Volgende week verschijnt het boek De luis in de toga, waarin een aantal van de hier eerder op jubel.be verschenen columns zullen worden gebundeld en aangevuld met kritische opiniërende bijdragen over kromme wetgeving of goed bedoelde wetten die door allerhande omstandigheden aanleiding geven tot ongewenste effecten.

In zijn voorwoord bij het boek schrijft Prof. Rauws (onder meer hoofdredacteur van het Rechtskundig Weekblad) o.m.: “Lamon is als advocaat een fenomeen (…) . Zijn columns zijn scherp en indringend, maar niet gekleurd met de brutaliteit van een straatvechter. Zijn columns overstijgen ver het niveau van de ‘analyses’ van journalisten in de media”.

Ik ervaar dat zelf zo niet, maar wat sommigen als “badinerend” omschrijven is voor anderen scherp.

Een column is geen wetenschappelijke bijdrage en heeft als doel om de aandacht op iets te vestigen en in het beste geval ook commentaar uit te lokken. Er wordt een spiegel voorgehouden en dan moet het beeld scherp zijn. De columns zoemen in op de actualiteit en worden snel geschreven, maar er wordt toch gestreefd naar zorgvuldigheid en vooral ook naar een bredere context. Er is al genoeg hijgerige en onvolledige berichtgeving die gevolgd wordt door commentaren en waardeoordelen die niet altijd blijk geven van veel kennis van zaken. Dat laatste is overigens niet eens een verwijt, want het bewijst dat er te weinig aandacht is voor bevattelijke en behapbare toelichting.

Maar, toegegeven, een column hoort polemisch te zijn en daarom worden de dingen wat scherp geformuleerd. De columns worden volgens de statistieken druk gelezen en kennen een steeds groter publiek. Dat is wat verbazingwekkend, maar het zou onnozel zijn om dit niet leuk te vinden.

Misschien kan daaruit worden afgeleid dat er toch een brede interesse is voor de werking van justitie en vooral dat die interesse verder gaat dan de bubbel van de juridische wereld zelf.

Ik maak mij in het boek verder zorgen over overdreven complexiteit van sommige wetten en de ongebreidelde uitbreiding van wetgeving. Dit komt zelden in de aandacht, want ook journalisten haken af bij al die ingewikkelde toestanden. Zo was het een uitdaging om kritische beschouwingen te maken over de wijze waarop de wetgever in ons land de invordering van schulden van consumenten heeft geregeld. Kort nadat het nieuw Burgerlijk Wetboek in werking trad werd die regeling weer helemaal overhoop gehaald door de invoering van boek XIX van het Wetboek van Economisch Recht. Ik zwoegde en sakkerde om die onontwarbare knoop uitgelegd te krijgen voor wie niet thuis is in die materie.

Ik probeerde ook om duidelijk te maken welk maatschappelijk drama er in de maak is nu vele bedrijven en gezinnen de jarenlang ontvangen vergoedingen die zij kregen voor groenestroomcertificaten van hun zonnepanelen misschien wel zullen moeten terugbetalen.

Er blijft nood aan toegankelijke commentaar, zodat burgers meer kunnen vatten wat de uitdagingen zijn en hoe ze via wetten worden vastgelegd en door rechters worden toegepast.

Wie doorlopend kritische vragen stelt, wordt wel eens ‘een luis in de pels’ genoemd. De persoon in kwestie blijft maar doorvragen, neemt met een simpel antwoord geen genoegen en steekt zijn mening niet onder stoelen of banken. Hier is het een ‘luis in de toga’, die als een kwelgeest aan het pelsje van de toga knaagt.

In een van de vorige bundelingen (in 2019) van de columns die wekelijks op jubel.be verschenen schreef de toenmalige voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies in het voorwoord: “Niet iedereen zal gelukkig zijn. Er zijn betere manieren om vrienden te maken dan ‘jubels’ te schrijven”. Dat valt eigenlijk veelal nog wel best mee, zelfs nu de juridische wereld toch de reputatie heeft van wat lange tenen te hebben. Het is een cliché, maar ook hier geldt de gevleugelde uitdrukking “'If you can't stand the heat, get out of the kitchen”. Er is ook een grote portie cynisme in de juridische wereld, maar dat mag niet verhinderen dat soms met een vleugje humor gewezen wordt op gekke toestanden.

De stukken geven soms aanleiding tot een breder debat in de ernstige rechtsleer en het inspireerde al eens een politicus voor een tussenkomst in het vragenuurtje in de Kamer. En, toegegeven, het geeft soms aanleiding tot leuke gesprekken op recepties.

De luis in de toga is dus geen eindpunt. Het debat gaat verder, tenminste zolang u deze stukjes blijft lezen. En aan al wie denkt dat de inspiratie wel eens zal opdrogen kan ik melden dat er nog voldoende rebelsheid is om door te gaan.

Hugo Lamon

Lees hier meer columns van meester Hugo Lamon over Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.