Cryptocurrency, een vorm van digitale valuta gebaseerd op blockchaintechnologie, heeft de afgelopen jaren een enorme groei doorgemaakt. Met de opkomst van crypto-activiteiten rijzen er echter ook tal van juridische en fiscale vraagstukken. Dit artikel onderzoekt de huidige stand van zaken rond cryptocurrency in België, met speciale aandacht voor de fiscale aspecten ervan. Van het ontstaan van cryptocurrencies tot de actuele uitdagingen en de mogelijke impact van Europese richtlijnen op de toekomst van belastingregulering in ons Belgisch fiscaal recht.

Wat is cryptocurrency?

Cryptocurrency is een vorm van digitale of virtuele valuta die gebruikmaakt van cryptografie voor beveiliging en opereert op gedecentraliseerde netwerken gebaseerd op blockchaintechnologie. Het is in wezen een gedistribueerde, transparante en veilige manier om financiële transacties uit te voeren zonder tussenkomst van een centrale autoriteit, zoals een overheid of bank. Transacties worden vastgelegd in een openbaar grootboek, de zogenaamde “blockchain”, door middel van cryptografische technieken voor elke transactie.

Het is algemeen bekend dat cryptovaluta zich onderscheiden door de grote schommelingen in waarde, met snelle en significante dalingen en stijging als gevolg. Speculatie, nieuwsgebeurtenissen, een gebrek aan regulering en technologische vooruitgang in de sector van blockchain dragen allen bij tot deze volatiliteit. Grote koersschommelingen kunnen voorkomen bij veel cryptocurrencies vanwege hun relatief kleine marktkapitalisatie.

Huidige wetgeving en haar lacunes

Allereerst moet er sprake zijn van een belastbaar feit. Om hiervan te kunnen spreken, moet men effectief een meerwaarde hebben gerealiseerd. Deze wordt gerealiseerd als een cryptomunt wordt omgezet naar bijvoorbeeld euro’s of cryptovaluta.

Overigens zijn er drie categorieën van belastingen op deze gerealiseerde meerwaarden. Allereerst de meerwaarden die een natuurlijke persoon realiseert in het kader van het beleggen in zijn privévermogen. Deze zijn in beginsel vrijgesteld van belasting. Dit zijn cryptohouders die beleggingen verrichten als amateur of als hobby. Hoewel deze regel in eerste instantie duidelijk lijkt, rijzen hieromtrent toch heel wat vragen en onduidelijkheden. Deze meerwaarden blijven maar belastingvrij zolang ze voortkomen uit een beheer dat overeenkomt met het principe van een “goede huisvader”, op voorwaarde dat het een “normale verrichting van het beheer van een privévermogen” is (art. 90, 1° WIB92). In het verlengde hiervan heeft de Dienst Voorafgaande Beslissingen een lijst met een 17-tal vragen uitgewerkt waarbij men case-by-case rekening houdt met deze criteria. Ook zouden we mogen durven vragen: in hoeverre zou een goede huisvader in cryptomunten mogen beleggen?

Daarnaast hebben we de speculanten die belast worden aan 33%. Speculatie treedt op wanneer men aanzienlijke risico’s neemt met als doel op korte termijn aanzienlijke winst te behalen, veelvuldig koopt en verkoopt op korte termijn, of bijvoorbeeld een lening aangaat om te beleggen. Uit de parlementaire vraag 117 van 26 november 2020 werd er eveneens duidelijk een besluit genomen dat er geen specifieke code bestaat in de belastingaangifte die gebruikt kan worden om het bedrag van de meerwaarde op de cryptomunten afzonderlijk aan te geven. Daarom dat de meerwaarden die gerealiseerd zijn in dit kader, aangegeven worden op roerende waarden en titels (o.a. diverse inkomsten). Wat “diverse inkomsten” krachtens art. 90, 1° WIB92 nu juist inhoudt, is vaag. Vele cryptohouders zitten daarom vaak met de vraag of de gerealiseerde meerwaarden al dan niet vallen onder het goede huisvader principe. Volgens het Grondwettelijk Hof is art. 90, 1° WIB92 voldoende nauwkeurig geformuleerd.

De grens tussen het normaal beheer van het privévermogen en de speculatie van de meerwaarden is veelal onduidelijk. In de praktijk leidt dit tot diverse fiscale discussies door interpretatieverschillen van de fiscus. In de praktijk wordt er onterecht van uitgegaan dat bepaalde investeerders verdacht gedrag vertonen louter op basis van hun betrokkenheid bij minder gangbare en bekende beleggingsproducten.

Tot slot is traden een dagdagelijkse professionele beroepsactiviteit. De fiscus zal dit belasten als beroepsinkomen.

DAC8-richtlijn

Ondanks de grote leegte in het Belgisch recht, heeft de Europese Unie al enkele belangrijke inspanningen geleverd die het belang van enige verduidelijking in fiscale wetgeving in de crypto-economie benadrukken. Zo werd in oktober 2023 de DAC8-richtlijn aangenomen. De inwerkingtreding van de DAC8-richtlijn in 2026 heeft aanzienlijke gevolgen voor Belgische personen die betrokken zijn bij crypto-activiteiten. Deze Europese richtlijn verplicht lidstaten, waaronder België, om belastinginformatie met betrekking tot crypto-activa te delen met Europese belastingdiensten vanaf 1 januari 2026. De doelstelling is duidelijk: belastingfraude, -ontwijking en -ontduiking aanpakken en de transparantie vergroten.

Als gevolg hiervan staan Belgische cryptohouders voor een nieuwe realiteit waarin transparantie en naleving centraal staan, wat enkele belangrijke uitdagingen met zich meebrengt. Allereerst zullen zij zich bewust moeten zijn van de vereiste transparantie in hun belastingaangiften. Informatie over hun crypto-activa wordt automatisch gedeeld met Europese belastingautoriteiten, waardoor er geen ruimte is voor verborgen inkomsten of activa. Het risico op ontdekking van voorheen onopgemerkte crypto-inkomsten neemt hierdoor aanzienlijk toe. De crypto-investeerders zullen dus moeten anticiperen op striktere nalevings- en aangifteverplichtingen.

De EU-richtlijn benadrukt het groeiend belang van belastingtransparantie in de crypto-economie. Ondanks de toename in aandacht voor wetgeving omtrent de cryptomarkt, blijft enige ondoorzichtigheid bestaan. De implementatie van de DAC8-richtlijn brengt voor Belgische belastingplichtigen een periode van afwachting met zich mee, waarin de houding en interpretatie van de Belgische wetgever en fiscus ten opzichte van deze richtlijn cruciaal zullen zijn. De richtlijn zelf biedt slechts een algemene instructie met betrekking tot de niet-naleving, zonder specifieke details over hoe de Belgische autoriteiten enige sancties zullen toepassen. In het licht van de Europese ontwikkelingen hoopt men dat de Belgische wetgever snel zal handelen en de nodige maatregelen zal nemen om het wettelijk kader aan te passen.

Wat nu?

De huidige situatie rond belastingheffing op cryptocurrency in België kenmerkt zich door onduidelijkheden en lacunes in de wetgeving. Het gevoel dat subjectieve omstandigheden, o.a. de mening van de rechter of de fiscus, beslissen of je belast kan worden of niet, blijft groeien doordat er geen duidelijke wetgeving is. Met de snelle evolutie en populariteit van de cryptomarkt groeit de noodzaak voor duidelijke regelgeving. De komende jaren zullen cruciaal zijn voor het vormgeven van het fiscale kader. De Belgische wetgever wordt hierbij uitgedaagd om in lijn te blijven met de toenemende complexiteit van de crypto-economie.

Kato Dendooven
Nora Ertug
Oumaima Alibrahimi

Brussels Law School Consultancy

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn.