Terwijl de digitale golf steeds verder oprukt, worden advocaten geconfronteerd met de – voor hen – eerste technologische revolutie en met nieuwe concurrenten (de LegalTechs). De digitalisering woelt de traditionele organisatie van het beroep om. Technologische hulpmiddelen en artificiële intelligentie maken de weg vrij voor simplificering en automatisering, concepten die veel advocaten vreemd zijn en niet stroken met hun werkmethodes. Ze hebben niet langer het monopolie op kennis.

De digitale revolutie heeft ook invloed op de eisen die de cliënt stelt. Zij zijn nu beter geïnformeerd: hun eerste consultant is Google. Ze willen niet dat de gespendeerde tijd gefactureerd wordt, maar wel de toegevoegde waarde die de advocaat hen brengt. Ze willen simpele antwoorden, op korte termijn.

De Belgische balies zijn zich bewust van deze veranderingen. AVOCATS.BE en de OVB (de koepels van de balies) hebben in 2016 een digitaal platform ontworpen waarop advocaten contact kunnen houden met hoven en rechtbanken. In 2017 hebben een aantal jonge advocaten Incubateur.legal opgericht, met als bedoeling om advocaten te sensibiliseren voor nieuwe technologieën en innovaties. Op die manier reikt men LegalTechs en universiteiten de hand.

Het proces van verandering is in volle gang. Advocaten vergroten hun werkterrein. Sinds 2011 zijn ze al lobbyist en werken ze samen met andere beroepen, managen ze transversale projecten, ontwikkelen ze innovatieve hulpmiddelen en betrekken ze de generatie van de digital natives.

In Frankrijk heeft Emmanuel Macron het voortouw genomen door in 2015 een wet te stemmen die de deur zal openzetten voor interprofessionaliteit, externe financieringen en commercialisering van goederen en diensten. Deze aanpassingen zullen een opmerkelijke dynamiek teweeg brengen en zorgen voor nieuwe structuren en nieuwe technologische oplossingen.

Deze dynamiek moet nog sterker worden in België. Daarom heeft de minister van Justitie twee advocaten, Patrick Henry en Patrick Hofströssler, de opdracht toevertrouwd om een rapport over de modernisering van justitie voor te bereiden.

Al deze veranderingen zullen pas aanslaan als ze worden gecombineerd met de juiste pedagogie en werktuigen die de toegang tot kennis vergemakkelijken, het beheer professionaliseren en communicatie met rechtbanken en cliënten simplificeren.

Advocaten zijn gevormd als experts om de risico’s van hun cliënt in te schatten. Ze hebben specifieke specialisaties en een trouw cliënteel opgebouwd. Deze competenties van uitmuntendheid impliceren echter niet per se een ondernemersattitude, samenwerkingsmethodes, een luisterend oor, openheid voor projectbeheer en multidisciplinariteit. Dit zijn volgens het laatste Forum Economique van Davos de competenties van morgen.

Cliënten zijn de sleutel van onze toekomst. De uitdaging zal erin bestaan om hen te bedienen zoals ze dat wensen. Onze complexe maatschappij was nooit eerder zo gereguleerd. De nood aan recht is enorm. Onze eerste bekommernis is het menselijke. Machines kunnen ons meer middelen en tijd aanreiken om de mens centraal te stellen.

Voor sommigen zijn deze evoluties een gevaar voor de onafhankelijkheid en de ethiek. Het beroep zou ontaard zijn, advocaten zouden hun ziel verliezen. Maar wat als we net het tegenovergestelde moeten vrezen? Door zich te isoleren, door te weigeren zich aan te passen, zal de advocaat bedolven worden door de concurrentie. Zijn inspanningen om zijn vertraging in te halen, zullen stress en frustratie opleveren. Dat is de situatie die we moeten vrezen.

Volgens Patrick Henry kan de balie geen eilandje van het verleden blijven in een oceaan van vooruitgang. Zich interesseren voor technologische, manageriale én maatschappelijke innovaties is een voorwaarde voor de noodzakelijke transformatie, om zo de duurzaamheid van het beroep in zijn essentie te verzekeren: mensen verdedigen en raad geven.

Bekijk hier de interviews met mr. van Wassenhove.