen kopen. Het is hierbij van belang dat het begrip ‘overdracht’ voldoende ruim wordt gedefinieerd, waardoor het voorkooprecht niet enkel uitwerking krijgt wanneer een vennoot bijvoorbeeld zijn aandelen verkoopt, maar ook wanneer er een overdracht van aandelen plaatsvindt n.a.v. het overlijden van een vennoot.

Welke prijs moet ik betalen?

Indien u door middel van een voorkooprecht over de mogelijkheid beschikt om de aandelen van uw overleden medevennoot te kopen, zult u normaal gezien aan de erfgenamen en/of legatarissen van de overleden vennoot een prijs voor de aandelen moeten betalen.

Teneinde over de waardering van de aandelen al te veel discussie te vermijden, doet u er goed aan om bij de bepaling van het voorkooprecht ook al een mechanisme af te spreken over hoe de prijs in dit geval zal worden vastgesteld. Dit mechanisme kan erin bestaan dat een bepaalde waarde of waarderingsmethode wordt vooropgesteld of dat een bepaalde expert (bijvoorbeeld een bedrijfsrevisor) wordt aangesteld die de prijs zal bepalen. U kan hierbij reeds een expert bij naam aanduiden (in dit geval moet u ook rekening houden met het vooroverlijden van deze expert) of een procedure uitwerken op basis waarvan één of meerdere experten zullen worden aangesteld die de prijs zullen bepalen.

Voorts spreekt u het best ook iets af over de betalingsmodaliteiten van deze prijs.

Overlijdensverzekering

Bij de uitoefening van een voorkooprecht zult u desgevallend over voldoende financiële middelen moeten beschikken om de aandelen van uw overleden medevennoot te kunnen kopen van zijn erfgenamen en/of legatarissen. Indien u hier mogelijks problemen verwacht, kunt u overwegen een overlijdensverzekering af te sluiten waarbij u zich indekt tegen het overlijden van uw medevennoot.

In het volgend artikel behandelen wij het onderscheid tussen het maken van een dergelijke regeling in de statuten of via een aandeelhoudersovereenkomst.

Cazimir Advocaten

Heeft u de eerste artikels in deze reeks over de aandeelhoudersovereenkomst gemist?
Zie dan ook: DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST – BETER VOORKOMEN DAN GENEZEN (30/08/2017)
en ​AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST VERSUS STATUTEN (25/09/2017)