Op maandag 2 september zullen weer een heleboel pas afgestudeerde jonge juristen de eed afleggen als advocaat. Ze moeten dan voor het voltallige Hof van Beroep – voor die gelegenheid weer plechtstatig uitgedost in een rode galatoga en voorzien van de burgerlijke eretekens waaruit de anciënniteit van de togadrager kan worden afgeleid – en onder het toeziend oog van de Stafhouders, de stagemeesters en trotse ouders en familieleden plechtig de “getrouwheid aan de Koning” beloven. Ook moeten ze luidop verklaren om niet af te wijken “van de eerbied aan het gerecht en de openbare overheid verschuldigd”.  Tot slot dienen ze ook toe te zeggen om aan cliënten geen zaak aan te raden of te verdedigen die ze “in eer en geweten niet rechtvaardig” vinden.

De eed is een plechtig ritueel, maar heeft ook in deze blitse tijden nog een betekenis. Maar zelfs Aeschylos – de schrijver van de Oresteia – wist het al: “de eed maakt de mensen niet geloofwaardiger; mensen maken de eed geloofwaardig”.

Een goed werkende balie heeft nieuw bloed nodig, een nieuwe generatie met nieuwe ideeën die de wereld wil veroveren en oude gewoontes in vraag stellen. De nieuwkomers zullen niet het traditionele beroep van weleer uitoefenen, waarbij de advocaten werden afgeschermd van de economische realiteit en waar de marktmechanismen niet speelden. De balie was vroeger een “corporatistische” en beschermende omgeving die de leden afschermde voor al te opdringerige buitenstaanders. En hoewel sommigen heimwee hebben naar de tijd dat confraterniteit betekende dat iedereen de gevestigde orde respecteerde en jongeren dan ook braaf “hun beurt” moesten afwachten – zowel op de rechtbank bij het pleiten als bij de uitbouw van hun carrière -, moeten de advocaten ermee leren leven dat die tijd niet meer terugkomt. Jonge advocaten zullen een businessplan moeten opstellen waarin ze nadenken over hun troeven en sterktes, met duidelijke doelstellingen waar ze naartoe willen.  Het is de generatie die zal moeten omgaan met 3D-termen als Digital, Data en Disruption.

De Stafhouder van de Balie van Brussel Frans wees er in de krant La Dernière Heure (17 augustus) op dat van die jonge advocaten een groot engagement wordt verwacht. “Avocats en stage à Bruxelles: la fin du tourisme va sonner!” was de titel boven het stuk. Hij wil de stage daarom verbeteren en is er zich van bewust dat dit de toegang tot het beroep moeilijker zal maken, maar “ce sera la fin du tourisme de certains!”. Het doel is dus een kwalitatieve opleiding, waarbij overigens niet enkel in de richting van de stagiairs wordt gekeken: “Il n’est plus question d’exploiter les stagiaires sous prétexte qu’ils sont rémunérés selon un barème minimum. Les maîtres de stage doivent remplir correctement leur rôle ou y renoncer”.

Ook in Vlaanderen leeft de gedachte dat een grondige hervorming van de stage aan de balie noodzakelijk is. Met de kennis van de universiteit wordt men hooguit een goed jurist, maar is men nog geen goede advocaat volgens het verwachtingspatroon van de hedendaagse cliënt. Een advocaat moet ook de nodige vaardigheden verwerven om een modern ondernemer te worden.  In het najaar zullen ook binnen de Orde van Vlaamse Balies grote hervormingsplannen worden besproken en hopelijk ook worden goedgekeurd. De nieuwe generatie advocaten verdient het om gewapend te zijn om zich in een snel wijzigend juridisch landschap blijvend relevant te maken.

Misschien zullen de jonge advocaten die hun eed afleggen wat overrompeld worden door het decorum en de plechtstatigheid die gepaard gaat met een eedaflegging. Anderen zullen het misschien een oubollige bedoening vinden en een noodzakelijke formaliteit alvorens het “echte” werk kan beginnen. Toch heeft die eedaflegging ook in deze tijden nog zin en nut. Een advocaat staat niet alleen, maar oefent zijn beroep uit in een permanente interactie met confraters en dat blijkt al bij de eedaflegging.  De advocaten die ook gaan pleiten – toegegeven, het zijn er steeds minder – worden altijd geconfronteerd met de magistraten “aan de overkant”. In die verhouding is er wederzijds respect nodig. Dat wordt ook op de openingszitting meteen duidelijk.

De jonge advocaten wacht een grote uitdaging. Ze zullen moeten excelleren en kwaliteit bieden en in alle omstandigheden hun integriteit bewaren. Dat kan enkel door steeds een volledige onafhankelijkheid te bewaren. Het zijn misschien zwaar klinkende woorden, maar ze vormen wel de kern van het beroep, ook voor diegenen die in deze digitale tijden een geheel nieuwe invulling willen geven aan het beroep.

Hugo LAMON

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!