Op maandag 19 februari a.s. start het assisenproces tegen Renaud H. voor het Hof van Assisen van Antwerpen in het gerechtsgebouw van …Tongeren.
Gelet op de nakende renovatie van het oude gerechtsgebouw te Antwerpen is het onmogelijk om het assisenproces te organiseren in de prachtige assisenzaal aan de Britselei. In dat gebouw werden meubilair en technische installaties reeds weggehaald, werd er reeds destructief onderzoek uitgevoerd en laat de hygiënische toestand te wensen over.
Na de Potpourri II-hervorming werd door het hof van beroep te Antwerpen eind 2016 gecommuniceerd dat alle assisenzaken – voor zo ver die er nog zullen zijn – in Tongeren behandeld zouden worden.
Vandaar dus de organisatie van het assisenproces Renaud H. in Limburg.
Het arrest van het Grondwettelijke Hof van 21 december jl. heeft dus ook gevolgen voor de organisatie van eventueel meerdere assisenzaken in de nabije toekomst.
De organisatie van zo’n assisenzaak is niet zo eenvoudig als het lijkt.
Eerst en vooral heb je een groot aantal lokalen nodig. Een lokaal voor de voorzitter en de assessoren, een lokaal voor het openbaar ministerie, een lokaal voor de griffier, een lokaal voor de advocaten van de burgerlijke partij(en), een lokaal voor de advocaten van de beklaagde(n), een lokaal voor slachtofferhulp, een lokaal voor de getuigen en een lokaal voor de jury. Een frequente bezoeker van onze krap en slecht behuisde justitiepaleizen begrijpt al onmiddellijk dat dit niet vanzelfsprekend is.
Daarnaast dient iedere verdenking van partijdigheid vermeden gezien dit onmiddellijk tot de vervanging van het betrokken jurylid zou leiden. Naar organisatie toe dient men dus o.m. te zorgen voor aparte toiletruimtes.
In het verleden werden er nog assisenzaken georganiseerd in het gebouw van het hof van beroep te Antwerpen. Thans zijn er, door de inrichting van een aantal bijkomende zittingszalen en kantoren, de intrede van de familiekamer, de beperkte sanitaire voorzieningen, … geen mogelijkheden meer om assisenzaken te organiseren.
Daarnaast is er het feit dat de organisatie van een assisenzaak pijnlijk het structurele probleem van het tekort aan magistraten blootlegt. Drie rechters missen voor een periode van drie weken zorgt voor gerechtelijke achterstand. Een gewone correctionele kamer behandelt de zaken aan de hand van het dossier en heeft dus veel minder tijd nodig dan een hof van assisen, waar alles mondeling dient uiteengezet ten behoeve van de twaalf leken die de jury vormen.
Om dit structureel tekort aan rechters in deze assisenzaak op te vangen, werd voor deze zaak een creatieve oplossing gevonden dankzij de bereidwilligheid van 2 gepensioneerde raadsheren van het hof van beroep te Antwerpen: zij zullen op vrijwillige basis zonder enige vergoeding gedurende bijna 3 weken zetelen als assessor.
Het is echter weinig waarschijnlijk dat voor toekomstige assisenzaken telkens bereidwillige gepensioneerde rechters gevonden zullen worden om dit structureel tekort aan rechters op te vangen.
Dit is hetgeen elk zinnig mens wil vermijden door de afschaffing van assisen. Ten aanzien van de slachtoffers kan ook een correctionele rechtbank met 3 of met eventueel nog 2 leken rechters een passende benadering geven aan dit soort zaken.
Ik denk dat er nog steeds heel wat zinnige mensen zijn die voorstander zijn van de véél grondigere behandeling van het dossier net door het onderzoek ter zitting, waaruit al vaak is gebleken dat bepaalde vragen nooit werden gesteld, of toch minstens met een (anders) gekleurde bril, zodat het papieren dossier niet altijd een correcte of toch niet volledige weergave van de werkelijkheid is.
Is het belang dat in de weegschaal ligt dan niet groot genoeg? Dan heb ik het zeker niet enkel over het belang van de beschuldigde(n), maar zeer zeker ook over dat van de slachtoffers en hun nabestaanden.
Bovendien twijfel ik er ten sterkste aan of men 2 of drie ‘burgers’ gaat vinden die bereid zijn om als lekenrechter te gaan fungeren. Een jury is een groep, een deel van de bevolking (over de representativiteit valt inderdaad vaak iets te zeggen), en alleszins dus een meer gedeelde verantwoordelijkheid.
Naar mijn bescheiden mening is de afschaffing van assisen – alweer maar eens – een deel van de grote sloop waaraan onze rechtsstaat ten prooi valt.
Tot slot, de gezellige sfeer in Tongeren zal alleen maar bijdragen aan een sereen en correct verloop van de assisenzaak waarbij ik alle betrokkenen een rechtvaardig resultaat toewens.
Inderdaad, Francis. Deze actie van die Naamlozen van het Hof van Beroep is onderdeel van de smerige oorlog die van daaruit al een tijdje tegen de volksjury wordt gevoerd. Ooit is het, in datzelfde Hof van Beroep, helemaal anders geweest.
Gust Verwerft – gerechtsjournalist
Zinnige mensen die de volksjury willen afschaffen? Hoe onzinnig kan je zijn?