Vorige vrijdag wemelde het van de advocaten in het Antwerpse Elisabeth Center. Vroeger werd dat aangekondigd als een ‘advocatendag’ en in meer vervlogen tijden zou het als een ‘congres’ zijn aangeduid. Nu was het een jungle, al was de dierentuin iets verderop. Een echt thema ontbrak en dat leek ook niemand echt te deren. Het was vooral een blij weerzien na de barre coronatijden. Er waren advocaten met flink wat jaren en engagement op de teller, al vielen hier en daar ook jonge enthousiastelingen te bespeuren. De allerjongsten lieten daarna via sociale media weten het als student een eer te vinden daar gratis aanwezig te mogen zijn. Hun gretig gedeelde indrukken doen het beste vermoeden voor de toekomst van de balie.

De burgemeester van Antwerpen opende de slotsessie en liet de kans niet onbenut om zijn inmiddels bekende standpunt over de “magistraten als wetgever” urbi et orbi te verkondigen. Jammer dat hij niet bleef voor het daaropvolgend debat, waar de minister van Justitie het opnam voor de rechterlijke macht. Voor hem moeten politici terughoudend zijn over de communicatie rond een individuele rechtszaak. Dat standpunt kon op veel bijval rekenen, niet alleen van de overige panelleden maar ook van het publiek, de juridische wereld dus.

De “rechters doen aan politiek”-retoriek kent op korte tijd echter vele aanhangers, zelfs binnen de balie. Sommige advocaten doen hun best om op sociale media zeker niet boven het gemiddelde niveau van de daar gangbare scheldpartijen uit te stijgen voor wie kritisch is over die nieuwe doctrine. Leve de vrije meningsuiting, is het motto. Maar mag het nog: principes verdedigen en vertrekken van de goede trouw van advocaten en rechters en er niet a priori van uitgaan dat het machtswellustelingen zijn die vanuit een machtspositie de wereld naar hun hand willen zetten? Het lijkt er toch op dat wie dat allemaal ventileert best eens zichzelf in de spiegel bekijkt.

Tijden veranderen en dat is maar goed ook. Vele sprekers op het OVB-congres lieten daarna via sociale media weten dat ze het leuk vonden en dat hun tussenkomsten werden gesmaakt. Dat is positief, maar het leerde deze armtierige columnist dat hij hopeloos achterloopt. Niet alleen vergat hij een selfie te maken, maar hij voelde niet eens de behoefte om zijn discrete en wat kritische tussenkomst met de wereld te delen. Toch vond hij het niet nutteloos, maar was het allicht allemaal niet hip genoeg om de sociale media te kunnen beroeren.

Wie de (sociale) media wat gadeslaat, ziet hoe advocaten – al dan niet geholpen door marketingbureaus – zichzelf in de aandacht boksen, waarbij banaliteiten het steeds vaker lijken te halen van doordachte meningen. Vrijdag organiseert de Limburgse balie overigens een advocatendag met op het programma o.m. een uiteenzetting over hoe advocaten LinkedIn kunnen gebruiken voor hun zelfpromotie. De gedachte dat zoiets niet kies was, is dus wel echt verleden tijd en dat is maar goed ook.

Er blijven aan de balie nog enkele zeurpieten over die heel zachtjes zich toch nog de vraag stellen of advocaten die over lopende zaken, waar ze zelf voor een partij tussenkomen, wel zo nodig in de media uitgebreid hun mening moeten ventileren. Ze doen het, er wordt deontologisch niet tegen opgetreden en er is binnen de beroepsgroep ook nog weinig boegeroep. Het is dus de nieuwe norm. Maar toch, de rechters die dan voorwerp zijn van de kritiek, kunnen geen weerwoord bieden. Het is allicht ouderwets om dan ook van de advocaten te vragen in de media enige terughoudendheid aan de dag te leggen zolang er geen definitieve eindbeslissing is.

Het is en blijft een zoektocht in het vinden van een nieuw evenwicht tussen de individuele rechten van de partijen, de vrije meningsuiting en de maatschappelijke aandacht die niet alleen de rechters moet controleren maar ook ervoor moet zorgen dat burgers meer vertrouwen krijgen in justitie.

De advocatuur moet er zich voor hoeden om dat debat niet enkel binnen de eigen bubbel te voeren, maar toch blijvend de aandacht te vestigen op de principes van een eerlijk proces. Dat zaken worden gemediatiseerd, is onvermijdelijk en tot op zekere hoogte zelfs wenselijk. Maar wie de focus verlegt van de rechtszaal naar de media, weet dat hij rechters daarmee buiten spel zet. Willen we dan rechters die zelf ook in de media hun uitspraken zouden becommentariëren? Dat lijkt geen wenselijke evolutie en dus moeten we ook het kader scheppen waardoor aan die verleiding wordt weerstaan, al is dat misschien ook zeurpietenpraat.

Hugo LAMON

***

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!