Eind juni verraste de minister van justitie menigeen met zijn bericht dat hij tegen het voorjaar 2018 met een beleidsplan wil komen dat voorstellen zal bevatten ”tot modernisering van de juridische beroepen, waaronder het beroep van advocaat”. Om hem bij te staan bij de redactie van zijn beleidsplan kondigde de Minister aan dat hij de advocaten Mr. Patrick HENRY (voormalig voorzitter van de OBFG, die zich nu avocats.be laat noemen) en Mr. Patrick HOFSTRÖSSLER (voormalig bestuurder OVB) had aangesteld als experten. Het kan wat verbazing wekken dat de minister dat niet rechtstreeks aan de advocatenordes heeft gevraagd.  Hij voegde er wel meteen in zijn persbericht aan toe dat hij  beide experten had verzocht “om voorstellen uit te werken en deze op ruime schaal binnen de advocatuur af te toetsen”. De minister geeft in zijn persbericht ook aan wat hij graag zou willen hervormen (“waaronder de beroepsopleiding en stage van de advocaat, de verdere modernisering van het tuchtrecht, aansprakelijkheid, nieuwe technologieën, dienstverlening van de advocaat en de modernisering van de beroepsorganisatie in het algemeen”).

De vraag is dus niet langer of er iets moet veranderen in de advocatuur, maar wél wat er moet gebeuren. In die zin confronteert de minister dus de advocatuur met de dwingende vraag om na te gaan hoe het verder moet met het beroep.  In een gezamenlijk initiatief van zowel de OVB als de OBFG was er in het voorjaar 2015 al een rapport verschenen onder de titel “Horizon 2025” met daarin onderbouwde reflecties over de toekomst van het advocatenberoep. Met dat rapport werd beleidsmatig weinig gedaan. Het initiatief van de minister heeft alvast als voordeel dat het stof van dat rapport werd afgeveegd.

Intussen wordt binnen de advocatuur nagedacht over de kernwaarden van het beroep. Op dat punt heeft de minister van justitie alvast zijn punt bereikt. Dat intern debat is zeker geen eenvoudige “walk in the park”, want het is een illusie te denken dat alle advocaten eensgezind zijn over de weg die in de toekomst moet worden bewandeld. Dat kan ook moeilijk anders, want van advocaten wordt precies mondigheid verwacht en ook strijdlust in het verdedigen van standpunten. Dat vergemakkelijkt niet altijd de discussie, maar maakt ze wel ongemeen boeiend.

Het debat is volop bezig, zodat het voorbarig is nu reeds over de resultaten ervan te berichten. De uitdaging is en blijft aan de door iedereen erkende kernwaarden van het beroep –  de onafhankelijkheid, het vrijwaren van een streng beroepsgeheim, het vermijden van belangenconflicten en de partijdigheid – een actuele invulling te geven. Het Grondwettelijk Hof heeft al eerder erkend dat die unieke positie van de advocaat niet enkel geldt wanneer hij een cliënt bijstaat en vertegenwoordigt voor de rechtbank, maar ook in het brede kader van de adviesverlening (waarbij de rechtspositie van een cliënt wordt bepaald). De vraag zal zijn of de advocaat naast zijn kerntaken zich ook op andere domeinen kan en mag begeven. Dat is in de eerste instantie een vraag voor de orde zelf, die moet nagaan of en waar de deontologie moet worden geliberaliseerd om al dan niet nieuwe professionele activiteiten mogelijk te maken (bijvoorbeeld: kan een advocaat bestuurder zijn van vennootschappen, compliance officer in het kader van de privacyverordening, enz…).  Daaraan gekoppeld is dan de vraag of het gerechtelijk wetboek moet worden gewijzigd en de regeling inzake de wettelijke onverenigbaarheden moet worden aangepast.

Het is goed dat de advocatuur zich nu in de spiegel bekijkt. Wat nu hier gebeurt, is ook in onze buurlanden aan de orde. De advocatuur is een oud beroep en werd lange tijd niet in vraag gesteld. Het is goed dat nu op korte termijn de krijtlijnen van het beroep duidelijk worden afgebakend. Dat is goed voor de rechtzoekende, maar ook voor de advocatuur zelf.

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en vanaf 1 september bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een beschouwing over justitie.
Lees hier alle artikels van ‘LAMON op woensdag’.