“Equip yourself for the future,” zo luidde het motto van de tweede Day of the Practice die het Instituut voor bedrijfsjuristen (IBJ) eind maart in Brussel organiseerde.  De bijna 200 deelnemers aan dit compacte programma van maar liefst 31 sessies konden tot vier maal toe een korte workshop van een IBJ-practice group of een praktische demosessie van een dienstenleverancier kiezen…

Zelf volgden we een boeiend “legal tech”-traject. Graag willen we onze vaststellingen hier delen.

Definitie

Bij legal tech draait het nu vooral om Artificial Intelligence. Verschillende sprekers maken trouwens belangrijke onderscheiden in dat nog snel evoluerend containerbegrip. Zo kan AI voorlopig enkel de ‘expliciete’ kennis (die je kan repertoriëren en beschrijven) goed aan. ‘Impliciete’ kennis daarentegen is zeer moeilijk om te documenteren. Je moet ook een onderscheid maken tussen de op ‘als-dan’-regels gebaseerde AI en de op (big) data gebaseerde AI. Twee totaal verschillende disciplines met dezelfde naam …

Impact

‘Artificiële Intelligentie’ komt onherroepelijk en in de meest diverse beroepsdisciplines op ons af. U hoorde wellicht ook al de algemene voorspelling dat 50% van al het huidige werk over 20 jaar zeker verdwenen is. Toch moeten we proberen om door die hype heen te kijken. Uiteraard zullen ook de taken en verantwoordelijkheden van advocaten en bedrijfsjuristen een totaal andere vorm en inhoud krijgen. Maar de precieze impact van AI op het werk van de Belgische bedrijfsjurist is momenteel nog wazig, dat valt nu nog niet concreet te becijferen.

Samenwerken

Er groeit wel een consensus dat we voor het juridische werk evolueren naar een “samenwerkingsmodel” tussen mens en robot. In uitzonderlijke omstandigheden en in crisissituaties heb je sowieso nog steeds de menselijke creativiteit en ervaring nodig. Routineuze taken laten we dan weer het best over aan AI. De zelfrijdende wagen of de automatische piloot in een vliegtuig illustreren de complexiteit van de uitdaging. Wanneer kan of moet de mens nog tussenkomen en volgens welk algoritme en welke onderliggende (financiële en morele) belangen neemt het AI-systeem zijn al dan niet autonome beslissingen?

Uitdaging

Wat betreft het gebruik van artificiële intelligentie en ‘deep learning’ in juridische teksten en conclusies komt er een bijkomende moeilijkheid: hoe leg je dat uit? Hoe ga je de onderliggende algoritmes en de compliance van een juridische ‘beslissing’ verklaren en praktisch duiden?  Daar zijn de ontwikkelaars nog lang niet uit.

Sociaal

Ook op sociaal-juridisch vlak mogen we AI nog geen carte blanche geven. De practice group Social Law had een indrukwekkende vragenlijst voorbereid over de mogelijke gevolgen van AI in arbeidsrelaties: Hoe reageren de vakbonden op de toenemende robotisering, wat doen we met de financiering van de ‘op menselijke arbeid’ gebaseerde sociale zekerheid, wat met de verouderde CAO 39, wat met een eventuele robotbelasting, wat met de kost van de herscholing en de training van nieuwe competenties? Wat als een AI-systeem of een robot een dodelijk arbeidsongeval veroorzaakt? En hoe werk je in godsnaam samen met een robot … is dat onder diens gezag, leiding en toezicht?

Ondertussen komen er nu wel al zeer performante systemen op de markt om HR-afdelingen te assisteren bij de werving en selectie van kandidaten (applicant tracking services, automated digital interviews…). Maar is dat wettelijk allemaal in orde?

Efficiënter

Gelukkig brengen de aanwezige ‘legaltech’-bedrijven enig soelaas: “Laat die moeilijke en onzekere vragen maar aan de toekomst. De tijd zal het leren.”  Corporify, Epona, Knowliah, Knowlex, Larcier, Lexgo, Lawbox, Legal Studio en Wolters Kluwer presenteerden er alvast hun nieuwste aanbod om de bedrijfsjurist te helpen om efficiënter te werken.

Zij demonstreerden hoe hun technologie al op diverse niveaus en in verschillende segmenten aanzienlijke efficiëntiewinsten mogelijk maakt, op het vlak van kennisdeling, tekstanalyse, tekstredactie …

Je moet je als bedrijfsjurist vooral die ene vraag stellen: welk probleem is relevant voor mij? Welke efficiencywinst is vandaag voor mij nuttig?

Volgens het team van Legal Studio moet elke oplossing bijvoorbeeld aan deze drie voorwaarden beantwoorden:

• Eenvoudig in gebruik en met een duidelijke finaliteit.
• De juiste kenmerken en de juiste look zorgen voor een grote gebruiksvriendelijkheid
• Een duidelijke workflow leidt tot een hogere efficiency.

Blijf het volgen

Ook tijdens het slotdebat tussen de Managing Partners van zeven advocatenkantoren en enkele chief legal officers ging het even over de nieuwe technologie: de panelleden opperden dat ‘legal tech’ een buzzword is en dat er momenteel te veel startups met te veel tools en oplossingen op die kar gesprongen zijn. Zullen ze wel allemaal overleven?

Maar ook hier erkende men dat technologie de nodig efficiencywinsten door automatisering mogelijk maakt: de computer doet nu in een paar minuten waar uw stagiair vroeger ettelijke uren voor nodig had…

Qua kennismanagement, qua contractgeneratie, qua dossierbeheer, qua databases gaan we boeiende tijden tegemoet. Toegegeven, het AI-gehalte is daar momenteel nog vrij klein, maar elke bedrijfsjurist en elke advocaat beseft dat hij de evolutie moet opvolgen en voor zichzelf de juiste vragen moet stellen. Want dat artificiële intelligentie het recht niet links laat liggen, lijkt ons een wet van Meden en Perzen.

Philip Verhaeghe