In een wereld waar kapitaal met één muisklik de planeet kan rondreizen, is het verleidelijk om buitenlandse investeringen met open armen te ontvangen. Wie zou nee zeggen tegen werkgelegenheid, economische groei en innovatie? Maar achter de glanzende gevel van internationale handel en globalisering schuilt een complexere werkelijkheid.
Neem het Duitse Kuka, een pareltje van Europese robotica-expertise. In 2016 werd het zonder veel weerstand overgenomen door het Chinese Midea. Of denk aan de bijna-overname van chipfabrikant Aixtron door Chinese investeerders, die op het nippertje werd geblokkeerd. Het zijn geen geïsoleerde incidenten, maar symptomen van een nieuw economisch slagveld waar investeringen wapens zijn en technologie de hoogste prijs.
Ook België is niet immuun. Toen Chinese investeerders interesse toonden in Imec, ons kroonjuweel in nano- en chiptechnologie, gingen terecht alarmbellen rinkelen. Wat vandaag een onschuldige financiële injectie lijkt, kan morgen de achterdeur zijn waardoor strategische kennis verdwijnt.
Tot maart 2023 hadden we in België geen formeel screeningsmechanisme voor buitenlandse investeringen – een laatkomer in Europa
Lange tijd stond België bekend om zijn uitzonderlijk open investeringsklimaat. Tot maart 2023 hadden we geen formeel screeningsmechanisme voor buitenlandse investeringen – een laatkomer in Europa. Pas onder druk van de EU-verordening 2019/452 implementeerde ons land de "Wet betreffende de screening van buitenlandse directe investeringen". De nieuwe Interfederale Screeningscommissie moet nu investeringen beoordelen die de nationale veiligheid of openbare orde kunnen raken.
Maar experts waarschuwen: de Belgische screening staat nog in de kinderschoenen. De implementatie moet verder worden verfijnd en ons land hanteert nog steeds een zeer open beleid. De vraag dringt zich op: zijn we voldoende beschermd tegen strategische overnames in sectoren als defensie, energie, cybersecurity en gevoelige technologieën?
Wanneer kritieke infrastructuur zoals elektriciteitsnetwerken in buitenlandse handen valt, staat onze autonomie op het spel
De risico's zijn legio. Wanneer kritieke infrastructuur zoals elektriciteitsnetwerken in buitenlandse handen valt, staat onze autonomie op het spel. Het Griekse hoogspanningsnet, deels in handen van China State Grid, illustreert deze kwetsbaarheid. En denk aan de Huawei-controverse: willen we echt onze digitale zenuwstelsels – onze 5G-netwerken – toevertrouwen aan bedrijven die onder invloed staan van niet-democratische regimes?
De naïeve jaren van ongebreidelde economische openheid liggen achter ons. In een tijd van geopolitieke spanningen tussen grootmachten als de VS, EU, China en Rusland, kunnen we het ons niet veroorloven blind te zijn voor de strategische dimensie van investeringen. Een euro is niet zomaar een euro als er machtsbelangen aan vastkleven.
Dit betekent niet dat we in protectionisme moeten vervallen. De voordelen van internationale economische samenwerking zijn onmiskenbaar. Maar een gezonde dosis waakzaamheid is essentieel. Een robuust screeningsmechanisme voor buitenlandse investeringen in strategische sectoren is geen luxe maar noodzaak – een veiligheidsgordel voor onze economische toekomst.
De EU heeft stappen gezet met het FDI-screeningskader, maar de implementatie blijft een nationale verantwoordelijkheid. Te vaak zijn economische belangen op korte termijn doorslaggevend, terwijl de geopolitieke gevolgen op lange termijn worden veronachtzaamd.
Laten we leren van landen die al langer met deze realiteit worden geconfronteerd. De VS, Australië en Japan hebben allemaal robuuste screeningsmechanismen ontwikkeld die economische openheid combineren met strategische waakzaamheid. Sinds de invasie van de Krim door Rusland zijn ook onze Scandinavische bondgenoten strenger geworden wat betreft economische veiligheid. België hinkt echter achterop.
De vraag is niet óf we moeten screenen, maar hóe we dat beter kunnen doen op een manier die onze veiligheid waarborgt zonder onze openheid te verstikken.
De stille overname van onze strategische kroonjuwelen kunnen we ons niet veroorloven. Waakzaamheid is geen xenofobie, maar gezond economisch zelfbehoud in een wereld waar niet alle spelers dezelfde regels hanteren.
0 reacties