Noot onder het arrest Banca Românească

Het Hof van Justitie heeft in het verleden al meermaals de belangen van de consumenten verdedigd in haar interpretatie van de Europese regelgeving. In het arrest Banca Românească heeft het hof deze trend verder gezet in het kader van de Richtlijn Oneerlijke Bedingen. Enkele particulieren hadden een leningsovereenkomst gesloten met een Roemeense bank. De gebruikte munteenheid bij de terbeschikkingstelling van het geld en de terugbetaling ervan was echter niet de Roemeense leu, maar de Zwitserse frank. De particulieren leden hierdoor een aanzienlijk wisselkoersrisico, aangezien de particulieren hun loon uitbetaald werd in Roemeense leu. Wanneer de Zwitserse frank dan in waarde steeg, klaagden de kredietnemers de ontransparante houding van de Roemeense bank aan. Ze meenden geen weet te hebben van het wisselkoersrisico. Het Hof van Justitie werd om uitleg gevraagd.

In het verleden heeft het Hof van Justitie al meermaals uiteengezet dat de onderneming is onderworpen aan de verplichting om haar contractuele voorwaarden transparant uiteen te zetten. Het hof probeert met deze ruime interpretatie de informatie-asymmetrie tussen de onderneming en de consument enigszins recht te trekken. Deze bedingen moeten niet alleen formeel en grammaticaal duidelijk en begrijpelijk zijn, maar ook de economische gevolgen en de reden van het opnemen van de voorwaarden moeten duidelijk zijn voor de consument.

Deze toch wel verregaande verplichting voor de ondernemingen werd in het arrest Banca Românească nog tot een niveau hoger getild. Het hof ging in haar vorige arresten steeds uit van een passieve houding van de consument. De onderneming diende de contractuele voorwaarden zo transparant mogelijk uiteen te zetten, maar het bleef aan de consument om deze te lezen. In Banca Românească gaat het hof uit van een meer realistische aanpak. Ze legt de nadruk op de actieve houding die de onderneming moet aannemen. Men dient actief, uit eigen beweging, de consument uitleg te geven wat de draagwijdte en de economische gevolgen en beweegredenen van de contractuele voorwaarden betreft.

Het Hof van Justitie neemt de belangen van de consument ter harte. Een nobele doelstelling, maar toch ook vatbaar voor kritiek. Een eerste kritiekpunt is dat het Hof (deels) nog steeds een te actief consumentenbeeld heeft. De realiteit is dat consumenten te weinig en te oppervlakkig de algemene voorwaarden lezen. Door in haar bewoordingen meer uit te gaan van een actieve onderneming, probeert het hof hier wel een mouw aan te passen. Een tweede kritiekpunt betreft het feit dat de transparantievereiste een verregaande verplichting is voor de ondernemingen. De sancties zijn echter niet geharmoniseerd en de lidstaten gaan effectief ook verschillend om met een inbreuk op de transparantieverplichting. Het Hof van Justitie heeft in feite een verregaande verplichting gecreëerd zonder rekening te houden met de juridische gevolgen in de lidstaten. Dit kan een risico inhouden voor de ondernemingen.

Geschreven door Rik Baete, Universiteit Gent

Lees hier de volledige tekst.