Gejuich op de banken van de verzekeraars. De minister van justitie promoot een van hun producten, de rechtsbijstandsverzekering.

Wat voorafging

Deze verzekering is geen nieuw product, de promotie door de overheid evenmin. Minister van Justitie Onkelinx ging de huidige minister voor (bron: http://www.standaard.be/cnt/291opupn).

De ‘Onkelinx’-polis was waarschijnlijk geen al te succesvol product voor de verzekeraars. Op uitnodiging van de minister van justitie schoven zij samen met de OVB (Orde van Vlaamse Balies) en (de aanvankelijk aarzelende) OBFG (Ordre des Barreaux  Francophones et Germanophones) aan de onderhandelingstafel.

Ongezien, nog nooit – bij mijn weten – werd een verzekeringsproduct door een minister in samenspraak met de economische dienstverleners onderhandeld. Nooit eerder werden erelonen door de vertegenwoordigers van de balies (dit zijn de lokale beroepsverenigingen van advocaten) aangebracht om eender welk commercieel product beter in de markt te brengen.

Zonder grondig debat over ‘conventionering’ (tariefafspraken tussen ondernemersverenigingen van advocaten en verzekeraars) binnen de bevoegde organen van de advocatuur (de algemene vergadering of de raden van de orde), zonder de advocaten te consulteren, luisterden de OVB/OBFG-vertegenwoordigers naar de voorstellen van de minister van justitie.

Een fiere minister van  justitie

De minister kon laatste zondag fier bloggen dat, ik citeer:

‘De opvallendste maatregel van Justitieminister Koen Geens (CD&V) is dat hij een rechtsbijstandsverzekering tegen juridische risico’s fiscaal aftrekbaar gaat maken. Wie zich wil indekken tegen kosten voor een echtscheiding of bij het bouwen van een woning zal dat straks dus goedkoper kunnen doen. Dergelijke verzekeringen bestaan nu al, maar zijn heel duur. Door de fiscale aftrek en het grotere aantal mensen dat daardoor zo’n verzekering zal afsluiten, zullen de premies ook wat dalen. Wat er behalve echtscheidingskosten of bouwrisico’s nog allemaal onder de verzekering zal vallen, moet de regering nog beslissen. Wel al zeker is dat de advocatenkosten op voorhand zullen vastliggen en dat advocaten zullen moeten zeggen of ze de tarieven gaan respecteren. Een dergelijk systeem bestaat al bij artsen, waar er “geconventioneerde” artsen zijn en artsen die hogere tarieven gebruiken. De overheid gaat een lijst ­opstellen met advocaten die zich willen conventioneren.’ (bron: https://www.koengeens.be/).

De vertegenwoordigers van de advocatuur, opnieuw in snelheid gepakt door de minister van justitie,  trachtten tevergeefs de schade te beperken met een lamentabel OVB-persbericht :

“Het grote voordeel van een rechtsbijstandsverzekering is dat je niet plots met onverwachte kosten, ook die van een advocaat, wordt geconfronteerd. Door de periodieke betaling van de premies worden de kosten immers gespreid in de tijd. Bijkomend voordeel is dat de toegang tot de rechtbank wordt vergemakkelijkt en die ligt ons uiteraard nauw aan het hart. Er zijn de laatste jaren alsmaar kosten bijgekomen zoals de btw, de stijging van de rechtsplegingsvergoedingen en de rolrechten. Die vormen een groot risico dat de rechtzoekende niet wil lopen. De rechtsbijstandsverzekering zorgt ervoor dat mensen die geen recht hebben op een pro-Deoadvocaat toch hun rechten kunnen laten gelden.” (bron: https://www.advocaat.be/).

De lachende derde

De verzekeraars hebben hun slag thuis gehaald. Zij kennen beter dan wie de markt, weten beter dan wie wat advocaten in rechtsbijstand aanrekenen en trachten zoveel als mogelijk de verzekerde kosten en erelonen van advocaten te bemeesteren (lees beknibbelen). De verzekeraars zijn niet de hoeders van de onafhankelijkheid van de advocaat noch van de rechtstaat, het is evenmin hun opdracht.

Terecht stelt confrater Hugo LAMON (bron: https://www.jubel.be/ereloon-van-advocaten-aan-banden-gelegd/) dat de vergelijking met de geconventioneerde artsen niet opgaat, maar hij benadrukt te weinig het belangrijkste argument: de gezondheidszorg (onder meer de artsen) wordt grotendeels betaald door de overheid en niet door de verzekeraars. Daarenboven, de inspraak en impact van de artsen is van een totaal andere wereld dan deze van advocaten.

Bokaalvissen

En ja, uiteraard zullen veel advocaten zich om den brode conventioneren en dit verdedigen, maar eens in het (vang)net van de verzekeraars, worden zij verkocht als bokaalvissen. Aan deze confraters zeg ik, de rechtsbijstandverzekering is er niet om uw inkomen te verzekeren. Deze verzekering is een product waarmee de verzekeraars hun maatschappelijk doel betrachten, winst voor de aandeelhouders, winst die dankzij de voortschrijdende  privatisering van Justitie kan gemaximaliseerd worden door economische spelers.

Terloops, maar geenszins onbelangrijk, de minister van justitie noch minder de vertegenwoordigers van advocaten hebben zich in te laten met de confectie van een (verzekerings-)product om het  economisch (diensten-)verkeer naar hun hand te zetten.

De ‘midden’-burger

Het remodelleren – middels een fiscale aftrek van een hoger deel van de verzekeringspremie – van de niet zo succesvolle ‘Onkelinx’-polis biedt geenszins soelaas voor de burgers geprangd tussen de weinig – en veelverdieners. Deze ‘midden’-burgers leveren per hoofd de grootste fiscale bijdrage aan een veelheid van overheden in dit land. Waarom juist deze burgers aanporren om zich bijkomend te verzekeren?

Voor een overheid die haar essentiële verplichting – het aanbieden van een goedwerkende justitie –  niet nakomt en voluit haar taken privatiseert, is het aanpraten van een (beperkt) fiscaal aftrekbare rechtsbijstandverzekering een dor vijgenblad. Deze schijnoplossing voor de armlastige Justitie is voor de burgers een interende uitgave.

Om het wat te verduidelijken een vergelijking: wat te denken van een vader die aan zijn inwonende dochter voorstelt – omdat hij liever zijn geld besteedt aan het onderhoud van zijn diverse bouwvallige eigendommen – op eigen kosten een voedselverzekering af te sluiten? Vader moet niet meer instaan voor de voeding van zijn dochter, geconventioneerde grootkeukens nemen zijn plicht over? Om haar te overhalen zelfvoorzienend te zijn belooft vader aan zijn dochter ietsje van de premie terug te betalen … volgend jaar.

‘An inconvenient truth’

Voor de ‘midden’-burger wordt de rechtsbijstandverzekering een bijkomende last. Deze verzekering is geen balsem voor de gesels van de verhoogde rechtsplegingsvergoedingen (begunstigden zijn de advocaten en verzekeraars rechtsbijstand), de verhoogde griffierechten (begunstigde is de overheid), de BTW op erelonen (begunstigden zijn de overheid en de EU), de nieuwe bijdrage aan het fonds voor tweedelijnsbijstand (begunstigden zijn de advocaten, de balies en de overheid) noch voor de nog niet gekende kosten/retributies voor het elektronisch indienen van conclusies en stukken (begunstigde is DIPLAD een vennootschap van de OVB en OBFG).

De minister van justitie is een handig politicus, weet velen in zijn bad te trekken en smoort gewiekst de stem van opponenten.

Er valt veel te zeggen over hoe in een verzwakte democratie de rechtstaat wordt afgebouwd, maar laten we beginnen bij de advocatuur zelf. Het schrijnend gebrek bij het bestuur van de OVB/OBFG aan intellectualiteit, gebrek aan moed de waarheid te zeggen en een reële tegenmacht te zijn, is desastreus voor de advocatuur.

Dit gebrek – dat uitdijt onder de advocaten – bedreigt de onafhankelijkheid van de advocaat, de essentiële beroepswaarde die garant moet staan voor het onbelemmerd en partijdig verdedigen van de belangen van de cliënt.

Een genereus gebaar

De advocatuur kan de malaise in haar rangen wat verhelpen door bij de ministers van justitie en financiën de fiscale aftrekbaarheid van de kosten en erelonen van de juridische dienstverlening van advocaten te promoten. Het zou een genereus gebaar zijn van de advocaten naar de ‘midden’-burger die jaarlijks de Belgische, Vlaamse, Waalse, Brusselse en lokale overheden stut met de hoogste gemiddelde belasting in Europa (bron: http://www.tijd.be/politiek-economie/belgie-federaal/Belgische-belastingdruk-zakt-maar-blijft-hoogste/9881904?ckc=1&ts=1495034576).

Voor dit gebaar is intellectualiteit en moed nodig, met dit gebaar springen we uit de visbokaal op het bureau van de minister van justitie.

Auteur:

Frank Van Vlaenderen, advocaat

Voor meer informatie over Advocaat Van Vlaenderen kan u mailen naar het e-mailadres: advocaat@vanvlaenderen.be.