Het recente nieuws dat het hof van beroep te Brussel pas in 2040 uitspraak zou doen in een zaak veroorzaakt – terecht – veel commotie. De emoties laaien hoog op. Vele vragen rijzen. Ja, vele stakeholders hebben steken laten vallen. In het verleden en sommigen tot op vandaag. Rivieren van tranen kunnen we daarover laten. Maar het helpt ons niet. Het hiernavolgende wel.

Bij grote achterstand zijn er maar drie mogelijkheden. Te veel zaken. Te weinig rechters. Inefficiëntie van het systeem. Bij het hof van beroep te Brussel is het antwoord alle drie. Alleen door op alle drie in te zetten, kan de historische scheeftrekking worden recht gezet. De stock aan achterstand bedraagt meer dan 15.000 zaken. Die mensen hebben recht op een oplossing. En alle anderen ook.

Op elk van de drie speerpunten zijn oplossingen mogelijk op korte en middellange termijn.

Die oplossing is dus drieledig. Dit is iets anders dan onduidelijk of complex, wat vaak eufemismen zijn voor onkunde of onwil. Op elk van de drie speerpunten zijn oplossingen mogelijk op korte en middellange termijn.

Minder zaken voor het hof van beroep te Brussel. Een stop voor het federaal parket om nu nog nieuwe zaken voor de Brusselse rechtbanken te brengen. Deze kunnen worden gespreid over de diverse andere rechtsgebieden. Dit kan onmiddellijk want betreft louter een beleidsbeslissing. Partijen die langer dan twee jaar moeten wachten op een pleitdatum, krijgen het recht om hun zaak aanhangig te maken bij een ander hof van beroep. Deze goede suggestie van confrater Hugo Lamon, kan met een zeer beperkte wetswijziging en vermijdt verdere veroordelingen wegens overschrijding van de redelijke termijn.

Wij kennen in het algemeen overmatig veel hoger beroep in vergelijking met andere rechtstelsels.

Aansluitend is het zo dat wij algemeen overmatig veel hoger beroep kennen in vergelijking met andere rechtstelsels. Een aantal procedurele quick wins zijn sowieso wenselijk, ook zonder achterstand. Maar in tijden van crisis moeten we doen, wat we altijd al hadden moeten doen maar hebben nagelaten omdat het geen crisis was. Een deel kan al met voluntaristische rechtspraak. Onder meer: uitvoerbaarheid bij voorraad van de burgerlijke vordering van het slachtoffer en uitsluiting van het kantonnement voor de kosten van het geding. Andere kunnen met een zeer beperkte ingreep zoals actualisering van de aanleggrens en de beperking van tussentijds hoger beroep in strafzaken. Dit zorgt voor beterschap bij àlle hoven van beroep. In Brussel. Maar ook alle andere, zodat meer kan worden samengewerkt.

De inefficiëntie van het systeem. Beter zittingenbeheer, zoals alle zittingen op uur en handhaving van de pleitduur. Kan direct. Idem voor een betere conclusiecultuur, met duidelijke afspraken in een samenwerkingsprotocol met de balies. Een aantal kwaliteitseisen mogen gesteld en excessen in het aantal pagina’s aangepakt. Het gebruik van IT kan worden verbeterd naar voorbeeld van het hof van beroep van Antwerpen. De aanstelling van een crisiscoördinator die naast de Voorzitter instaat voor alle praktische problemen (kan zonder de communautaire perikelen). Opvolging waarom per raadsheer gemiddeld minder arresten worden geveld dan in andere hoven.

Elke zaak afhandelen binnen de termijn van één jaar per aanleg, is perfect haalbaar. Ook voor het hof van beroep te Brussel.

Te weinig rechters. Op vandaag zijn er circa 75 magistraten bij het hof van beroep te Brussel. Dit is peanuts in vergelijking met de externe kosten als gevolg van de achterstand (ondernemingen die failliet gaan, vermogens die geblokkeerd zitten, wantoestanden die niet worden aangepakt). De aanwerving van 25 bijkomende magistraten is een redelijk minimum en betaalt zichzelf veelvuldig terug. Hoe die te vinden? Veel meer gespecialiseerde examens door de Hoge Raad. Nu zijn vele specialisten geïnteresseerd maar nemen ze niet deel aan het examen omdat het niet aansluit bij hun niche. En een bijkomende vergoeding voor àlle (kandidaat-)magistraten fiscaal recht overal ten lande. Daar is overal een nijpend tekort aan. Die investering betaalt zichzelf niet alleen veelvuldig terug, maar ook nog eens binnen het jaar en in handen van de overheid die de investering doet. Denk maar aan de interesten in fiscale zaken.

Elke zaak afhandelen binnen de termijn van één jaar per aanleg, is perfect haalbaar. Ook voor het hof van beroep te Brussel.

Droom groot, start klein. Maar bovenal start.

Simon Deryckere – Advocaat ondernemingsrecht – Auteur van Justice in time (Maklu)