Veel ouders willen hun kinderen financieel helpen op belangrijke momenten van hun leven of wanneer het wat minder goed gaat. De coronacrisis heeft dit gevoel waarschijnlijk alleen maar versterkt. Maar toch kan het verlenen van voordelen aan kinderen onbewust leiden tot een onevenwicht en ongelijkheid bij overlijden van de ouders. Met een zogenaamd familiepact worden deze problemen vermeden. 

Het ene duwtje in de rug…

Het ene kind mocht studeren in het buitenland. Het andere kind heeft jarenlang geen crèche moeten betalen omdat de ouders voor hun baby zorgden. Sommige ouders hebben de handen uit de mouwen gestoken bij het verbouwen van de woning van één van hun kinderen. Of misschien heeft de coronacrisis ouders ertoe aangezet één van de kinderen financieel te helpen gedurende een financieel onzekere periode…

…is het andere niet

Ouders hebben vaak niet de bedoeling om hun kinderen ongelijk te behandelen. Maar de voordelen die een kind tijdens zijn leven krijgt, kunnen plots het onderwerp van discussie worden wanneer de ouders overleden zijn. Schenkingen in de strikte zin van het woord worden in principe aangerekend op het erfdeel van het kind. Maar andere voordelen (zoals het jarenlang helpen van een kind of de dure studies in het buitenland), worden niet aangerekend op het erfdeel van het kind. Resultaat: een mogelijk conflict bij het regelen van de nalatenschap.

Conflicten vermijden door een evenwicht te zoeken

Het familiepact of de ‘globale erfovereenkomst’ voorkomt deze problemen. Bij een familiepact worden alle schenkingen en verkregen voordelen met elkaar vergeleken. Geen geheimen, geen gissingen, geen veronderstellingen. De ouders gaan met al hun erfgenamen (zelfs eventuele stiefkinderen), in alle transparantie, op zoek naar een evenwicht tussen hen. Wie heeft wat gekregen én wie moet nog iets krijgen? Ofwel via de erfovereenkomst zelf, ofwel later.

Het ‘evenwicht’ is wat de betrokken ouder(s) en erfgenamen als ‘evenwichtig’ aanvoelen, rekening houdend met hun concrete situatie. Zo is het mogelijk dat één van de kinderen meent dat het gerechtvaardigd is dat hij minder krijgt uit de erfenis dan de anderen. Of zelfs helemaal niets, omdat zijn persoonlijke of professionele situatie dit toelaat. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een kind zelf al een aanzienlijk vermogen heeft opgebouwd.

Door de ondertekening van de overeenkomst door de kinderen, wordt het gevaar dat kinderen discussiëren over de schenking(en) en voordelen uitgeschakeld. Iedereen weet op voorhand waar hij of zij aan toe is.

Bij de notaris

Een erfovereenkomst sluiten heeft grote gevolgen voor het vermogen van de partijen. Het is noodzakelijk dat partijen bij het opstellen van een erfovereenkomst rekening houden met deze gevolgen. Men neemt immers belangrijke beslissingen op basis van hoe de zaken en de relaties tussen familieleden er op dat moment uitzien. Niemand weet natuurlijk hoe verstandhoudingen tussen ouders en kinderen zullen evolueren…

Het is dan ook cruciaal dat partijen de gevolgen van hun beslissingen goed begrijpen en inschatten. Om dit te waarborgen is de tussenkomst van de notaris verplicht. De notaris is een neutrale, onpartijdige vertrouwenspersoon die de partijen informeert en adviseert over de gevolgen van hun keuzes. Bovendien heeft iedere partij de mogelijkheid om een individueel onderhoud te vragen met de notaris. Er gelden ook strenge formaliteiten. Bijvoorbeeld de wachttermijn: partijen krijgen eerst een ontwerp van de erfovereenkomst en pas na één maand mogen ze de erfovereenkomst ondertekenen. Deze termijn laat de ouders en kinderen toe om op doordachte en serene wijze afspraken te maken.

Voorbeeld

Jan en Martine hebben drie kinderen: Julie, Céline en Tom. Tom en Julie hebben een stabiele job, een mooi gezin en komen niet meteen iets tekort. Voor Céline zijn de zaken wat ingewikkelder sinds de coronacrisis. Ze is zelfstandige en kampt met grote verliezen. Omdat Jan beseft dat wat financiële steun nu meer dan ooit nodig is voor zijn dochter, wil hij een schenking doen. Zijn andere dochter Julie kreeg hulp bij de verbouwingen van haar huis. Dat huis was trouwens nog eigendom van haar moeder. Ze heeft de woning aan een mooie prijs kunnen kopen. Tom heeft daarentegen nog niets ontvangen.

Jan en Martine willen de gelijkheid tussen hun kinderen bewaren. Ze willen er open en transparant over zijn, zodat discussies na hun overlijden vermeden worden. Daarom informeren Jan en Martine zich over een erfovereenkomst. 

Heb je schenkingen gedaan aan één of meer van je kinderen? Of heb je één kind misschien bepaalde voordelen gegeven tijdens zijn leven? Misschien is een erfovereenkomst dan iets voor jou. Informeer meer je bij een notaris.

Bron: Fednot

Notaris.be