De Herstructureringsrichtlijn van 20 juni 2019 zorgt voor het eerst op Europees niveau voor een harmonisatie van de wetgeving omtrent insolventie. Een belangrijk onderdeel van deze Richtlijn heeft betrekking op preventieve herstructureringsstelsels, die tot doel hebben de vereffening van levensvatbare ondernemingen te vermijden. In België zal dit voornamelijk een impact hebben op de gerechtelijke reorganisatie, en meer bepaald op de gerechtelijke reorganisatie door een collectief akkoord.

De Belgische wetgever liet na om de Richtlijn tijdig om te zetten naar nationaal recht, maar verwacht wordt dat de uitgangspunten van de hervorming in de komende maanden duidelijk zullen worden. Een goed moment dus om even stil te staan bij de mogelijke impact ervan.

Hoe werkt de huidige procedure van gerechtelijke reorganisatie?

De gerechtelijke reorganisatieprocedure is een procedure waarbij een onderneming de ondernemingsrechtbank om bescherming tegen schuldeisers kan verzoeken. Gedurende de periode van opschorting, die door de rechtbank wordt toegekend, kan de onderneming (ook de schuldenaar genoemd) dan maatregelen treffen om haar continuïteit te garanderen.

Deze opschorting moet worden aangewend om één van de volgende doelstellingen te bereiken, elk volgens een eigen procedure:

• een minnelijk akkoord met schuldeisers bewerkstelligen,
• een (collectief) akkoord van de schuldeisers verkrijgen over een reorganisatieplan of
• de overdracht onder gerechtelijk gezag van het geheel of een gedeelte van de activa of de activiteiten.

De Herstructureringsrichtlijn zal voornamelijk een impact hebben op de gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord, die het meest wordt toegepast.

Momenteel biedt deze procedure de schuldenaar – die in bezit blijft van zijn onderneming – de mogelijkheid om een afbetalingsplan van zijn schulden aan zijn schuldeisers voor te stellen. De schuldeisers stemmen vervolgens in één groep over dit plan. Dat plan wordt geacht te zijn goedgekeurd wanneer de meerderheid van de schuldeisers, die tevens de meerderheid van de waarde van de vorderingen vertegenwoordigt, het plan goedkeurt. Door de goedkeuring van de meerderheid van schuldeisers kan het plan opgelegd worden aan tegenstemmende schuldeisers (een zogenaamde "cram-down"). Vervolgens moet dit plan worden gehomologeerd door de rechter, die dit alleen kan weigeren als de procedureregels worden geschonden of als het plan in strijd is met de openbare orde. Na bekrachtiging is het plan bindend voor alle schuldeisers.

Toekomstige principes voor de gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord

De Herstructureringsrichtlijn stelt enkele principes voorop die verschillen van de gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord zoals we die vandaag kennen.

Stemmen in categorieën

Een eerste belangrijke vernieuwing is dat de schuldeisers (lidstaten kunnen bepalen dat dit ook werknemers en aandeelhouders kunnen zijn) in afzonderlijke categorieën moeten stemmen over het reorganisatieplan. Dergelijke categorieën worden samengesteld op basis van voldoende gedeelde belangen, waarbij minstens de vorderingen die gedekt zijn door een zekerheidsrecht en deze die daar niet door gedekt zijn, in afzonderlijke categorieën worden behandeld. Stemmen niet alle categorieën voor de goedkeuring van het plan, dan zal het plan maar kunnen worden gehomologeerd mits bijkomende waarborgen worden gerespecteerd (een zogenaamde "categorie-overschrijdende cram-down", hierover verder meer).

Deze regeling is dan ook verschillend van de huidige gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord, waarbij in één groep wordt gestemd over de goedkeuring van het plan en geen specifieke waarborgen gelden voor tegenstemmende schuldeisers.

Let wel, de Richtlijn biedt lidstaten de mogelijkheid om aan schuldenaars die KMO’s zijn, de keuze te laten om de betrokken partijen niet in categorieën te behandelen. Dat zou dus voor deze soort van ondernemingen een bestendiging betekenen van de huidige regeling. De wetgever moet dus nog beslissen of bij KMO’s ook in categorieën zal moeten worden gestemd. Gelet op het belang van KMO’s voor de Belgische economie, mag de impact van deze mogelijke uitzondering niet worden onderschat.

Voorwaarden voor homologatie

Een andere vernieuwing heeft betrekking op de homologatie van een reorganisatieplan. Hierbij zal de rechter het plan aan meer voorwaarden moeten toetsen dan voorheen het geval was.

Zo zal elk reorganisatieplan onder andere aan volgende voorwaarden moeten voldoen:

• schuldeisers binnen eenzelfde categorie moeten gelijk behandeld worden, in verhouding met hun vordering;
• het plan moet in het belang zijn van elke tegenstemmende schuldeiser;
• het plan moet een redelijk vooruitzicht bieden op het afwenden van insolventie.

Daarnaast zal voor de homologatie van een reorganisatieplan dat niet door alle categorieën werd goedgekeurd (een "categorie-overschrijdende cram-down") aan onder meer volgende bijkomende voorwaarden moeten zijn voldaan:

• de schuldenaar moet zijn instemming geven;
• ten minste één categorie van schuldeisers die een zekerheidsrecht hebben, of, bij gebreke hieraan, van een categorie die bij een normale vereffening geen enkele betaling zou ontvangen, moet zijn instemming geven;
• de behandeling van de niet-instemmende categorie moet minstens gelijk zijn aan de categorieën van eenzelfde rang en beter dan categorieën in lagere rang (lidstaten kunnen in plaats hiervan bepalen dat de niet-instemmende categorie volledige genoegdoening moet krijgen wanneer een categorie van lagere rang enige betaling ontvangt).

Besluit

De omzetting van de Herstructureringsrichtlijn zal leiden tot belangrijke wijzigingen inzake de gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord.

De stemming over de goedkeuring van het reorganisatieplan zal in categorieën gebeuren, waarbij bijzondere waarborgen worden voorzien voor niet-instemmende categorieën van schuldeisers.

De wetgever heeft echter de mogelijkheid om het toepassingsgebied van deze nieuwe regeling te beperken. In die zin valt het af te wachten wat voorzien zal worden voor KMO’s. Zullen voor de goedkeuring van het reorganisatieplan van schuldenaars die KMO’s zijn, de schuldeisers alsnog in één groep kunnen stemmen (zoals vandaag het geval is) of zal de wetgever KMO’s ook verplichten om in afzonderlijke categorieën te stemmen? We houden u hiervan alvast op de hoogte.

Joost Van Genechten & Leo Peeters (Seeds of Law)

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn