Hoe dikwijls gebeurt het niet dat iemand aan zijn kinderen iets wil geven, maar dat hij er wel een tegenprestatie voor wil krijgen: een rente, een bedrag ineens, of een goed in natura. Wat is de invloed daarvan op de registratiebelasting? Blijft dat een schenking voor het geheel, of niet?

De Vlaamse belastingdienst heeft hierover recent beslist [1] dat de schenkbelasting van toepassing blijft op het geheel, ook al betrof het een vrij belangrijke last.

De feiten waren de volgende:

Mevrouw A had een dochter B en een zoon C. Zij wilde de blote eigendom van een appartement, met een waarde van € 112.000, schenken aan haar dochter B, onder last om € 85.000 te betalen aan haar moeder, de schenkster dus. Met het bedrag kon die dan in haar levensonderhoud voorzien.

Volgens de omzettingstabellen die in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd worden [2] was haar vruchtgebruik nog 13,48% van de volle eigendom waard.

Dat betekent dus wel dat er van de schenking netto niet zoveel meer overbleef. De blote eigendom was € 96.902 waard, de last € 85.000, en netto bedroeg de schenking dus maar € 11.902, het zij 12,3% van de waarde van de blote eigendom, of zelfs maar 10,6% van de waarde van de volle eigendom.

Niettemin aanvaardt de Vlaamse belastingdienst dat er geen reden is om de voorgenomen schenking te herkwalificeren tot een rechtshandeling onder bezwarende titel: “De last belet niet dat de overeenkomst in haar geheel een gift is, wanneer de waarde van de last lager is dan die van de geschonken goederen, zodat de verrichting voor de begiftigde nog een voordeel oplevert.”

De dienst wijst er wel op dat de opgelegde lasten niet in mindering gebracht mogen worden van de belastbare grondslag [3]. De wet maakt wel een uitzondering voor lasten ten voordele van een derde [4], maar dat is hier niet het geval. De schenkbelasting zou dus gegeven worden over de waarde van de volle eigendom van het goed.

* * *

Enkele opmerkingen

1. De beslissing lijkt ons volkomen verantwoord. Een schenking is een rechtshandeling onder levenden, in het voordeel van de begiftigde, waarbij de schenker zich ertoe verbindt goederen aan de begiftigde over te dragen. Ook indien er lasten aan verbonden zijn, blijft een schenking dus een schenking, zolang er een voordeel overblijft voor de begiftigde, en zolang dat ook de bedoeling was. Er is dus een verschil tussen een verkoop waarbij de verkoper benadeeld werd (tegen zijn zin, omdat hij geen andere koper vond op dat ogenblik bijvoorbeeld, of zonder dat hij het wist, omdat hij niet goed geïnformeerd was over de waarde van het goed), en een schenking met last, waarbij het de bedoeling is van de schenker om de begiftigde te bevoordelen.

En de schenkbelasting wordt inderdaad op het bruto bedrag geheven, zonder aftrek van de lasten, en indien het gaat om een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik, op de waarde van de volle eigendom [5].

2. Veronderstel nu echter dat een schenking van roerend goed gebeurt onder een dergelijke last, dat de schenking niet geregistreerd wordt, en dat de erflater binnen de 3 jaar na de schenking overlijdt. Is er dan ook erfbelasting verschuldigd over het bruto bedrag?

Neen, want de erfbelasting wordt geheven over het netto bedrag: het tarief wordt toegepast op de netto verkrijging in de onroerende en roerende goederen [6]. Aangezien het vruchtgebruik op het ogenblik van het overlijden vervallen zal zijn, zal de erfbelasting dus geheven worden op de waarde van de volle eigendom, verminderd met de last waartoe de begiftigde zich verbonden had.

De last zal zich dan normaal nog in het vermogen van de erflater bevinden: hetzij als schuldvordering, als hij nog niet betaald is, hetzij als gereed geld of als wederbelegging, als hij wel betaald is. Als hij niet teruggevonden wordt, zal er een uitleg gevonden moeten worden overeenkomstig artikel 2.7.3.2.5 van de Vlaamse codex fiscaliteit, het oude artikel 108 wetboek successierechten.

Rik Deblauwe

Deze tekst verscheen eerder op TaxWin.

[1] Kosteloze of bezwarende titel: schenking met last, Voorafgaande beslissing nr. 17038 dd. 13.11.2017
[2] in uitvoering van artikel 745 sexies van het Burgerlijk Wetboek
[3] artikel 2.8.3.0.1 § 1 van de Vlaamse codex fiscaliteit
[4] artikel 2.8.3.0.1 § 3 van de Vlaamse codex fiscaliteit
[5] artikel 2.8.3.0.1 § 2, 2° j° artikel 2.9.3.0.5 van de Vlaamse codex fiscaliteit
[6] artikel 2.7.4.1.1 §2 van de Vlaamse codex fiscaliteit.