Magistraten morren. Ze pleiten voor kortere conclusies. De lengte van procedurestukken lijkt toe te nemen en daarmee ook de werklast. In Nederland grijpt men drastisch in. Rechtbanken voerden met procesreglementen harde limieten in met een maximum aantal pagina’s per conclusie. De Hoge Raad bezegelde in 2022 de geldigheid en afdwingbaarheid hiervan. Nederland is voor onze justitie op vele vlakken een voorbeeld. Maar ook op dit punt?
Confrater Joost Peeters schreef er een opiniestuk over bij Jubel op 28 augustus jl. onder de titel “Binnenkort maximaal aantal pagina’s voor conclusie?” Zijn conclusie: Een beperking van het aantal pagina’s zorgt voor meer efficiëntie, minder kosten en snellere procedures maar toch beter niet, uit vrees voor schending op het recht op verdediging. Dit kan niet zonder tegenspraak blijven. Mijn repliek vindt u hierbij.
Geachte Confrater,
Ik schrijf u een lange brief, want ik had geen tijd voor een korte (°Blaise Pascal). Korte conclusies zijn duurder dan lange, omdat ze meer tijd vergen en moeilijker zijn om te maken. Althans als het goede conclusies zijn, waarin alles staat wat er moet instaan en niets wat er niet moet instaan.
De vraag is dus niet of de conclusies langer of korter (moeten) zijn, maar hoe ze béter te maken. Wie de bestaande conclusies gewoon inkort, verliest veel argumenten en verhoogt de werklast voor de magistraten die immers meer zélf middelen moeten uitzoeken. Wie niet ingrijpt, laat het rechtssysteem verzanden.
Laagdrempelige maatregelen om conclusies beter te maken
De conclusies béter maken, kan al met een aantal zeer laagdrempelige maatregelen, die veel minder polemisch zijn dan een limiet op het aantal pagina’s. Het volstaat immers de bestaande best practices tot regel te verheffen. Die hebben bovendien een veel grotere impact omdat ze betrekking hebben op een veel groter aantal zaken. De veel te langgerekte conclusies betreft slechts een minderheid (zie verder).
- Structuur: verplichting paginanummers en randnummers, uitlijnen van de tekst, citaten cursief en tussen aanhalingstekens, inhoudstafel indien conclusie meer dan x aantal bladzijden, idem voor een nieuw onderdeel ‘samenvatting van het geschil’.
- Verwijzingen: rechtspraak en rechtsleer worden geciteerd, dan hoeft de rechter die niet opnieuw op te zoeken, citaten uit rechtspraak en rechtsleer of uit de stukken moeten letterlijke citaten zijn, op straffe van valsheid in geschrifte.
- Provisies: duidelijk afzonderlijk onderdeel voor niet-betwiste gedeeltes van de vordering, zodat deze kunnen worden toegekend bij wijze van provisie (en niet verdrinken in het uitgebreide debat).
De efficiëntie van het systeem kan daarnaast gemakkelijk worden verhoogd door raadslieden te verplichten hun conclusies digitaal neer te leggen. Zo is e-deposit zeer gebruiksvriendelijk en gratis. Waarom dan niet doen? Nu wordt nog steeds de meerderheid in papier (of dubbel) neergelegd met totaal onproductieve stromen bij de griffies. Bij het hof van beroep Antwerpen wordt 75% digitaal neergelegd. Waarom dan niet overal?
Wanneer is lang té lang?
Venenum in cauda. Te lange conclusies. Vanaf wanneer is een conclusie “te lang”? Hangt natuurlijk sterk af van de aard van de zaak (grootte en complexiteit). Wat onmiddellijk kan, is de excessen aan te pakken door een heel hoge limiet te stellen (vb. 100 pagina’s). Hiermee worden in elk geval de zogenaamde monsterdossiers type Lernout & Hauspie bedwongen.
Belangrijk is ook dat een mutatis mutandis limiet wordt gezet op het aantal stukken. Die maken in vele gevallen immers een veelvoud uit van het aantal bladzijden conclusie.
Met confraternele groet,
Simon Deryckere – Advocaat ondernemingsrecht – Auteur van Justice in time (Maklu)
0 reacties