Bij iedere organisatie is het vroeg of laat wel eens aan de orde: moeten de statuten niet worden geactualiseerd? Dienen de structuren zich niet aan te passen aan de gewijzigde omstandigheden? De discussie leefde ook al jaren bij de Orde van Vlaamse Balies en uiteindelijk heeft de Algemene Vergadering van de OVB (het advocatenparlement) vorige week – na een marathondebat – met een 2/3^de meerderheid een nieuw reglement van orde goedgekeurd.

Het zou een mooie quizvraag zijn: wie van de 10.873 advocaten die onder de bevoegdheid van de OVB vallen zijn op de hoogte? Het valt te hopen dat minstens de leden van de acht lokale raden van de Orde het een beetje volgden, al is ook dat – om een juridisch begrip te hanteren- een “weerlegbaar vermoeden”. En voor buitenstaanders moet het wel iets exotisch hebben: 75 advocaten (want zoveel leden telt dat advocatenparlement) die een debat voeren over hun eigen structuren. En ja, de realiteit overtrof allicht het cliché. Er waren pittige proceduredebatten en uitgesponnen discussies over meer dan 100 amendementen (met inbegrip van debatten binnen het debat, zoals: zijn sommige amendementen wel ontvankelijk en met welke meerderheid moeten die dan worden aanvaard?).  Maar na meer dan zeven uur debat werd een 2/3^de meerderheid gevonden voor een hervorming.

Wie die nieuwe structuur bekijkt zou de indruk kunnen hebben dat de berg een muis gebaard heeft, zoals ook door critici werd geopperd. Het lijkt of de verandering ligt in vijftig nieuwe tinten grijs. Bij een breed helikopterzicht gaat het toch om meer dan een kleine rimpeling in de vijver.

Alles begint meer dan 20 jaar geleden, toen de zieltogende Nationale Orde van advocaten het bewijs leverde van de eigen irrelevantie. In Vlaanderen werd toen de “Vereniging van Vlaamse Balies” (de VVB) opgericht, bij aanvang een feitelijke vereniging die zich in hoge mate inspireerde op de wijze waarop in Nederland de advocatuur was georganiseerd. Daar kende men lokale ordes en een daarvan volledig gescheiden bovenlokale structuur (de NOVA, de Nederlandse Orde van advocaten). De VVB kopieerde het Nederlandse model grotendeels, maar niet volledig. De Stafhouders (die aan het hoofd staan van de lokale ordes) werden ook ambtshalve lid van het bovenlokale advocatenparlement. Die structuur werd ook overgenomen bij de oprichting van de Orde van Vlaamse Balies. Het zorgde daarna jarenlang voor een zoektocht – en soms voor wrijvingen- tussen die Orde van Vlaamse Balies en de lokale Ordes (vertegenwoordigd door de Stafhouders). Ook intern waren er soms spanningen tussen het bestuur van de OVB en het advocatenparlement (het komt trouwens ook voor in andere beroepsorganisaties). En dan is er nog de gigantisch grote afstand tussen “Brussel” (niet de stad, maar de ongrijpbare bureaucratische moloch die volgens sommigen niet eens opkomt voor de hoogsteigen belangen van de klagende advocaat) en die bijna 11.000 advocaten.

Na meer dan 15 jaar is dus voor het eerst dat reglement van orde aangepast. Het kon enkel omdat het bestuur van de OVB niet langer de vijand is van het advocatenparlement (de algemene vergadering) en omdat de stafhouders een grotere betrokkenheid hebben met “Brussel”. Sommige oud-strijders  van de oude vetes hadden het er moeilijk mee, maar de nieuwe structuur beoogt harmonie, omdat de beroepsgroep er geen belang bij heeft dat de interne dissonanties worden uitvergroot. De lokale structuur wordt meer verankerd (naast de stafhouder zal ook zijn opvolger in het advocatenparlement zitten, wat moet zorgen voor continuïteit). Het bestuur van de OVB kan verder professionaliseren en een directiecomité aanstellen. De commissies van de OVB zullen worden samengesteld op grond van expertise en terreinkennis en minder op grond van geografische afkomst. De Orde van Vlaamse Balies kan dus verder excelleren.

Sommigen wilden de lokale balies afschaffen en waren voorstanders van een “Orde van Vlaamse advocaten”. Dat veronderstelt echter een wijziging van het Gerechtelijk Wetboek en daarvoor was er ook nog geen draagvlak binnen de Vlaamse advocatuur. Er is wel een grotere verstrengeling tussen de lokale en de bovenlokale structuur, waarbij bovendien ook nog rekening werd gehouden met sommige gevoeligheden (zo is er in Oost-Vlaanderen geen fusie tussen de balies).

De hervorming is dus geen revolutie, maar wel een “update”, die een modernere advocatuur mogelijk maakt die aandacht heeft voor de nieuwe uitdagingen waar het beroep voor staat, eerder dan te kijken naar de eigen navel. Dat 2/3^de van de leden van de algemene vergadering er ook zo over dachten,  is hoopvol.

Hugo LAMON

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!

Het boek ‘Jubelende Justitie’ is vanaf nu verkrijgbaar. In onderstaande video geeft meester Lamon extra toelichting.