ChatGPT gaat onze job overnemen. ChatGPT is niet betrouwbaar genoeg om in te zetten in de advocatuur. Twee tegengestelde stellingen over ChatGPT. En … ze zijn beide niet juist. Ook voor de advocatuur biedt ChatGPT heel wat mogelijkheden. Als je het systeem op de juiste manier inzet tenminste. Hoe benut je als advocaat dat potentieel dan ten volle? Today’s Lawyer schoof aan bij Wim Van Rompuy voor een verhelderend gesprek over kansen en risico’s. Waarom zouden advocaten en paralegals überhaupt met ChatGPT werken? En hoe begin je er eigenlijk aan?

ChatGPT is allicht het bekendste voorbeeld van generatieve artificiële intelligentie.[1] Voor we dieper ingaan op wat zulke generatieve AI voor juristen en paralegals kan betekenen, is het nodig om even scherp te stellen wat het precies is en hoe het werkt. Daar bestaan immers misverstanden over.

Wat is ChatGPT?

ChatGPT is een taalmodel, dat heel erg goed is in het opsporen van patronen in een enorme hoop ongestructureerde data (in feite alles wat we als mensheid ooit aan tekst hebben geproduceerd en op internet hebben geplaatst). Het model weet welke woorden of woordgroepen statistisch gezien vaak in elkaars nabijheid voorkomen en rijgt op basis daarvan een volledig nieuwe tekst aan elkaar.

“Aan de basis ligt een neuraal netwerk, dat werkt en leert zoals een menselijk brein. Met dezelfde voordelen, maar ook met zijn onhebbelijkheden.” Onthoud dat goed. Want het is cruciaal om te begrijpen hoe je met AI-chatbots moet omgaan. Dat levert meteen een eerste tip op: behandel ChatGPT als een mens voor een optimaal resultaat.

Wat kan ChatGPT (niet)?

“Wat kan ChatGPT? Een betere vraag is eigenlijk ‘Wat kan het niet?’” antwoordt Wim Van Rompuy op de vraag naar de mogelijkheden van het AI-taalmodel. En dat is antwoord geven of feitelijke vragen. Daar is ChatGPT niet zo goed in, omdat het hiervoor niet werd ontwikkeld. Als je wil weten vanaf wanneer het homohuwelijk in België mogelijk is of waar de Raad van State gevestigd is, zijn de klassieke zoekmotoren als Google veel beter geschikt. Zo komen we meteen bij de tweede tip: vraag ChatGPT niet naar feiten. Helaas is het net hiervoor dat veel gebruikers de tool inzetten. Jammer, want je benut het potentieel van het systeem niet. Meer zelfs, je gebruikt het voor een taak waartoe het eigenlijk niet uitgerust is.

Risico op hallucinatie

Wanneer je een feitelijke vraag stelt en het AI-systeem het antwoord niet weet, bestaat het risico dat ChatGPT gaat hallucineren. Wim Van Rompuy laat zien hoe je dat eenvoudig kan testen. “Ik vroeg ChatGPT om informatie over mezelf. Informatie waarvan ik wist dat die niet op het net terug te vinden was. Resultaat: ChatGPT kwam met een geheel verzonnen antwoord op de proppen.”

Dit is natuurlijk maar een ludiek voorbeeld. Maar in de juridische praktijk leidde dit al tot problemen. Uit de Verenigde Staten zijn er voorbeelden bekend van advocaten die niet-bestaande precedenten citeerden omdat die hen door ChatGPT waren ingefluisterd. In de toekomst kan dit risico wel verminderen. Het is immers de bedoeling dat het systeem leert dat wanneer het een antwoord niet weet, het dit moet melden in plaats van er een te verzinnen. Hoe dan ook, het brengt ons bij een derde concrete tip: check altijd het antwoord dat je van het AI-systeem krijgt, zeker wanneer je een feitelijke vraag hebt gesteld.

Waar ChatGPT heel goed in is

Nu we hebben afgelijnd waar ChatGPT niet zo goed in is, komen we vanzelf terug bij de vraag waar het dan wel goed in is. Voor de juridische sector pik ik er graag drie taken uit.

ChatGPT is goed in alles wat met taal te maken heeft

Het opmaken van standaardcontracten, drafts opstellen, modellen maken. Maar evenzeer een synopsis van een tekst schrijven of de actiepunten eruit halen. ChatGPT kan verschillende versies van eenzelfde document met elkaar vergelijken of de tekst accuraat en snel vertalen. De mogelijkheden zijn schier eindeloos. Interessant voor de advocatuur is dat ChatGPT een goede tool is om complexe juridische teksten in bevattelijke taal weer te geven. Het is immers een must voor iedere advocaat om aan een cliënt die niets van het recht kent, toch duidelijke informatie te geven. Voor een specialist is dat niet altijd makkelijk. Wim Van Rompuy noemt het “de vloek van de kennis”. Net door onze doorgedreven gespecialiseerde kennis, is iets begrijpelijk uitleggen soms lastig.

ChatGPT als genadeloze criticus

Gebruik het systeem eens om je pleidooi of je standaardcontracten te fileren. Vraag het AI-model om als een pietje precies naar je tekst te kijken en er alles uit te halen wat niet klopt: vreemde gedachtekronkels, interne tegenspraak, gebrek aan uniformiteit, taalfoutjes, … We hebben het voor deze tekst ook gedaan. Het resultaat is soms confronterend, maar heel erg behulpzaam.

Maar let op hoe je deze opdracht formuleert. Vraag niet om een tekst zomaar te verbeteren, want dan zie je niet hoe ChatGPT de taak heeft aangepakt. Verwoord je vraag bijvoorbeeld als volgt: “Bekijk de volgende tekst met een uiterst kritische blik en duid de passages aan die duidelijkheid of overredingskracht in de weg staan. Zet voor elke passage een nummer, zodat ik jou kan zeggen met welke ik akkoord ga”. Het is de belangrijkste tip: als je het maximum uit ChatGPT wil halen, moet je heel precies nadenken over wat je vraagt en hoe je de vraag formuleert. Wil je een document naar het Frans laten vertalen, vraag dan niet gewoon “Wil je deze tekst naar het Frans vertalen”, maar bijvoorbeeld “Maak van deze tekst een Franse vertaling op het niveau van een lezer met diepgaande juridische kennis, en houd daarbij rekening met hoe een native speaker de tekst zou opbouwen en verwoorden. Vertaal nog niets, maar vertel me eerst hoe je het gewenste resultaat zult garanderen”. Zo geef je ChatGPT de kans om zichzelf te primen, het speelveld te krijten en de spelregels neer te schrijven. “Je moet het systeem als het ware coachen,” vertelt Van Rompuy.

Repetitieve taken

Taken die voor een mens vervelend en repetitief zijn, doet ChatGPT met plezier bijvoorbeeld de transcriptie van een gedicteerde tekst. Zo kan je in de wagen aan een conclusie, pleidooi of akte werken en dit door ChatGPT laten uitschrijven. Het systeem kan zelfs handgeschreven nota’s uitwerken.

Je zit als gebruiker nog altijd in de bestuurderszetel

Uit deze voorbeelden kan je het eigenlijk al afleiden: je houdt zelf nog altijd de controle. Je checkt de output en je stuurt de vraag bij als het resultaat niet helemaal is wat je verwachtte. Bevallen de suggesties van ChatGPT je niet? Dan kun je ze nog altijd naast je neerleggen. AI zal de mens dus niet vervangen. Je voegt als advocaat of paralegal nog altijd zelf een meerwaarde toe. AI maakt voor jou ruimte vrij om je aan je kerntaken te wijden.

Hoe begin je eraan?

“Eigenlijk is het niet moeilijk. Hoe begin je eraan? Gewoon door … eraan te beginnen.” Het lijkt een boutade, maar het is de beste manier van werken. Eigenlijk kan er niets misgaan. Het ergste wat er kan gebeuren, is dat je opnieuw moet proberen. Voor je moeilijkere opdrachten gaat geven, moet je ChatGPT leren kennen en leren gebruiken. Dat kan door het eerst aan de tand te voelen over je eigen expertisegebied. Zo kan je snel vaststellen hoe betrouwbaar de output is en wat de limieten zijn.

Het is vooral ook belangrijk dat we er op de juiste manier mee leren omgaan. Dat laat nu nog te wensen over. “Eigenlijk beschikken we allemaal over een raket waarmee we naar de maan kunnen vliegen, maar die we moeten leren bedienen met intelligente opdrachten. Nu gaan we er alleen nog maar op en af mee naar de bakker.”

Iedereen AI-specialist?

De universiteiten en hogescholen – die de kat uit de boom kijken – spelen hierin een belangrijke rol. Studenten moeten er nú in hun curriculum mee leren werken. Want op de werkvloer zullen ze ChatGPT moeten gebruiken – intelligent gebruiken. De eerste stap die we moeten zetten is “to train the trainers”. We moeten docenten aanleren met ChatGPT te werken zodat zij deze kennis kunnen doorgeven.

Dat wil niet zeggen dat iedereen ChatGPT-specialist moet worden. Net als voor andere taken (denk bijvoorbeeld aan socialmediamanagers) zullen er specialisten opstaan die voor een kantoor als AI-expert kunnen optreden. Tegelijkertijd zou iedereen toch minstens de basis in de vingers moeten hebben, al was het maar om beducht te zijn voor nonsensantwoorden.

Bezorgdheden over plagiaat en dataprivacy

Uiteraard zijn er aan het gebruik van deze technologie ook risico’s verbonden. Twee bezorgdheden die vaak opgeworpen worden, zijn plagiaat en privacy.

Plagiaat

“Wat betreft plagiaat is er eigenlijk geen probleem”, zegt Wim Van Rompuy. ChatGPT begint steeds met een schone lei en zal op basis van patronen een nieuwe tekst maken. Die heeft nooit eerder bestaan en zal ook nooit meer bestaan. Bovendien is ChatGPT niet in staat om tekstflarden, laat staan complete paragrafen, klakkeloos uit een bron te kopiëren. Daar gaat de echte discussie ook niet over. Uitgevers en auteurs hebben wel een punt als ze een deel van de koek willen, omdat de AI-modellen getraind zijn op basis van hun content. Het is aan gespecialiseerde juristen om voor dat kluwen een oplossing te vinden.

GDPR en uw data

Een groter risico zit er in hoe ChatGPT omgaat met dataprivacy. Om zijn taalmodel verder te trainen vertrouwt ChatGPT op de input van zijn gebruikers. Al moet jij hierbij niet voor je data zelf vrezen, want daarin is ChatGPT geenszins geïnteresseerd. Het checkt alleen of het gekende patronen door jouw data bevestigd ziet. Niemand is in staat om via het systeem jouw data te reproduceren, zelfs niet gedeeltelijk. Toch is zelfs de loutere toegang tot de data in sectoren als de advocatuur al een privacyrisico. Daarom is het essentieel om als professional ook een professioneel betalend account te gebruiken. Laat de goedkoopste Plus-versie links liggen: die kost 20 euro, maar is bedoeld voor particulieren, en heeft nog altijd toegang tot je data. Voor advocatuur en notariaat is ‘ChatGPT Team’ beter geschikt. Het is slechts 5 euro duurder, maar schermt je eigen data volledig af.

Non-believers ook over de streep trekken?

ChatGPT is ondertussen een goede twee jaar globaal bekend. En de mogelijkheden groeien nog exponentieel. Wie nu niet mee is, loopt dus al achter. Toch zijn er nog altijd non-believers. Hoe zou je die overtuigen? “Vaak hebben de non-believers nog nooit ChatGPT gebruikt. Of ze hebben het één keer gebruikt, waren niet onder de indruk en hebben het nooit een tweede kans gegeven. Hen daag ik uit om er opnieuw mee aan de slag te gaan. Hoe? Door eerst goed na te denken en dan pas de juiste vragen te stellen.”

Een casus

Kan je aan ChatGPT vragen om over een bepaald onderwerp – bijvoorbeeld tuchtprocedures bij de overheid – de dertig meest relevante en recente arresten van de Raad van State bijeen te zoeken? Neen. Daar is ChatGPT niet goed in. Daarvoor gebruik je beter een andere AI-tool, bijvoorbeeld Perplexity. Wanneer je als expert gecheckt hebt of deze resultaten inderdaad relevant zijn, kan je ChatGPT hiermee wel aan de slag laten gaan. Het haalt er moeiteloos de hoofdlijnen uit en filtert argumenten om een betoog op te bouwen.

Waar gaan we naartoe?

We naderen met rasse schreden het tijdperk van AGI – Algemene Artificiële Intelligentie. Dat zijn denkmachines die autonoom denken, terwijl de huidige AI-chatbots alleen uitvoeren wat hen wordt gevraagd. Enkele jaren geleden dacht men dat AGI nog een halve eeuw in de toekomst lag, nu praat ChatGPT-boegbeeld Sam Altman al over 2025 of 2026. We zullen dan zelfs geen gerichte vragen meer moeten stellen.

Als AI kijkt naar bestaande content, lopen we dan niet het risico om op zijn grenzen te botsen? Waarbij ChatGPT een slang wordt die in de eigen staart bijt en nieuwe teksten genereert op basis van AI-gegenereerde content? Neen, want de taalmodellen filteren die teksten weg voor ze de taaldatabase kunnen vervuilen. Ook fake news wordt meer en meer gefilterd. Al schuilt ook daar weer een risico in want wie gaat er bepalen hoe de taalmodellen getraind worden en welke data ze mogen gebruiken? Wanneer wordt beveiliging censuur?

Vijf tips om met ChatGPT aan de slag te gaan

1. Behandel ChatGPT als een menselijke assistent.
2. Stel ChatGPT geen feitenvraag. Daar is Google veel beter voor uitgerust.
3. Formuleer dodelijk precies met welk resultaat jij tevreden zult zijn.
4. Vraag dan aan ChatGPT hoé hij dit resultaat zal neerzetten.
5. Ga nu aan de slag en stuur krachtdadig bij.

Wim Putzeys in gesprek met Wim Van Rompuy

Dit artikel verscheen eerder ook in het tijdschrift Today’s Lawyer, uitgegeven bij KnopsPublishing.

Voetnoten

[1] Er zijn nog wel wat andere alternatieven beschikbaar, denk daarbij aan CoPilot, Claude, Gemini. Wanneer we verder in dit artikel spreken over ChatGPT geldt dit grosso modo ook voor de andere AI-modellen, al zijn er naast gelijkenissen natuurlijk ook verschillen tussen de verschillende systemen.