In een wereld onder invloed van AI (artificiële intelligentie) kunnen contracten in een mum van tijd op het scherm verschijnen. Een van de clausules die steeds op haar adequaatheid zal moeten getoetst worden is de geschillenbeslechtingsclausule. Zij biedt de sleutel tot het traject tot geschillenbeslechting, en een onaangepaste of gebrekkige redactie zal de verwachtingen van de eisende partij op een snelle conflictafhandeling grondig kunnen onderuithalen.

Voor welk traject van conflictbeslechting hebben partijen geopteerd? Rechtbanken of arbitrage, of voor een gecombineerd traject, zoals onderhandeling gevolgd door bemiddeling, gevolgd door arbitrage of rechtbanken?

Is deze clausule ondubbelzinnig? Bijvoorbeeld: geschillenbeslechting uitsluitend door de rechtbanken. Is deze clausule afdwingbaar? Bijvoorbeeld: in een overeenkomst met een consument is de rechtbank van de woonplaats van de consument territoriaal bevoegd, en niet die van de (buitenlandse) producent. Een andersluidende bepaling is niet afdwingbaar.

Indien geopteerd wordt voor arbitrage, is arbitrage ad hoc dan wel institutionele arbitrage voorzien? En, zo voor institutionele arbitrage werd geopteerd, voor welke instelling, en wat is het effect daarvan op de rechtbank die territoriaal bevoegd is voor de ondersteuning van de arbitrale procedure en/of voor de vordering tot vernietiging en/of tenuitvoerlegging van de arbitrale uitspraak?

Bij escalatieclausules bestaat de neiging een strak schema te voorzien, vanuit de gedachte dat partijen moeten gedwongen worden om tot een minnelijke regeling te komen, doch de vraag is of dit contractueel carcan een onoverkomelijke hinderpaal uitmaakt indien één van de partijen haar toevlucht moet nemen tot een ontbinding ten laste van de tegenpartij?

In de rechtsleer werd de term pathologische (arbitrage-)clausules bedacht, doch de praktijk wijst uit dat deze term zich geenszins tot arbitrage beperkt.

Een zorgvuldig raadsman kan zich niet beperken tot het klakkeloos overnemen van hetgeen AI uitbraakt. Een geruststelling voor de raadsman.

Luc Demeyere

Meer weten? In het boek Commerciële conflicten managen. Denken en doen, uitgegeven bij Lea Uitgevers, gaat de auteur op velerlei aspecten dieper in.