Voor zowel advocaten als voor bedrijfsjuristen kent de juridische wereld geen geheimen. Beide beroepsgroepen voelen zich als een vis in het water als het gaat om de toepassing van nieuwe wetgeving en de uitvoering van rechtsregels.

Elk van die rechtspractici legt eigen accenten in de verdediging van de cliënt. De klassieke vergelijking tussen advocaat en bedrijfsjurist focust al te vaak op die verschillen. Onder de oppervlakte schuilen immers heel wat raakvlakken die aandacht verdienen.

Een advocaat pleit. En de bedrijfsjurist dan?

Het advocatenberoep doet bij iedereen een belletje rinkelen: getooid in een toga voert die vurig de verdediging van zijn of haar cliënt. De rol van de bedrijfsjurist is eerder onbekend maar daarom ook minder relevant?

Neen, integendeel. De bedrijfsjurist is een essentiële schakel binnen de onderneming. Het is een vertrouwenspersoon die evenwichten zoekt tussen een veelheid aan meningen en betrokken partijen. Zij of hij zorgt ervoor dat uiteindelijk de snaren gelijkgestemd zijn.

Een bedrijfsjurist is dus een intern pleiter, iemand die binnen de onderneming erg zichtbaar is en impact heeft op de werking ervan. Hoezeer een bedrijfsjurist op de voorgrond treedt binnenskamers, des te discreter zal die zich opstellen naar de buitenwereld toe. Bij advocaten werkt het anders. Zij bepleiten op de publieke scène de zaak van hun cliënten maar zijn an sich minder direct betrokken bij het dagelijks functioneren van een onderneming. Toch opereren ook zij regelmatig in de luwte – zeker bij het adviseren van bedrijven of particulieren – uitgerekend om niét in de openbaarheid te treden. Hetzij als bedrijfsjurist, hetzij als advocaat, discretie en confidentialiteit blijven belangrijke beroepskarakteristieken.

Legal privilege

Vertrouwen is de basis voor elke goede professionele relatie. Dat is zeker zo bij advocaten en bedrijfsjuristen. Beiden hebben er alle belang bij dat de publieke opinie die kernwaarden van het beroep erkent. Het is een verworven privilege waar de samenleving niet zomaar aan kan tornen want het helpt in de eerste plaats de cliënt vooruit.

Het is essentieel dat de rechtzoekende in alle discretie een juridische vraag kan neerleggen bij advocaten of bedrijfsjuristen. Vanuit die vertrouwensrol zijn de beroepsgroepen erg complementair aan elkaar, elk binnen hun eigen context en elk in relatie tot hun cliënten. Waar dat legal privilege zich in een bedrijfsjuridische context voornamelijk situeert rond het principe van “vertrouwelijkheid van de adviezen”, staat dat binnen de advocatuur gelijk aan het beroepsgeheim.

De overheid lonkt, alsook het groeiende belang van legal tech

Het is net dat beroepsgeheim dat onder druk komt te staan via initiatieven van hogere overheden. Noch de advocaat, noch de bedrijfsjurist heeft als taak die instanties te voeden met informatie en al zeker niet als dat de vertrouwensband met cliënten onherstelbaar schaadt.

Evenmin is het de taak van een bedrijfsjurist om bureaucratisch te rapporteren aan diezelfde overheden over de activiteiten van ondernemingen. Duurzaamheid is in dat zinsverband bijvoorbeeld een belangrijk maatschappelijk thema dat ook bedrijven aanbelangt. Maar het is een gedeelde verantwoordelijkheid waarover àlle betrokkenen verantwoording dienen af te leggen.

Pressie vanuit overheidsinstanties is iets waar zowel bedrijfsjuristen als advocaten in toenemende mate mee geconfronteerd worden. Ook legal tech en artificiële intelligentie vormen uitdagingen voor de toekomst. De samenleving verwacht dat beide beroepsgroepen digitalisering omarmen. Maar reikt technologische vernieuwing altijd de juiste tools aan om het recht vooruit te helpen? Digitale hulpmiddelen kunnen inderdaad juridische taken verlichten en zelfs gedeeltelijk overnemen. Maar een robot of machine zal nooit de nuance van het menselijke oordeel kunnen vervangen, niet binnen de advocatuur, niet in een bedrijfsjuridische context.

Samen sterk

Bedrijfsjuristen zijn in het juridische speelveld een relatief jonge beroepsgroep. Waar advocaten zich kunnen beroepen op eeuwenoude tradities, is het voor bedrijfsjuristen vaak nog zoeken naar hoe zij hun publieke imago vast kunnen omlijnen.

Maar de toekomst oogt mooi: bedrijfsjuristen bekleden zowel binnen de maatschappij als binnen de onderneming een belangrijke vertrouwensrol die eigenlijk niet veraf staat van de relatie tussen advocaten en cliënten. Dat is – gelukkig – ook steeds vaker de (juiste) perceptie die leeft bij het publiek. Het belang van het legal privilege is daarbij onmiskenbaar.

Bovendien zijn de uitdagingen die beide beroepsgroepen voorgeschoteld krijgen erg gelijklopend: de toenemende druk vanuit de overheid en het groeiende belang van legal tech vragen om gepaste antwoorden. Waarom dan niet samen aan oplossingen werken binnen een interdisciplinair kader? Zou die ingesteldheid niet meer impact creëren, zowel ‘intern’ als ‘extern’? Bedrijfsjuristen en advocaten spreken dezelfde taal en die is rijk genoeg om constructief de belangen van cliënten te dienen.

Dit artikel kwam tot stand op basis van een interview (zie foto boven) tussen Els Steen (voorzitter IBJ/IJE) en Peter Callens (voorzitter OVB). Dat dubbelinterview kan u hier lezen.