De komst van AI-toepassingen maakt ook binnen de advocatuur steeds meer opgang. Steeds meer advocatenkantoren experimenteren met toepassingen van artificiële intelligentie. Van documentanalyse tot het automatisch opstellen van teksten—de mogelijkheden lijken eindeloos. Eén domein waar AI bijzonder veelbelovend is, is kennisbeheer. We zien tools die razendsnel juridische informatie kunnen aanreiken, documenten structureren en zelfs complexe vragen beantwoorden. De belofte? Minder tijdverlies, meer overzicht en betere toegankelijkheid van interne kennis.

Een goed georganiseerd kennisbeheer is al langer een stille kracht binnen juridische omgevingen. Maar met de komst van AI staat dat proces op het punt volledig te transformeren. Tegelijk ontstaan er nieuwe vragen en risico’s, die een doordachte aanpak vereisen. Want hoe betrouwbaar is de informatie die AI aanreikt? En hoe voorkom je dat fouten onopgemerkt doorsijpelen in je werk?

AI als antwoordmachine: snel, maar niet altijd juist

In veel kantoren is de eerste kennismaking met AI een publieke chatbot of generiek taalmodel. Deze systemen kunnen op indrukwekkende wijze juridische teksten genereren of vragen beantwoorden. Maar hun grootste valkuil is tegelijk hun meest overtuigende eigenschap: ze zijn bijzonder goed in het geven van geloofwaardige antwoorden – zelfs wanneer die niet correct zijn.

“De grootste valkuil en de meest overtuigende eigenschap van AI: het geven van geloofwaardige antwoorden”

Het fenomeen waarbij AI verzonnen informatie presenteert alsof ze juist is, staat intussen bekend als een hallucinatie. Dat klinkt misschien onschuldig, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Een verkeerd geciteerd wetsartikel, een foutieve interpretatie van een juridische term of een niet-bestaand precedent: in de juridische praktijk is er weinig marge voor foutieve informatie.

Waarom generieke AI-tools vaak tekortschieten

De meeste publieke AI-toepassingen zijn getraind op enorme hoeveelheden tekst uit open bronnen. Denk aan nieuwsartikelen, forums, blogs, juridische databanken uit andere landen… Dat maakt ze breed inzetbaar, maar tegelijk ongeschikt voor context-specifiek werk. De Belgische wetgeving, de nuances van de lokale rechtspraak, of de gewoontes van je eigen kantoor: die vind je daar zelden in terug.

“Werken op basis van waarschijnlijkheid, niet van waarheid”

Bovendien werken deze systemen op basis van waarschijnlijkheid, niet van waarheid. Ze ‘weten’ niets, ze voorspellen enkel welk woord er waarschijnlijk volgt op het vorige. Dat maakt ze gevoelig voor fouten die pas opvallen bij grondige controle, een controle die in de dagelijkse drukte niet altijd gebeurt.

Kennis als grondstof: de meerwaarde van intern beheer

Om AI op een betrouwbare manier in te zetten, moet je als kantoor vertrekken vanuit je eigen expertise. Die zit vaak al vervat in eerder opgestelde adviezen, interne handleidingen, modeldocumenten, procesnota’s en juridische presentaties. Maar al te vaak is die kennis verspreid over mappenstructuren, individuele werkplekken of verouderde documentbeheersystemen.

Een moderne AI-toepassing kan pas écht waardevol worden wanneer ze toegang krijgt tot gevalideerde, actuele en relevante kennis uit je eigen praktijk. Door die informatie op een gestructureerde manier op te bouwen in een interne kennisdatabank, leg je de basis voor een AI-systeem dat betrouwbaar en contextueel correct kan functioneren.

Wat doet AI met die interne kennis?

Wanneer goed ingericht, biedt AI in kennisbeheer concrete voordelen:

• Slimme ontsluiting van informatie: AI kan documenten automatisch categoriseren, samenvatten of linken aan verwante thema’s.
• Snellere toegang tot expertise: medewerkers hoeven niet te zoeken in mappen, maar stellen gewoon een vraag en krijgen een antwoord op basis van interne kennis.
• Consistentie in adviesverlening: door eerder gegeven adviezen centraal beschikbaar te maken, vermijd je dubbel werk en vergroot je de juridische coherentie.
• Betere onboarding van nieuwe medewerkers: nieuwe collega’s kunnen snel toegang krijgen tot opgebouwde expertise, zonder afhankelijk te zijn van informele kennisdeling.

Kortom: AI versterkt de manier waarop kennis binnen het kantoor wordt gedeeld, hergebruikt en geactualiseerd.

Waar liggen de valkuilen?

Toch is het belangrijk om kritisch te blijven. Zelfs met een eigen kennisdatabank blijft AI een hulpmiddel, geen vervanger van juridische beoordeling. Er is menselijk toezicht nodig om fouten te detecteren, de inhoud kritisch te evalueren en te bepalen of een automatisch gegenereerd antwoord volstaat voor een concrete cliëntvraag.

“Governance als sleutel: wie beheert de kennis”

Daarnaast moet er aandacht zijn voor governance: wie beheert de kennis? Hoe wordt informatie geüpdatet? Wie beslist welke documenten AI mag gebruiken? En hoe borg je vertrouwelijkheid en GDPR-compliance?

AI implementeren: technisch én cultureel werk

Een overstap naar AI-ondersteund kennisbeheer is niet enkel een technische keuze, maar ook een strategische en culturele. Succesvolle implementatie vraagt draagvlak binnen het team, duidelijke processen en een visie op hoe het kantoor met kennis omgaat. Het vereist ook een partner of technologie die afgestemd is op de juridische context, en niet zomaar een generieke AI-oplossing.

Voor veel kantoren is het een groeitraject. Het begint met het in kaart brengen van bestaande kennis, gevolgd door het structureren en centraliseren ervan. Daarna pas volgt de integratie van AI. Maar de eerste stappen kunnen snel gezet worden—en ze betalen zich vaak ook snel terug, zeker in efficiëntie en kennisdeling.

Tot slot: kritisch én constructief omgaan met AI

AI is geen hype die vanzelf zal overwaaien. Integendeel: het is een technologie die blijvend impact zal hebben op de manier waarop advocaten werken, kennis delen en beslissingen nemen. Wie vandaag inzet op betrouwbaar, strategisch kennisbeheer—met AI als versterking, niet als vervanging—legt een solide basis voor de toekomst.

De grote vraag is dus niet of jouw kantoor aan kennisbeheer met AI moet doen, maar hoe je dit slim, veilig en efficiënt aanpakt. En of je bereid bent om de controle over je kennis te herwinnen, vóór AI het van je overneemt.

Artuur Engelen – Knowlex