Bij de start van het gerechtelijk jaar vragen de gerechtstolken en -vertalers een eerlijkere en gelijke behandeling wat betreft de arbeidsomstandigheden. De erkende beroepsorganisatie Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT) onderwierp het vergoedingssysteem, dat door Justitieminister Koen Geens werd geactualiseerd, aan een evaluatie. Het koninklijk besluit dat de tarieven voor de prestaties van vertalers en tolken in strafzaken vaststelt, is overhaast bekendgemaakt. Het is op 1 januari 2017 formeel in werking getreden (tarieven, berekening), vóór alle flankerende maatregelen rond waren, waardoor er voor de sector nog steeds erg veel onduidelijkheid en onzekerheid is.

Nacht- en weekendwerk: tolken de klos, advocaten bevoordeeld

De BBVT maakte een vergelijking tussen de definitie van nacht- en weekenduren voor tolken in strafzaken en voor pro-Deoadvocaten. De Salduz bis-wet voorziet dat een verdachte tijdens elk verhoor – ook buiten de kantooruren – wordt bijgestaan door een advocaat en, indien nodig, ook een tolk. Voor prestaties van tolken in strafzaken is het dubbele nachttarief sinds begin dit jaar slechts van toepassing tussen 22u en 6u (in plaats van 20u tot 8u vroeger). Het supplement voor prestaties op zaterdag tussen 6u en 22u bedraagt 50%. Enkel voor prestaties op zondag en feestdagen (van middernacht tot middernacht) geldt nog een dubbel tarief.

Voor prestaties verricht door advocaten in het kader van tweedelijnsbijstand (kosteloze juridische bijstand) ¹⁾ blijkt echter dat de nacht voor hen – met dubbele vergoeding – loopt van 19u tot 7u. Het weekend voor advocaten – met doorlopend dubbele vergoeding – begint al vrijdagavond om 19u en eindigt maandagochtend om 7u. Een feestdag start voor advocaten al de avond voor de feestdag om 19u en loopt tot de ochtend na de feestdag 7u (duurt dus 36 uren tegenover maar 24 uren voor tolken!).

De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken vraagt dan ook dat de minister van Justitie deze wantoestand, waarbij een tolk in strafzaken duidelijk minder wordt geapprecieerd dan een advocaat, zo snel mogelijk wegwerkt.

Justitie maakt zelf geen gebruik van peperdure vertaalsoftware, ondanks aangekochte licenties

Het koninklijk besluit tot vaststelling van de geactualiseerde tarieven ligt ook op andere vlakken onder vuur, zeker voor wat de tarieven van vertalers betreft. In het Verslag aan de Koning bij dat koninklijk besluit wordt merkwaardig genoeg uitgelegd dat een verschillend tarief kan leiden tot het wegwerken van discriminatie. Het laagste tarief voor Frans en Nederlands onderling wordt gerechtvaardigd door de grote volumes voor die talencombinaties. Die zouden de meeste vertalers in staat stellen om in CAT-tools (vertaalgeheugensoftware) te investeren, waardoor de vertaalprestaties aanzienlijk zouden toenemen.

De BBVT wijst erop dat anderzijds blijkt dat vertalers die als ambtenaar zijn tewerkgesteld binnen Justitie, die bovendien uitsluitend vertalingen Nederlands-Frans en omgekeerd uitvoeren, in de praktijk geen gebruik blijken te maken van vertaalsoftware. Het gaat om de dienst voor overeenstemming der teksten van het Hof van Cassatie. In totaal werden voor de tien vertalers van die dienst acht licenties aangeschaft om vertaalsoftware op de computers te installeren, maar de software werkt niet. Het ontbreekt de dienst namelijk aan iemand die het programma operationeel kan maken ²⁾. Een overheid die van zelfstandige medewerkers investeringen in vertaalsoftware verwacht, slaagt er zelf niet in haar eigen ambtenaren efficiënt te laten werken met vertaalsoftware. En dat terwijl er bij het Hof van Cassatie een achterstand van niet minder dan twaalf maanden is voor de vertalingen van het Frans naar het Nederlands. Weerom een mooi staaltje van inefficiëntie en wanbeheer.

Het inschakelen van externe vertaalbureaus bij strafzittingen

Volksvertegenwoordiger Stefaan Van Hecke (Groen) heeft minister van Justitie Koen Geens geïnterpelleerd naar aanleiding van het inschakelen van externe vertaalbureaus bij strafzittingen, praktijken aangeklaagd door de BBVT. De minister van Justitie geeft in zijn antwoord toe dat wanneer er bij het parket of op de zitting van de rechtbank een tolk Duits nodig blijkt, sommige griffies het zoeken van een tolk voor strafzittingen uitbesteden aan een vertaalbureau dat beroep doet op freelance tolken ⁴⁾. Het lijkt een vreemde praktijk dat privébedrijven op zoek gaan naar beëdigde tolken voor strafzittingen, wetende dat dit normaliter een bevoegdheid is van het Openbaar Ministerie of de griffie. De vertaalbureaus worden voor hun hulp op dit vlak niet vergoed volgens het wettelijk tarief voor vertaal- en tolkwerk in strafzaken. Er bestaat zelfs geen wettelijke basis voor de vergoeding hiervan. Volgens de minister kan een hoger tarief worden toegepast als de magistraat het vooraf goedkeurt en degelijk motiveert. Het is niet duidelijk op grond van welke criteria de vertaalbureaus voor zo’n opdrachten worden geselecteerd. De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken vraagt dat een onafhankelijk onderzoek wordt ingesteld naar deze dubieuze en onaanvaardbare praktijken.

Een structureel probleem

Dit toont aan dat er iets fundamenteel fout loopt met het aanbod en de beschikbaarheid van tolken, zelfs voor courante talen. Dit is een structureel probleem. De bedroevend lage tarieven leiden ertoe dat meer en meer tolken en vertalers Justitie mijden als opdrachtgever. Het is ronduit beschamend voor de Belgische overheid dat zelfs voor de derde landstaal, de taal van onze grootste handelspartner, uitgerekend in de Europese hoofdstad, de stad met het meeste tolken per km² in Europa en misschien wel wereldwijd, nauwelijks of geen tolken te vinden blijken die voor Justitie willen werken. Het onderschatten van deze problematiek en het vervolgens moeten terugvallen op noodoplossingen zoals het inschakelen van vertaalbureaus, drijft de overheid en de gemeenschap nog meer op kosten. In noodgevallen moeten soms tolken uit het buitenland worden overgevlogen voor assisenzaken of moeten onderzoeksrechters ambassadepersoneel opvorderen als gelegenheidstolk.

In antwoord op een parlementaire vraag van Kattrin Jadin (MR) bevestigde minister Koen Geens bovendien dat de FOD Justitie ook sommige schriftelijke vertalingen, waaronder opdrachten in het kader van de internationale samenwerking in strafzaken, uitbesteedt aan een vertaalbureau ⁴⁾.

Correcte en marktconforme tarieven

De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken hoopt dat minister Koen Geens deze zoveelste blamage voor Justitie zal aangrijpen om eindelijk correcte, marktconforme vergoedingen van tolken en vertalers in strafzaken mogelijk te maken. Bij aantrekkelijkere tarieven en arbeidsomstandigheden zouden beduidend meer vertalers en tolken overwegen om opdrachten voor Justitie aan te nemen. Dit kan het gerechtelijk apparaat alleen maar ten goede komen.

Acties mogelijk

De BBVT vraagt nieuw overleg met het kabinet Geens en de FOD Justitie met het oog op een grondige bijsturing van het vergoedingssysteem. Als dat op niets uitloopt, behoren acties van gerechtstolken – zoals een oproep tot een boycot van politieverhoren en voorleidingen bij onderzoeksrechters in de avonduren en op zaterdag – tot de mogelijkheden. Gezien het hoge aantal strafzaken met tolk, valt enige hinder voor de werking van Justitie in strafzaken niet uit te sluiten.

Persbericht van 7 september 2017:
Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT) – erkende beroepsorganisatie

Referenties

1. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=nl&pub_date=2016-08-10&numac=2016009402&caller=summary
2. http://www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=qrva&language=nl&cfm=qrvaXml.cfm?legislat=54&dossierID=54-B107-866-1703-2016201714463.xml
3. http://www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=qrva&language=nl&cfm=qrvaXml.cfm?legislat=54&dossierID=54-B099-866-1516-2016201712821.xml
4. http://www.dekamer.be/kvvcr/showpage.cfm?section=qrva&language=nl&cfm=qrvaXml.cfm?legislat=54&dossierID=54-B110-866-1753-2016201714943.xml

Contacteer BBVT.