Eric Beaucourt staat in zijn bijdrage stil bij de bekendmaking van vonnissen en arresten in strafzaken. Het gaat daarbij niet over uitspraken die ter beschikking worden gesteld via allerlei databanken en al evenmin over uitspraken die gepubliceerd worden door allerlei media. Het gaat wel over de bekendmaking van vonnissen en arresten die voorzien is bij veroordeling in strafzaken.

Er moet daarbij een onderscheid gemaakt worden tussen:

• de bekendmaking als een bijkomende straf,
• de bekendmaking als beveiligingsmaatregel of als informatie en
• de bekendmaking als schadevergoeding.

Bekendmaking als straf

De bekendmaking van vonnissen en arresten met betrekking tot natuurlijke personen wordt niet vermeld in artikel 7 van het Strafwetboek (afgekort Sw.). Daar is enkel sprake van opsluiting, hechtenis, gevangenisstraf, straf onder elektronisch toezicht enz. De volledige tekst van artikel 7 Sw. vindt u hier.

De bekendmaking met betrekking tot rechtspersonen is wel vermeld in artikel 7bis 4° Sw.

“De straffen toepasselijk op misdrijven gepleegd door rechtspersonen, met uitsluiting van publiekrechtelijke rechtspersonen bedoeld in het derde lid, zijn: ….

4° bekendmaking of verspreiding van de beslissing.”

In bepaalde artikels van het Sw. wordt de bekendmaking wel voorzien.

In artikel 18 Sw. (Hof van Assisen) vind je deze tekst:

“Het arrest houdende veroordeling tot levenslange opsluiting of levenslange hechtenis, tot opsluiting of hechtenis van twintig jaar tot dertig jaar of van dertig jaar tot veertig jaar wordt bij uittreksel gedrukt en aangeplakt in de gemeente waar de misdaad is gepleegd en in die waar het arrest is gewezen.”

In artikel 457 Sw. vind je deze tekst:

“De vermengde spijzen, dranken, voedingswaren of voedingsmiddelen worden in beslag genomen, verbeurd verklaard en onbruikbaar gemaakt.

De schuldige kan bovendien worden veroordeeld tot ontzetting van rechten overeenkomstig artikel 33.

De rechtbank beveelt dat het vonnis zal worden aangeplakt op de plaatsen die zij bepaalt, en in zijn geheel of bij uittreksel zal worden opgenomen in de bladen die zij aanwijst; een en ander op kosten van de veroordeelde.”

Wetboek economisch recht art. XV.131/1:

“In geval van veroordeling voor een inbreuk op Titel 3, hoofdstuk 2, afdeling 8, van dit boek, en op Boeken 2 VI, VIII en IX kunnen de hoven en rechtbanken de aanplakking van het vonnis of arrest of van de door hen opgestelde samenvatting ervan bevelen gedurende de door hen bepaalde termijn, zowel buiten als binnen de inrichtingen van de overtreder, evenals de bekendmaking van het vonnis of arrest of van de samenvatting ervan in de kranten of op enige andere wijze, en dit alles op kosten van de overtreder.”

Bekendmaking als beveiligingsmaatregel of informatiemaatregel

De bekendmaking als beveiligingsmaatregel of informatiemaatregel heeft tot doel de belangen van derden te beschermen.

Zo bepaalt artikel 490 Sw. het volgende:

“Alle arresten of vonnissen van veroordeling tot een gevangenisstraf, uitgesproken krachtens de artikelen 489, 489bis en 489ter, bevelen dat de beslissing op kosten van de veroordeelde bij uittreksel zal worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.

Het uittreksel bevat:

1° de naam, de voornamen, de plaats en datum van geboorte, alsmede het adres en het ondernemingsnummer, van de veroordeelden

en, in voorkomend geval, de handelsnaam of de benaming en de zetel van de faillietverklaarde ondernemingen waarvan zij in rechte of in feite bestuurder zijn;

2° de datum van het arrest of van het vonnis van veroordeling en het gerecht dat het heeft uitgesproken;

3° de strafbare feiten die tot de veroordelingen aanleiding hebben gegeven en de uitgesproken straffen; wanneer, wegens eenheid van opzet, een enkele straf is uitgesproken uit hoofde van een van de voornoemde strafbare feiten en uit hoofde van andere strafbare feiten, vermelden de uittreksels alle strafbare feiten die met deze ene straf worden gestraft.”

Het gaat daarbij over misdrijven in verband met faillissement.

Bekendmaking als schadevergoeding

De burgerlijke partij kan de bekendmaking vragen bij wijze van schadevergoeding. De rechter kan dit in dit geval niet uit eigen beweging (ambtshalve) doen.

Is de bekendmaking verplicht of facultatief?

Ook dit wordt telkens bepaald in de wet.

Verplicht

Het Hof van Assisen moet de bekendmaking verplicht bevelen bij een veroordeling tot levenslange opsluiting of hechtenis en bij een veroordeling tot opsluiting of hechtenis van twintig tot dertig jaar (zie artikel 18 Sw. hierboven).

De bekendmaking is verplicht bijvoorbeeld in artikel 457 Sw. (schadelijke dranken of voedingswaren)

“ (…) De rechtbank beveelt dat het vonnis zal worden aangeplakt op de plaatsen die zij bepaalt, en in zijn geheel of bij uittreksel zal worden opgenomen in de bladen die zij aanwijst; een en ander op kosten van de veroordeelde.”

Facultatief

De bekendmaking is facultatief in artikel 502 Sw. (vervalsing voedingswaren)

“In de gevallen van de artikelen 500 en 501 kan de rechtbank bevelen dat het vonnis zal worden aangeplakt op de plaatsen die zij bepaalt, en in zijn geheel of bij uittreksel zal worden opgenomen in de bladen die zij aanwijst; een en ander op kosten van de veroordeelde.”

Art. 37bis Sw. (sluiting van inrichtingen)

“Bekendmaking of verspreiding van de beslissing (tijdelijke of definitieve sluiting van één of meer inrichtingen van de rechtspersoon) op kosten van de veroordeelde kandoor de rechter worden uitgesproken in de gevallen bepaald door de wet.”

Hoe gebeurt de bekendmaking?

De bekendmaking gebeurt door publicatie of aanplakking.

In recente strafwetten worden andere manieren van bekendmaking voorzien.

Artikel 9 §6 wet van 22 januari 1945 betreffende de economische reglementering en de prijzen bepaalt het volgende:

“§ 6. De Hoven en Rechtbanken kunnen bevelen dat de beslissing houdende veroordeling volledig of bij uittreksel bekendgemaakt wordt in de dagbladen die zij aanduiden of door elk ander middel als de film of de radio, of door aanplakking gedurende een bepaalden termijn in de door hun aangeduide plaatsen, zoals aan de bijzonderste deuren en aan het uitstalraam der inrichting van den veroordeelde, alles op kosten van dezen laatste. Het geheel of gedeeltelijk vernietigen, verbergen of verscheuren der aangebrachte aanplakbrieven vrijwillig door den veroordeelde uitgevoerd, op zijn aanstoken of op zijn bevel, maakt hem strafbaar met de bij § 5, lid b) van onderhavig artikel voorziene straffen.”

Besluit

De bekendmaking of aanplakking gebeurt eerder in uitzonderlijke gevallen en wordt dus telkens door de wet bepaald.

Bron: “Strafrecht en strafprocesrecht voor bachelors”, Raf Verstraeten en Frank Verbruggen, Intersentia, 2022.