De onmiddellijke inning van de coronaboetes: een grote stap te ver. Wie de boete betwist, moet zelf naar de rechter stappen en wordt gesanctioneerd via de personenbelasting.

Crisissen zijn steeds een bedreiging geweest voor de rechtstaat. Ze moeten efficiënt bestreden worden. Veiligheid en gezondheid zijn terecht prioriteiten. Dit was zo na de terroristische aanslagen. Het is niet anders in coronatijd.

Blijf in uw kot, hou het veilig voor uzelf en voor anderen. En wie niet horen wil, moet voelen. Wat kan daar mis mee zijn ?  De overheid regeert met bijzondere volmachten. De burger ondergaat.

Het is voor de advocaten totaal onaanvaardbaar dat een wetsvoorstel inzake de inning van coronaboetes werd ingediend, met positief advies van het College van Procureurs-generaal, dat oplegt aan de burgers om bij betwisting van de coronaboete zelf op eigen kosten een procedure voor de rechtbank in te leiden, en nog erger dat de niet betaalde coronaboetes worden geïnd via de personenbelasting.

Artikel 13 van de Grondwet stelt zeer duidelijk:

“Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de wet hem toekent.”

Iedere burger moet voorafgaandelijk aan het opleggen van een sanctie gehoord worden door een onafhankelijk rechter en verdedigd worden door een onafhankelijk advocaat.

Ook in crisistijden moeten wij  waakzaam blijven voor de uitholling van de rechtstaat door de politiek.

De vrijheid en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht heeft zijn evenknie: een onafhankelijke advocatuur. Dit zijn de bewakers van de democratie en van de rechtstaat.

Als stafhouders hebben we al herhaaldelijk publiek gewaarschuwd voor het systematisch ondergraven van de fundamentele principes van onze rechtstaat en van de scheiding der machten door de politiek: de afkoopwet (de verruimde minnelijke schikking), de veralgemening van de GAS-boetes en de onmiddellijke inning van de verkeersboetes, openden de deur voor eenzijdig optreden door administratie en parket, ver van de lastige controles door onafhankelijke rechters en advocaten.

De GAS-boetes, de onmiddellijke inning bij inbreuken op de zogenaamde coronamaatregelen en bij verkeersinbreuken, zorgen voor een onaanvaardbare omkering van de basisprincipes  van de strafprocedure De burger wordt gedwongen om, zonder voorafgaandelijke tussenkomst van een rechter, eenzijdig onmiddellijk te betalen, in de hoop dat hij door de rompslomp  en de aanvullende kosten en ereloon, ervan zal afzien om achteraf de zaak aan de rechter voor te leggen.

Ook tijdens deze coronacrisis is het strijdig met de fundamenten van de Grondwet dat een bejaard koppel dat tijdens de wandeling even uitrust op een bank, zonder rechterlijke tussenkomst gedwongen wordt onmiddellijk 250 euro per persoon  te betalen aan de optredende politieambtenaar. Dit is eveneens onaanvaardbaar voor de vader die met zijn zwaar gehandicapte dochter een ritje doet met de wagen in de buurt  om zijn kind te kalmeren  of voor de dochter die haar bejaarde moeder in dezelfde gemeente een bezoek brengt om te helpen bij de noodzakelijke administratie.

Er moet opgetreden worden tegen onduldbare samenkomsten en feestjes, om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Maar iedere burger moet de kans krijgen, voordat hem een sanctie wordt opgelegd, om gehoord worden door een onafhankelijke rechter, en verdedigd te worden door een onafhankelijk advocaat.

De  fundamentele rechten van verdediging en het vermoeden van onschuld moeten gevrijwaard blijven.

Het blijft een moeilijk evenwicht. We houden van de rechtstaat. Deze evidentie is de vrucht van lange waakzaamheid en inzet. Het is vandaag niet anders.  Virussen kunnen veel doen verdwijnen. Dit niet.

Het wetsvoorstel gaat wellicht uit van een grote zorg om overbelasting van de rechtbanken te vermijden en efficiëntie na te streven. Maar zo werkt het niet.

Een procureur is geen onafhankelijke rechter. Hij moet vervolgen, niet oordelen over een zaak .

Een politieambtenaar stelt vast, maar is geen rechter bij betwisting.

Vaststellen, oordelen, vervolgen en betaling  invorderen door één en dezelfde persoon, is strijdig met de Europese mensenrechten en wordt beteugeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Terecht.

De rechter wikt en weegt, en oordeelt na het horen van partijen en hun advocaat.

Als de keuze moet gemaakt worden tussen efficiëntie en onafhankelijkheid, laat dan de onafhankelijkheid primeren.

Dat de rechtbanken maar even haperen in deze bizarre tijden, maar neem onze rechtbanken niet weg.

Liever een haperende justitie dan geen justitie.

Kristiaan Markey                                                                                        Christian Cauwe

Stafhouder Orde van Advocaten Balie Gent                                          Prostafhouder Balie Gent

Advocaat-associate partner Everest Law Gent                                      Partner Cauwe-Vuyge advocaten

Dit opiniestuk verscheen eerder in De Standaard op 04/05/2020.