Advocatenkantoren gaan door een fase van intense transformatie. De manier waarop advocatenkantoren werken, is meer veranderd in de laatste twee decennia dan in de hele eeuw ervóór. Eén dergelijke verandering is dat advocatenkantoren meer en meer op bedrijven beginnen te lijken, en dienovereenkomstig gerund worden. Andere veranderingen zijn het resultaat van het Internet en de opkomst van nieuwe technologieën. Dit heeft geleid tot virtuele praktijken, papierloze kantoren, artificiële intelligentie-assistenten, en zelfs tot de eerste robotadvocaten. Wij werken met digitale apparaten, en we moeten rekening houden met cyberveiligheid. Op deze apparaten zijn bestanden en informatie gedigitaliseerd, en daarom is bewijsmateriaal tegenwoordig vaak digitaal bewijsmateriaal, wat dan op zijn beurt tot eDiscovery leidde. Advocaten en cliënten vinden elkaar online en communiceren via sociale media. Vanwege de cloud verdwijnen traditionele dienstverbanden. De meeste jonge mensen werken liever zelfstandig en verkiezen opdrachten die thuis uitgevoerd kunnen worden. De behoefte aan een vaste werkplek en aan vaste werktijden lijken voorbijgestreefd.

Welke impact heeft dit alles op de toekomst van advocatenkantoren? Zullen robots de plaats innemen van advocaten? Verdwijnen de kantoren wanneer alles naar de cloud verhuist? Hoe zal de manier waarop advocaten werken veranderen? In een reeks van twee artikelen besteden we aandacht aan het advocatenkantoor van de toekomst. Deze artikelen zijn grotendeels gebaseerd op de Law 2023 Study (www.law2023.org), waarin onderzocht werd hoe een advocatenkantoor eruit zal zien in 2023. Voor deze twee artikelen is die informatie evenwel aangevuld met meer recente bevindingen.

De Law 2023 Study voorspelt zeven verschillende evoluties die advocatenkantoren zullen ondergaan:

1. Nieuwe technologieën zullen ertoe leiden dat advocaten meer waardevolle prestaties aanrekenen
2. Het dienstenaanbod van advocatenkantoren wordt internationaler
3. De vraag naar responsieve instellingen creëert nieuwe markten waar verantwoordelijkheid centraal staat
4. Advocatenkantoren vinden nieuw talent en nieuwe manieren om hun praktijk te runnen
5. Transparantie en toegang tot informatie zullen kantoren ertoe aanzetten om hyper-specifieke markten te zoeken
6. Kantoren zullen hun eigen R&D-departementen creëren om nieuwe diensten te kunnen aanbieden
7. Onderzoek m.b.t. de gebruikers wordt belangrijker voor de gebruikerservaring van juridische diensten en producten

In dit eerste artikel zullen we ons bezighouden met de eerste drie evoluties. De volgende vier komen dan in het tweede artikel aan bod.

Evolutie 1: nieuwe technologieën zullen ertoe leiden dat advocaten meer waardevolle prestaties aanrekenen

De studie vond dat “veel advocaten al aan het experimenteren [zijn] met digitale tools om hun praktijken te verbeteren. Maar de krachtigste nieuwe technologieën zullen waarschijnlijk ontwikkeld worden door vernieuwers die niet uit de traditionele juridische sector komen, en gemotiveerd zijn om fundamentele juridische diensten aan te bieden voor radicaal lagere kosten.”

We zien dit al in de praktijk met bijvoorbeeld de komst van juridische chatbots die (vaak gratis) juridisch advies verlenen m.b.t. parkeerboetes, schadeclaims m.b.t. bagage, met het aanvragen van een vluchtelingstatuut, en zelfs m.b.t. echtscheidingen. Een recente studie vond dat ongeveer 23% van het werk dat advocaten op dit moment uitvoeren, geautomatiseerd kan worden. Er zijn ondertussen al tientallen start-ups die erop uit zijn om AI-gedreven diensten aan te bieden voor zeer specifieke juridische oplossingen.

Het is perfect mogelijk dat advocatenkantoren deze nieuwe technologieën ook in hun aanbod zullen integreren. Het zou een verstandige keuze zijn omdat het hun kosten zal reduceren. Misschien zullen ze zelfs hun eigen dergelijke tools beginnen te ontwikkelen (cf. evolutie #6). Maar het belangrijkste gevolg van deze nieuwe technologieën is dat advocaten verplicht zullen worden om zich te gaan concentreren op wat echt waardevol is voor hun cliënten. Vaak zal dit betekenen dat ze zich zullen moeten specialiseren in specifieke vakdomeinen. Een ander gevolg van deze nieuwe technologieën is dat zij zullen leiden tot geheel nieuwe vakdomeinen, zoals bijv. computerondersteund recht.

Evolutie 2: het dienstenaanbod van advocatenkantoren wordt internationaler

De studie vond dat “omdat het tempo van de globalisatie versnelt, ook de aard van de jurisdicties (in de zin van toepasselijke wetgevingen) [zal] veranderen. Niet alleen zullen bedrijven en instellingen rekening moeten houden met tientallen of honderden regels en wetgevingen, ze zullen ook moeten leren welke van die wetgevingen te kiezen. De cliënten zullen verwachten dat hun raadsman daarvan op de hoogte is.”

Globalisering creëert een vraag naar globale juridische diensten, en dat brengt nieuwe uitdagingen en nieuwe kansen met zich mee. Proactieve ondernemingen zullen methodologieën en technologieën ontwikkelen om te beoordelen hoe juridische kwesties m.b.t. bepaalde producten of diensten worden behandeld in verschillende jurisdicties.

Evolutie 3: de vraag naar responsieve instellingen creëert nieuwe markten waar verantwoordelijkheid centraal staat

De studie vond dat “burgers meer transparantie en responsiviteit eisen van bedrijven, de overheid en andere instellingen, en die zijn daar vaak niet op voorbereid. In een wereld waar je overal wel ergens een WikiLeaks vindt, is het niet langer voldoende om er een goede PR op na te houden. Ze moeten nieuwe instrumenten vinden om hun geloofwaardigheid te versterken en het vertrouwen van het publiek te behouden.”

Op deze nieuwe markt wordt succes niet langer beoordeeld op basis van winstmarges alleen. Advocaten die op deze markt actief willen zijn, moeten een ‘triple bottom line’ voor ogen houden:

1. Is uw advocatenkantoor de aangewezen plek voor uw meest rendabele cliënten?
2. Is uw advocatenkantoor de werkplek bij uitstek voor de meest getalenteerde mensen?
3. Is uw advocatenkantoor de aangewezen plek waar geïnspireerde leiders het best de gemeenschap kunnen dienen?

Slimme advocatenkantoren begrijpen dat vertrouwen essentieel is voor hun levensvatbaarheid op lange termijn. Hierdoor wordt een nieuwe markt gecreëerd voor advocaten die andere organisaties kunnen helpen om meer transparant, verantwoordelijk en responsief te worden, door het noodzakelijke beleid en de vereiste bedrijfscultuur op punt te stellen.

De vraag naar grotere transparantie en responsiviteit komt niet alleen van cliënten, maar ook van de mensen die voor het advocatenkantoor willen werken: ‘millennials’ geven er de voorkeur aan om te werken in bedrijven die inspireren, en die toegewijd zijn aan filantropie en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dit sluit aan bij evolutie #4, waarin wordt beschreven hoe advocatenkantoren nieuwe bronnen van talent zullen aanboren. Dat wordt besproken in deel 2 van het artikel.

Meer lezen van deze auteur?

Bronnen:

• natlawreview.com/article/law-2023-study-and-future-legal-services-question-answer-deborah-knupp-keynote & www.law2023.org/
• abajournal.com/magazine/article/building_21st_century_law_firm
• legalfutures.co.uk/blog/look-law-going-not-law
• nl/blog/het-kantoor-van-de-toekomst
• findlaw.com/technologist/2017/03/automation-replaces-about-23-percent-of-lawyers-work.html