Als ouder ligt u mogelijk wakker van de vraag wat er zal gebeuren bij uw overlijden, wanneer uw kind (dat meerderjarige is, maar nog jong van geest) plots een aanzienlijk vermogen van u erft. Wel, dan kan een testamentaire beheerslast de oplossing bieden.

Zal zoon- of dochterlief er verantwoordelijk mee omgaan wanneer die plots een grote geldsom erft, of vreest u dat hij/zij onbezonnen zijn/haar kinderdromen in vervulling zal laten gaan (bv. in de vorm van een mooie rode Ferrari)? Sommigen zadelen ongeruste ouders op met een ‘Ferrari-syndroom’, anderen erkennen het als een terechte vrees.

Hoewel het vaak een terechte bezorgdheid is bij vele ouders, heeft de wetgever nog geen wettelijke regeling uitgewerkt om tegemoet te komen aan dit maatschappelijk probleem. Momenteel beschermt de wet immers alleen minderjarigen en bepaalde volwassenen die juridisch onbekwaam zijn verklaard (bijvoorbeeld volwassenen met een verstandelijke beperking) in de vorm van het zogenaamd ‘bewind’. Voor deze groepen wordt een wettelijke vertegenwoordiger (ouder) of bewindvoerder aangewezen die namens hen kan optreden bij juridische zaken. Juridische handelingen die de beschermde personen zelf stellen kunnen in bepaalde gevallen zelfs nietig worden verklaard. Het is ook de wettelijke vertegenwoordiger die het vermogen van deze personen beheert en besteedt in hun belang.

De wetgever gaat ervan uit dat alle andere meerderjarigen in staat zijn om verantwoordelijk om te gaan met een (groot) vermogen. De praktijk wijst echter uit dat het verstand soms met de jaren komt, en jongvolwassenen die een aanzienlijk vermogen erven dit niet altijd van aan de start even goed kunnen beheren. Om tegemoet te komen aan deze bezorgdheid, hebben estate planners een oplossing uitgewerkt in de vorm van een zogenaamde ‘beheerslast’.

Testamentaire beheerslast

U kan als ouder meer bepaald een beheerslast opnemen in uw testament.

Concreet legt u in uw testament een last op aan uw kind om het vermogen dat hij/zij van u zal erven, te laten beheren door een vertrouwenspersoon die u kiest; En dit tot “de jaren van verstand” zijn gekomen (nl. de leeftijd waarop u vermoedt dat uw erfgenaam voldoende matuur is om het vermogen zelf te beheren).

Het is belangrijk om te begrijpen dat het kind door deze beheerslast niet juridisch onbekwaam wordt. Het kind kan nog steeds zelf beslissingen nemen met betrekking tot het geërfde vermogen. De aankoop van de Ferrari zal dus geldig zijn en zal niet kunnen worden vernietigd. Dit is anders voor personen onder bewind, nu bepaalde van hun handelingen ongedaan kunnen worden gemaakt (lees: nietig worden verklaard).

De beheersvolmacht is bedoeld om het kind af te raden om het geërfde vermogen zelf (zonder tussenkomst van een vertrouwenspersoon) te beheren.

Het is daarom in elk geval aangeraden om – naast de beheerslast – ook een zogenaamde ‘strafclausule’ in het testament op te nemen. Hierdoor zal het kind, als hij/zij toch het vermogen zelf beheert (en bv. een Ferrari koopt) onderworpen zijn aan de strafclausule en zal hij/zij alleen recht hebben op zijn/haar minimum erfdeel.

De regeling kan dus niet absoluut vermijden dat uw erfgenaam de erfenis zelf beheert (en dus mogelijk verspilt), maar door de strafclausule wordt hij/zij wel ontraden om dit te doen, en zal hij/zij de beheerslast in de praktijk wel naleven. Dit is belangrijk, want volgens de Belgische wetgeving is het niet mogelijk om een volwassene volledig handelingsonbekwaam te verklaren via testament.

Wettelijk kader

In België is er – in tegenstelling tot Nederland – momenteel nog geen wettelijk kader voor een zogenaamd ‘meerderjarigenbewind’, waar handelingen gesteld door een volwassen erfgenaam die testamentair onder beheer is geplaatst, nietig kunnen worden verklaard (een zogenaamd ‘testamentair bewind’). Het is ook om die reden dat het hof van beroep in Antwerpen op 22 maart 2022 een ‘testamentair bewind’ ongeldig verklaarde.

Wij zijn echter van mening dat het hof niet voldoende rekening heeft gehouden met het feit dat de uitgewerkte regeling niet leidde tot de volledige handelingsonbekwaamheid van de volwassen erfgenaam (het ging in de zaak dus eerder om een beheerslast, maar helaas werd gesproken van een” “testamentair bewind”).

Samen met andere estate planners, zijn wij er dan ook van overtuigd dat de besproken regeling – die op een juridisch correcte manier is uitgewerkt (in de vorm van een beheerslast met strafclausule) – wel degelijk een geldige en werkbare oplossing vormt voor de praktijk.

Zoals hoger uiteengezet, blijft de erfgenaam bij een testamentaire beheerslast in staat om zelfstandig juridische handelingen te verrichten (waarvan de nietigverklaring – zoals bij een bewind – niet mogelijk is).

Daarom beschouwen wij – in afwachting van een eventuele wetswijziging waar het testamentair meerderjarigenbewind wordt ingevoerd of de testamentaire beheerslast wordt erkend – de testamentaire beheerslast als een effectief middel om het verstand met de jaren te laten komen, en uw kinderen het geërfde vermogen te laten beheren op een ogenblik dat zij er klaar voor zijn.

Cazimir