Digitale inhoud, het nieuwe consumptiegoed

Met een steeds grotere snelheid evolueren we naar een digitale consumptiemaatschappij waar digitale inhoud tastbare goederen vervangt.

Digitale inhoud verwijst in de omgangstaal zowel naar digitale goederen als naar digitale diensten.

Digitale goederen zijn goederen die enkel in de vorm van digitale data bestaan bijvoorbeeld op een computer of op een ander met software bestuurd apparaat: software op uw pc, applicaties op smartphones, tablets, smartwatches of andere wearables. Digitale goederen kunnen ook beschikbaar zijn via het internet, zoals bijvoorbeeld gedownloade of gestreamde muziek, films, kranten, foto’s, lespakketten, games, e-books, …. Het omvat ook elke vorm van informatie die digitaal online beschikbaar is (interviews, blogs, data op sociale media-profielen, informatie op een website, …). Digitale inhoud kan ook ingebouwd zitten in andere goederen. Denk aan de technologie in de op afstand bestuurbare thermostaat waarmee u uw energieverbruik “smart” kunt regelen of in een elektronisch bestuurde auto.

Digitale dienstverlening omvat onder meer de terbeschikkingstelling op afstand van software, applicaties, clouddiensten waarmee gegevens in digitale vorm kunnen worden gemaakt of bewaard maar ook digitale interactie via sociale media.

Al deze technologische snufjes en ontwikkelingen zijn doorgaans leuk en handig. Maar de gestage evolutie naar een gedigitaliseerde goederenwereld doet tegelijkertijd vragen rijzen naar de bescherming van de afnemer. Is deze dezelfde als bij tastbare consumptiegoederen? Wat kan de afnemer doen indien de kwaliteit van digitale inhoud niet voldoet, zoals bijvoorbeeld de gedownloade muziek die niet af te spelen valt? Kunnen de regels inzake koop, huur of dienstverlening zoals deze vandaag gelden – en die op bepaalde vlakken nog dateren van Napoleon (1804!) – worden toegepast op digitale inhoud?

Nood aan nieuwe regels

Het toepassen van de bestaande regels blijkt niet zo makkelijk. Allereerst is te bepalen welke regels gelden. Als u betaald heeft voor een e-book, zijn dan de regels van de (consumenten)koop van toepassing? Dit zou inhouden dat u als koper eigenaar wordt van het boek en het ook weer kunt weggeven of verkopen, wat technisch gezien vooralsnog niet (steeds) het geval is. Bovendien is het onduidelijk of de bestaande regels wel gelden voor digitale inhoud.

Europa is alvast van mening dat nieuwe regels nodig zijn ter bescherming van de consument (‘B2C’). In het kader van de strategie voor een digitale eengemaakte markt, werd een Voorstel van Richtlijn over bepaalde aspecten van overeenkomsten voor de levering van digitale inhoud geformuleerd. Met deze nieuwe regels wil Europa bijdragen tot een snellere groei van de digitale eengemaakte markt (ten behoeve van zowel consumenten als bedrijven), de rechtsonzekerheid alsook de kosten voor ondernemingen te wijten aan een juridisch complex kader verminderen en het consumentvertrouwen vergroten.

De voorgestelde regeling zal gelden voor digitale inhoud waarvoor in geld wordt betaald, maar ook voor deze waarvoor “betaald” wordt met persoonlijke gegevens (bijvoorbeeld Facebook). Het voorstel bevat een reeks essentiële regels die moeten garanderen dat de consument de afgesproken kwaliteit krijgt. Daartoe worden de criteria gegeven om te bepalen wanneer de digitale inhoud overeenstemt met de gemaakte afspraken en worden de verhaalsmogelijkheden van de consument bij niet-nakoming opgesomd. Consumenten krijgen, zoals bij andere consumptiegoederen, recht op herstel of vervanging, terugbetaling of prijsvermindering, of het recht om de overeenkomst te ontbinden. Daarnaast is er ook een recht op schadevergoeding. Verder zijn er regels in verband met de ontbinding van langetermijnovereenkomsten en de wijziging van digitale inhoud. Digitale inhoud in de zin van het voorstel is zeer ruim opgevat, maar het “internet der dingen” en digitale inhoud onder de vorm van “embedded” software, elektronica of netwerk connectiviteit en “smart” goederen vallen er niet onder.

Voldoende bescherming of zoethouder?

Vraag is of deze regels wel nodig zijn en de beoogde doelstellingen waarmaken.

Op vrijdag 8 december zullen Régine Feltkamp en Lorelien Hoet op het Zesde Antwerps JuristenCongres via een praktische casus nagaan hoe de bescherming van de digitale consument in elkaar zit en of het Europese initiatief een noodzakelijke en afdoende bescherming biedt.

Régine Feltkamp en Joeri Danhieux

In de aanloop naar het congres kunt u op Jubel wekelijks een artikel lezen van het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR) en haar gastauteurs omtrent het thema van de studiedag, ‘Digitalisering en Recht’. Lees hier de eerdere artikels.

Meer informatie over CBR en het Zesde Antwerps JuristenCongres vindt u via deze link.
Registreer u alvast hier.