U wenst samen met uw zakenpartners over te gaan tot de oprichting van een vennootschap. U weet dat u hiervoor statuten moet opmaken. U heeft echter ook al gehoord dat bepaalde aandeelhouders bepaalde afspraken niet via de statuten regelen, maar via een afzonderlijke aandeelhoudersovereenkomst. Wat is nu precies het onderscheid tussen de statuten van uw vennootschap en een aandeelhoudersovereenkomst?

Partijen, inhoud, vorm & flexibiliteit

De statuten zijn de grondregels van de vennootschap die worden opgesteld bij haar oprichting. Het Wetboek van Vennootschappen bevat een opsomming van een aantal aangelegenheden die verplicht moeten worden opgenomen in de statuten, zoals bijvoorbeeld de identificatiegegevens van de vennootschap (rechtsvorm, naam, zetel), de doelomschrijving, de duur, gegevens over het maatschappelijk kapitaal en de aandelen en het begin en einde van het boekjaar. Daarnaast bevatten de statuten bepalingen die betrekking hebben op de interne organisatie van de vennootschap, zijnde de samenstelling en werking van haar bestuursorgaan en de algemene vergadering, de vertegenwoordiging van de vennootschap, wat er gebeurt in geval van ontbinding en vereffening van de vennootschap, etc.

De statuten van een NV, BVBA, CVBA en Comm.VA moeten bij de oprichting van de vennootschap notarieel worden vastgelegd via een authentieke akte. Elke statutenwijziging dient opnieuw notarieel via een authentieke akte te worden vastgelegd en vergt een beslissing van de algemene vergadering van de vennootschap. Statutaire bepalingen binden in principe zowel de vennootschap, als alle huidige en toekomstige vennoten.

Afspraken die meer in detail betrekking hebben op de onderlinge verhouding tussen de vennoten en hun aandelenbezit, zijnde bijvoorbeeld afspraken aangaande de overdraagbaarheid van aandelen, de machtsuitoefening binnen de vennootschap, de winstbestemming en conflictbeheersing, zullen veelal via een afzonderlijke aandeelhoudersovereenkomst worden geregeld.

Een aandeelhoudersovereenkomst is een onderhandse overeenkomst. Er kan met andere woorden vrij bepaald worden wie partij is bij de gemaakte afspraken. Een aandeelhoudersovereenkomst kan steeds met instemming van alle partijen die de aandeelhoudersovereenkomst hebben afgesloten, onderhands worden gewijzigd. De contractsvrijheid geldt hier als uitgangspunt, ook al is deze contractsvrijheid niet onbeperkt. Gezien haar flexibiliteit, zullen bepaalde complexe of delicate afspraken of afspraken die slechts ten behoeve van een beperkt aantal vennoten gelden, veelal worden opgenomen in een aandeelhoudersovereenkomst in plaats van in de statuten.

Publicatievereisten

De statuten van een vennootschap moeten worden neergelegd ter griffie van de bevoegde Rechtbank van Koophandel waar ze door iedereen kunnen worden geraadpleegd. Bovendien moet er een uittreksel van de statuten worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad, waarin heel wat statutaire bepalingen verplicht dienen opgenomen te worden. Een statutenwijziging is aan dezelfde publiciteitsvereisten onderworpen.

Een aandeelhoudersovereenkomst daarentegen is niet aan enige publiciteitsvereiste onderworpen en bijgevolg veel discreter.

Duur

Daar waar statutaire bepalingen van toepassing blijven voor de duur van de vennootschap, zullen de in een aandeelhoudersovereenkomst gemaakte afspraken slechts bindend zijn voor de duurtijd van de overeenkomst.

Indien men wenst dat een aandeelhoudersovereenkomst niet te allen tijde opzegbaar is, zal ze noodzakelijkerwijs van bepaalde duur moeten zijn. Dit heeft tot gevolg dat de vennoten die een aandeelhoudersovereenkomst afsluiten ertoe verplicht worden om de door hen in de aandeelhoudersovereenkomst gemaakte afspraken om de zoveel tijd te herevalueren en waar nodig aan te passen aan de gewijzigde omstandigheden, hetgeen misschien niet altijd wenselijk is, maar wel kan bijdragen aan een goede verstandhouding tussen de vennoten op lange termijn.

Wat bij een conflict tussen de statuten en de aandeelhoudersovereenkomst?

Het feit dat de in de aandeelhoudersovereenkomst gemaakte afspraken een aanvulling of afwijking op de statuten inhouden, tast de geldigheid van deze afspraken in principe niet aan. Partijen moeten hierbij echter wel rekening houden met de beperkte tegenwerpelijkheid van de aandeelhoudersovereenkomst. Het blijft sowieso aangewezen om zowel de statuten als de aandeelhoudersovereenkomst op elkaar af te stemmen. Veelal zal het afsluiten van een aandeelhoudersovereenkomst gepaard gaan met een statutenwijziging, teneinde de gemaakte afspraken ook geheel of gedeeltelijk in de statuten te verankeren of om beide documenten toch minstens in overeenstemming te brengen met elkaar.

Indien u bepaalde afspraken met uw medevennoten wenst te maken, die niet verplicht moeten worden opgenomen in de statuten, zult u met andere woorden moeten afwegen of u deze afspraken wenst te maken via de statuten of via een aandeelhoudersovereenkomst. Hierbij zullen o.a. volgende zaken relevant zijn: Wenst u deze afspraken met slechts enkele vennoten te maken of met alle vennoten? Is discretie belangrijk? Moeten deze afspraken flexibel kunnen worden aangepast of aangevuld? Voor welke termijn wenst u deze afspraken te maken? Hoe belangrijk is de tegenwerpelijkheid van deze afspraken? Etc.

Cazimir Advocaten

Het volgende artikel in deze reeks handelt over clausules die de overdracht van aandelen regelen.
Zie ook: DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST – MIJN MEDEVENNOOT OVERLIJDT ONVERWACHT, WAT NU?(14/09/2017) en DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST – BETER VOORKOMEN DAN GENEZEN(30/08/2017)