"Ik kon zelf terug naar Brussel om alles te gaan halen: Luc wacht tevergeefs op zijn fiets en bagage in Ierland, Ryanair wil niks vergoeden", titelde Gazet van Antwerpen op 6 maart 2025. Dit soort situaties, waarbij luchtvaartmaatschappijen aansprakelijkheid betwisten voor verloren of vertraagde bagage, roepen juridische vragen op over de rechten van passagiers en de afdwingbaarheid van compensatie. De Montreal Conventie van 1999 speelt hierbij een centrale rol.
De Montreal Conventie vormt een fundamenteel internationaal juridisch kader dat de rechten van passagiers beschermt in het geval van bagageproblemen bij internationale vluchten. De conventie, die door meer dan 130 landen is geratificeerd, verplicht luchtvaartmaatschappijen om schadevergoeding te bieden bij verlies, vertraging of beschadiging van ingecheckte bagage. Dit verdrag is essentieel in het garanderen van passagiersrechten en het vaststellen van aansprakelijkheidslimieten voor luchtvaartmaatschappijen.
Onder artikel 17, lid 2 van de Montreal Conventie zijn luchtvaartmaatschappijen aansprakelijk voor schade die voortvloeit uit vernietiging, verlies of beschadiging van ingecheckte bagage, tenzij zij kunnen aantonen dat de schade niet is veroorzaakt door hun nalatigheid of die van hun medewerkers of agenten. Dit betekent dat een passagier recht heeft op compensatie indien zijn of haar bagage niet correct wordt afgeleverd, tenzij de luchtvaartmaatschappij onomstotelijk bewijst dat de schade onvermijdelijk was ondanks het treffen van alle redelijke maatregelen.
Artikel 22, lid 2 van de Conventie stelt een aansprakelijkheidslimiet vast van 1.288 Special Drawing Rights (SDR) per passagier, een door het Internationaal Monetair Fonds vastgestelde rekeneenheid. Dit bedrag, omgerekend afhankelijk van de wisselkoers, ligt rond de 1.500 euro. Indien een passagier aanspraak wil maken op een hogere vergoeding, moet hij of zij bij het inchecken een speciale verklaring van waarde afleggen en mogelijk extra kosten betalen.
De Conventie legt tevens procedures vast voor het indienen van claims. Passagiers moeten een klacht schriftelijk indienen bij de luchtvaartmaatschappij binnen strikte termijnen: voor beschadigde bagage geldt een termijn van zeven dagen na ontvangst en voor vertraagde bagage een termijn van éénentwintig dagen na levering. Het niet naleven van deze deadlines kan ertoe leiden dat de claim ongeldig wordt verklaard.
Indien een luchtvaartmaatschappij een claim afwijst of nalaat tijdig te reageren, kan de passagier verdere juridische stappen ondernemen. De Montreal Conventie biedt rechtsmiddelen via nationale rechtbanken binnen de rechtsgebieden van de luchthaven van vertrek, de luchthaven van aankomst, de plaats van vestiging van de luchtvaartmaatschappij of de plaats waar de luchtvaartmaatschappij haar activiteiten uitvoert via een overeenkomst. Dit biedt passagiers enige flexibiliteit bij het kiezen van een bevoegde rechtbank. De aanknopingspunten voor een procedure zijn onder de Montreal Conventie identiek aan artikel 624 van het Gerechtelijk Wetboek en een consument mag in dit geval dus vrij kiezen om zijn vordering te brengen voor de vrederechter van Zaventem (bevoegd voor Brussels Airport, desgevallend de vrederechter bevoegd voor de luchthaven van Deurne of Charleroi) of voor de vrederechter van de plaats waar de luchtvaartmaatschappij haar Belgische vestiging heeft. In verschillende landen, zoals België en Ierland, bestaan laagdrempelige gerechtelijke procedures, zoals de vrederechter of het Small Claims Court, die een efficiënte en kosteneffectieve manier moeten bieden aan de consument om een claim in te dienen.
Naast de wettelijke verplichtingen onder de Montreal Conventie zijn er aanvullende mechanismen die passagiers kunnen benutten om compensatie te verkrijgen. Nationale luchtvaartautoriteiten en instanties zoals het Europees Consumenten Centrum kunnen bemiddelen in geschillen tussen passagiers en luchtvaartmaatschappijen. Bovendien bieden veel reisverzekeringen en kredietkaartmaatschappijen aanvullende dekking bij verlies of vertraging van bagage, afhankelijk van de afgesloten polisvoorwaarden.
Ondanks de duidelijke bepalingen van de Montreal Conventie blijft een van de grootste obstakels voor passagiers het gebrek aan informatie over hun rechten. Luchtvaartmaatschappijen zijn vaak terughoudend in het proactief informeren van passagiers over hun wettelijke aanspraken, wat leidt tot een groot aantal niet-ingediende of onterecht afgewezen claims. De conventie biedt een solide juridische basis voor schadeclaims, maar effectieve handhaving hangt af van de bereidheid van passagiers om hun rechten actief te verdedigen en, indien nodig, juridische stappen te ondernemen.
De Montreal Conventie blijft een essentieel instrument in de bescherming van passagiersrechten en het waarborgen van eerlijke compensatie voor schade veroorzaakt door verlies, vertraging of beschadiging van bagage. Hoewel het juridische kader duidelijke grenzen en verplichtingen vaststelt, blijft het van belang dat passagiers goed geïnformeerd zijn en hun rechten effectief afdwingen via de beschikbare juridische en administratieve kanalen.
Pierre Thiriar
Deze bijdrage vertolkt uitsluitend de opinie van de auteur in eigen naam
0 reacties