2023 was op juridisch vlak een bijzonder boeiend jaar. Het was het jaar van het Reuzegom-arrest en het terrorismeproces, maar ook van de definitieve doorbraak van AI in de wereld van law, tax en finance. Het zijn maar enkele van de zaken waar onze auteurs van wakker lagen. Een overzicht van 2023 door een juridische bril

Artificiële Intelligentie in de juridische wereld

De fenomenale doorbraak van ChatGPT eind 2022 schudde ons allemaal wakker. Want hoewel AI al heel lang bestaat, zijn vooral de evoluties in de laatste jaren gewoonweg spectaculair te noemen. Ook de juridische wereld bleef niet achter. De één bleef (voorzichtig) optimistisch, de andere kijkt de toekomst iets somberder tegemoet. Vele vragen komen op ons af: Wordt de jurist overbodig? Hoe zal AI onze manier van leven en werken gaan beïnvloeden? En hoe leren we er mee omgaan?

AI roept echter niet alleen ethische en filosofische vragen op, maar ook concrete juridische vragen. Zoals: Hoe vinden we het evenwicht tussen de bescherming van auteursrechten en AI-fenomenen als ChatGPT? Wat als we AI inzetten bij werving en selectie?

Eén positieve kant van AI is alvast dat we het kunnen inzetten om helder te communiceren over complexe juridische problemen.

Achterstand bij het hof van beroep Brussel en gemediatiseerde processen

In 2023 trokken advocaten nog maar eens aan de alarmbal over de – ontoelaatbare – achterstand bij het hof van beroep van Brussel, waar je het risico loopt tot 2040 te moeten wachten voor je zaak behandeld wordt.

2023 was echter ook het jaar waarin twee lang geanticipeerde processen eindelijk door rechter en jury werden beslecht. Het terrorismeproces rond de aanslagen van 22 maart 2016, en het Assisenproces rond de tragische dood van Sanda Dia. Beide processen deden de emoties soms hoog oplaaien. De Jubel-opiniemakers keken er met een kritische, maar genuanceerde blik naar. Was er in het Reuzegom-arrest nu echt sprake van klassenjustitie? En hoe kunnen alle partijen nu verder, na de uitspraak? En wat te denken van Acid die de namen van de Reuzegommers openbaar maakte?

De jurist anno 2023

Meer dan ooit moet een jurist over veel meer kwaliteiten dan enkel juridische vakkennis. Strategisch denken is een must, of je nu als advocaat of notaris nadenkt over de strategie van je eigen kantoor, of als bedrijfsjurist fungeert als klankbord en strategisch partner van de onderneming. De juridische professional in 2023 (en 2024) is strateeg, communicator, filosoof en teamplayer.

Maar weet dat je ook als hardwerkende professional niet altijd bereikbaar moet zijn. Sinds 1 april hebben we immers allemaal recht op deconnectie.

Het is trouwens nooit te laat om de juridische praktijk in te duiken.

De fiscalist, de fiscus en auteursrechten

We stonden er al even bij stil hoe ChatGPT en auteursrechten voor heel wat juridische kronkels zorgen. Maar ook in fiscalibus zorgden auteursrechten voor heel wat beroering door de eerste rulings van de Dienst Voorafgaande Beslissingen over het nieuw auteursregime. De visie van de fiscus pakt trouwens vooral negatief uit voor IT’ers en architecten (die van de rechtspraak dan wel weer gelijk krijgen).

Vaak draait het in die geschillen met de fiscus over de kwalificatie van de inkomsten: zijn het beroepsinkomsten of zijn ze toch van andere aard. Een discussie die de fiscus trouwens ook vaak voert met belastingplichtigen met een uit de hand gelopen hobby (of beroepsactiviteit, zoals de administratie het ziet): of ze nu iets verdienen met whisky verzamelen of paarden fokken.

Een eigen huis

Voor jonge (en minder jonge) mensen die dromen van een eigen huis, hadden de Jubel-auteurs het afgelopen heel wat concrete juridische tips: Wat moet je doen als je als gehuwd koppel samen een huis wil kopen (en wat als je niet gehuwd bent?)? Hoe zit dat nu eigenlijk met het EPC-attest? Hoe gaan je om me je mede-eigenaars en de VME als je in een appartementsgebouw woont? Wat als je buren hinder ondervinden van jouw verbouwingen? Wat als je zonnepanelen wil installeren op het dak van iemand anders? En voor de dromers en durvers: wat als je je Belgische woning inruilt voor een vaste stek in het buitenland?

Wat brengt 2024?

Ook 2024 belooft een spannend, intrigerend en uitdagend jaar te worden met een jaar vol verkiezingen. Van de sociale verkiezingen, tot de gemeenteraadsverkiezingen en de regionale, nationale en Europese kiesstrijd. Wat worden voor de politieke partijen speerpunten in beleidsdomeinen als justitie duurzaamheid?

En hoe evolueert AI. Wordt volgend jaar het jaaroverzicht geschreven door ChatGPT of zit er nog gewoon een mens achter het toetsenbord?

We moeten het maar afwachten.

De Jubel-redactie wenst u alvast een inspirerend 2024.

Wim Putzeys, hoofdredacteur Jubel