– Een bijdrage van Isabel Goris, advocaat aan de balie van Antwerpen en sedert 1.01.2016 Vlaams ombudsman –

Sinds 01.01.2016 is de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur van start gegaan.

De Ombudsdienst onderzoekt klachten van consumenten en advocaten, geeft uitleg en probeert mee een oplossing te zoeken.

Een woordje toelichting : 

1.     Wettelijke achtergrond

In uitvoering van Richtlijn 2013/11[1] heeft de Wet van 04.04.2014[2] Boek XVI inzake de buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen aan het Wetboek van economisch recht toegevoegd.

Door de organisatie van een snellere en goedkopere buitengerechtelijke procedure, heeft de wetgever de consument een alternatief willen bieden voor een gerechtelijke procedure ingeval van geschillen tussen de consument en een onderneming met betrekking tot de uitvoering van een verkoop- of dienstenovereenkomst. De consument heeft immers niet steeds de middelen en kennis van zaken om zijn rechten uit te oefenen.

Hoewel er voorafgaand aan de wet reeds diverse organen voor de buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen bestonden (zowel binnen de overheid, bv de federale en de Vlaamse ombudsdienst[3] als binnen sectoren van telecommunicatie, de post, energie, ….[4]), was er voor de komst van de nieuwe wet geen sprake van een algemeen beleid. Dit algemeen beleid is nu uitgewerkt in boek XVI van het Wetboek economisch recht.

Er is vooreerst in een procedure voorzien voor behandeling van klachten binnen de ondernemingen zelf, en bij gebrek aan interne regeling, in de oprichting van een consumentenombudsdienst met residuaire bevoegdheid.

Residuair gezien het immers mogelijk werd gemaakt om een entiteit te creëren ter behandeling van dergelijke geschillen op sectoraal niveau of door een beroepsorganisatie, op voorwaarde dat die wordt erkend door de FOD Economie en in diens lijst van ‘gekwalificeerde entiteiten’ wordt opgenomen[5].

Wanneer binnen een sector of door een beroepsorganisatie geen gekwalificeerde entiteit wordt opgericht, geldt de residuaire bevoegdheid van de federale consumentenombudsdienst.

2.       Oprichting van een gekwalificeerde entiteit door de Orde van Vlaamse Balies

 Gezien de advocatuur onder het toepassingsgebied van de richtlijn en de wet valt[6], wenste de Orde van Vlaamse Balies voor de advocatuur een eigen gekwalificeerde entiteit op te richten, zodat de buitengerechtelijke regeling van geschillen tussen consumenten en advocaten binnen de beroepsorganisatie kan opgelost worden.

De Orde van Vlaamse Balies heeft haar aanvraag ingediend en werd bij beslissing van 21.12.2015 erkend door de FOD Economie als gekwalificeerde entiteit in de zin van boek XVI van het Wetboek van economisch recht.

Op 1 januari 2016 is de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur gestart onder de naam Ligeca (litiges geschillen consumenten/consommateurs advocaat/avocat). De naam dekt zowel de Nederlandstalige als de Franstalige Ombudsdienst gezien de Ordre des barreaux francophones et germanophone momenteel aan haar erkenning langs Franstalige en Duitstalige kant werkt.

De Ombudsdienst werkt via een platform www.ligeca.be en de behandeling van de klachten op globaal en lokaal niveau. De klachten worden op ontvankelijkheid beoordeeld door de globale ombudsman en vervolgens toebedeeld aan lokale ombudslieden, allen erkende bemiddelaars. Alsdusdanig kan in een nabije werking voor zowel consument als advocaat worden voorzien. De globale ombudsman kan bij gebrek aan overeenkomst op lokaal niveau wel nog een niet-bindende aanbeveling formuleren en zorgt ook voor de jaarverslagen en aanbevelingen aan de Orde van Vlaamse Balies.

3.       Taak en bevoegdheid van de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur en coëxistentie met de taken van de Stafhouder

Buitengerechtelijke geschillenbeslechting kent reeds een lange traditie binnen de balies.
Art. 458 Ger.Wb. voorziet immers dat klachten lastens advocaten kunnen ingediend worden bij de Stafhouder.

Hoe verhoudt zich de werking van de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur ten opzichte van deze van de Stafhouder ?

Vooreerst is de Stafhouder exclusief bevoegd voor tucht; de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur kan geen tuchtrechtelijke sancties uitspreken. Hoogstens kan de OCA de consument adviseren om de Stafhouder dienaangaande te consulteren.
Daarnaast blijft de Stafhouder op heden exclusief bevoegd voor klachten van ondernemingen.
Voor de klachten van consumenten evenwel bestaat een coëxistentie, waarbij de consument een keuze kan (en dient te) maken tussen het neerleggen van zijn klacht bij de Stafhouder of bij de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur.

De Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur is immers bevoegd voor een uiteenlopende reeks aan klachten, gaande van ereloongeschillen over gebrek aan communicatie tot het niet persoonlijk behandelen van een dossier etc. De Ombudsdienst neemt evenwel geen beslissingen doch speelt een faciliterende en verzoenende rol.

Belangrijk daarbij is dat de Ombudsdienst Consumentengeschillen Advocatuur niet alleen bevoegd is voor klachten, uitgaande van de consument doch ook voor klachten, uitgaande van de advocaat. Daardoor leunt de Ombudsdienst terug aan bij de verzoeningskamers ereloongeschillen die reeds bij diverse balies bestonden.

4.       Verplichtingen aan de zijde van de advocaat

 Wanneer de advocaat met een klacht bij de Ombudsdienst wordt geconfronteerd, dient hij onmiddellijk zijn Stafhouder in te lichten[7]. Vooreerst is er mogelijkerwijs ook reeds een klacht ingediend bij de Stafhouder en dan dient de consument een keuze te maken; het is immers niet de bedoeling om de diverse procedures van geschillenbeslechting naast elkaar te laten lopen, met het risico op verschillend verloop en uiteenlopende gevolgen. Ten tweede is de Ombudsdienst niet bevoegd voor tuchtzaken zodat de Stafhouder kan nagaan of de klacht ook een tuchtrechtelijke kant heeft.

Indien hij vreest dat de klacht zijn beroepsaansprakelijkheid met zich mee kan brengen, dient de advocaat tevens zijn aansprakelijkheidsverzekeraar te verwittigen. Het is de advocaat niet toegelaten om een minnelijke overeenkomst met een consument af te sluiten waarbij hij de aansprakelijkheid voor beroepsfouten erkent, zonder daarbij zijn verzekeraar te betrekken.

Anderzijds blijft de behandeling van de klacht door de Ombudsdienst een vrijwillige procedure en kan elke partij, dus ook de advocaat, zich op elk ogenblik terugtrekken. De advocaat is dus niet verplicht om deel te nemen aan deze buitengerechtelijke geschillenprocedure.

5.       Rechten en voordelen aan de zijde van de advocaat

Nochtans heeft de advocaat er belang bij om deel te nemen aan de klachtenprocedure bij de Ombudsdienst.

Vooreerst kan de advocaat zelf een klacht neerleggen wanneer hij merkt dat zijn provisies of ereloonstaten niet voldaan worden en/of ten onrechte betwist worden. Hierdoor kan de advocaat betrachten op een snelle en goedkoper manier de invordering van zijn ereloonstaat te bewerkstelligen. Snel gezien de procedure bij Ligeca maximaal 90 dagen[8] beloopt en goedkoop daar deze gratis is.

Doch ook wanneer de initiatiefnemer van de klacht niet de advocaat maar de consument is, levert de Ombudsdienst een platform voor de advocaat om bij te dragen aan een betere communicatie over en binnen ons beroep en alsdusdanig aan de uitstraling van de beroepsgroep.

– Een bijdrage van Isabel Goris, advocaat aan de balie van Antwerpen en sedert 1.01.2016 Vlaams ombudsman –

[1] RL 2013/11, L 165/63 en http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/ALL/?uri=CELEX%3A32013L0011

[2] Wet 04.04.2014 houdende de invoeging van boek XVI “Buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen” in het Wetboek van Economisch recht (B.S. 12.05.2014)

[3] Federale Ombudsdienst cfr www.federaalombudsman.be en Vlaamse Ombudsdienst cfr www.vlaamseombudsdienst.be

[4] Cfr. www.ombudsmantelecom.be; www.smspo.be; www.ombudsmanenergie.be ; …

[5] Voor de nadere voorwaarden cfr KB 16.02.2015 (B.S. 25.02.2015)

[6] De advocaat is immers een onderneming zoals voorzien in art. 4.1.b) van de richtlijn en art. I.1 van het WER.

[7] Art. VIII.3.6 Codex Deontologie voor advocaten

[8] En kan slechts in uitzonderlijke omstandigheden voor 1x met 90 dagen verlengd worden.