Familiebedrijven worden regelmatig bestempeld als ‘onprofessionele, weinig gestructureerde ondernemingen’. Klassiek stelt men dat de meeste familiebedrijven, naarmate ze groter en ouder worden, profiteren van het formaliseren van bepaalde processen en structuren.

Het professionaliseren van de ondernemende familie betreft een proces van institutionalisering en structurering van het familiebedrijf met het oog op het bereiken van competent, toegewijd en duurzaam eigenaarschap. Het uiteindelijke doel van het professionaliseren van de ondernemende familie is het tot stand brengen van een duurzaam en functioneel eigenaarschap en familiebedrijf. Om dit doel te bereiken, moet de familie een verenigde en functionele groep vormen, met een efficiënt besluitvormingsorgaan, die waarde toevoegt aan het bedrijf door hun emotionele, relationele en financiële betrokkenheid.

Inmiddels is gebleken dat sommige familiebedrijven gedijen met minimale en anderen met uitgebreidere professionaliseringsinspanningen.

Het professionaliseren van de ondernemende familie betreft dan ook maatwerk en geen ‘one-size-fits-all’-aanpak.

Hieronder zetten wij enkele belangrijke aandachtspunten uiteen om een competent, toegewijd en duurzaam eigenaarschap te bevorderen.

Een gedeelde visie

Het fundament van een professionele ondernemende familie betreft gemeenschappelijke waarden en normen, die resulteren in een gedeelde visie en een hoger doel dat het gezin verenigt en enthousiast maakt over de generaties heen.

Wie zijn wij als gezin? Waar staan ​​we voor? Waar willen we bekend om staan? Wat willen we bereiken als gezin? Waar zien we onszelf over 100 jaar? …

Bij gebrek hieraan zal het moeilijk zijn om de individuele familieleden te motiveren om bij elkaar te blijven en op lange termijn collectieve doelen na te streven (die mogelijk in strijd zijn met individuele wensen) en om een gevoel van toewijding en verantwoordelijk eigenaarschap over te dragen naar de toekomstige generatie(s).

Ondernemende families die dezelfde waarden en normen delen die hun besluitvorming sturen, waarbij het collectieve welzijn voorrang geniet boven individuele doelen, hebben de neiging om een hoger niveau van familiale cohesie, psychologisch eigenaarschap en toewijding te ervaren. Deze ‘psychologische lijm’ houdt de familie bij elkaar en bindt haar aan het familiebedrijf. Het vergemakkelijkt de besluitvorming en voedt de wens om samen te ondernemen.

Investeren in levenslang leren

Naast het feit dat een gedeelde visie essentieel is voor een familiebedrijf op lange termijn, volstaat dit alleen niet. Verder moeten de familieleden ook in staat zijn om hun rol binnen het familiebedrijf naar behoren uit te oefenen. Onafhankelijk van de rol die zij binnen het familiebedrijf opnemen: werknemer, lid van de raad van bestuur, lid van de familieraad, … Eigendomscompetentie stelt de familieleden in staat om bij te dragen aan het zakelijk succes.

Het is dan ook belangrijk om te focussen op het ontwikkelen van de vereiste vaardigheden, aangepast aan iedere specifieke familie.

Een georganiseerde benadering van levenslang leren voor eigenaren van familiebedrijven op basis van hun individuele en collectieve competenties is goed besteed aan geld en tijd.

Family dynamics

Informele, op waarden gebaseerde normen bieden sterke richtlijnen die het gedrag en denken van gezinsleden vormgeven. Niet zelden vloeien deze normen voort uit de visie van de oprichter van het familiebedrijf en houden vaak generaties lang stand.

Hoewel informele governance structuren kunnen zorgen voor cohesie, sociale controle en de betrokkenheid van de familieleden, kunnen ze soms ook de vernieuwing in familiebedrijven in de weg staan.

Een belangrijke taak voor familiebedrijven is het collectief en expliciet handhaven en ontwikkelen van de informele governance structuren en de onderliggende waarden en normen. Dagelijkse interactie tussen de familieleden kunnen hierbij helpen, doordat communicatiepatronen worden gecreëerd en een open uitwisseling van gedachten/informatie/kennis wordt bewerkstelligd.

Harmonie in de familie

Familiale harmonie is belangrijk. Investeren in het versterken van de communicatievaardigheden en vaardigheden inzake conflictbeheersing van de familieleden kan dan ook prioriteit zijn.

Indien families in staat zijn om de problemen rechtstreeks aan te pakken, ze openlijk te bespreken en oplossingen voor de problemen te zoeken, zullen ze zeer waarschijnlijk positieve stappen in het proces nemen. Binnen veel families is dit geen automatisme, maar zijn dit eerder vaardigheden die moeten worden ontwikkeld. Families die tijd en geld investeren in dit proces, voordat er zich belangrijke problemen voordoen, zullen dankbaar zijn dat ze dat hebben gedaan wanneer het belangrijke probleem zich voordoet.

Het familiaal charter: het topje van de ijsberg

Formele governance structuren zoals een familiaal charter zijn tegenwoordig erg populair. Het is evenwel belangrijk om op te merken dat de formele structuren alleen effectief kunnen functioneren als de onderste lagen aanwezig zijn, en vooral indien ze zijn afgestemd en leven in alledaagse interacties tussen de familieleden.

Cazimir