Sinds geruime tijd is het mogelijk om de langstlevende echtgenoot verregaand te onterven indien er niet-gemeenschappelijke kinderen zijn. Het nieuwe erfrecht, dat in werking is getreden op 1 september 2018, heeft enkele wijzigingen aangebracht aan deze mogelijkheid. Enerzijds wordt de mogelijkheid om elkaars reservataire erfrechten te ontnemen uitgebreid en anderzijds wordt de wijze om deze regeling aan te nemen afhankelijk gemaakt van een strikt na te leven procedure, die zeker tijdig moet worden opgestart.

Het Valkeniersbeding

In het Belgische erfrecht hebben echtgenoten een reservatair erfdeel. Dit is een erfdeel in elkaars nalatenschap dat in principe niet kan ontnomen worden, ook niet door alles weg te schenken of een testament in het voordeel van iemand anders te maken. Dit reservatair erfdeel omvat de helft van de nalatenschap in vruchtgebruik en minstens het vruchtgebruik op de gezinswoning en het huisraad.

Echtgenoten waarvan minstens één van hen één of meerdere niet-gemeenschappelijke kinderen heeft, kunnen in een huwelijkscontract of een akte wijziging huwelijkscontract een regeling opnemen om elkaars erfrechten te beperken (het zgn. ‘Valkeniersbeding’). Aan de hand van dergelijke regeling kunnen echtgenoten die voldoen aan deze voorwaarden, elkaar minder toekennen dan hun reservatair erfdeel. Dit kan eenzijdig of wederkerig, ongeacht wie van beide een niet-gemeenschappelijk kind heeft.

Uitbreiding mogelijke draagwijdte van het beding

De mogelijkheid tot beperking van elkaars erfrechten was onder het oude recht (van kracht tot 1 september 2018) beperkt in die zin dat de erfrechten van het vruchtgebruik op de gezinswoning en het huisraad niet ontnomen konden worden.

Vanaf 1 september 2018 is deze beperking verder afgezwakt. Nu kunnen echtgenoten met niet-gemeenschappelijke kinderen in hun huwelijkscontract of een akte wijziging huwelijkscontract, opnemen dat zij de erfrechten van de langstlevende echtgenoot beperken tot het recht van bewoning van de gezinswoning en het recht van gebruik van het daarin aanwezige huisraad voor een periode van zes maanden vanaf de dag van het openvallen van de nalatenschap van de eerststervende echtgenoot.

Uiteraard dient niet steeds voor de maximale onterving te worden gekozen. De periode van zes maanden is slechts een minimum, een langere periode toestaan is steeds mogelijk. Daarenboven behouden de echtgenoten het recht om elkaar alsnog via schenking of testament te bevoordelen, minstens voor het beschikbaar deel van hun nalatenschap, ook al hebben ze een Valkeniersbeding opgenomen in hun huwelijkscontract.

Bijzondere procedure

Het Valkeniersbeding is een erfovereenkomst die reeds voor het nieuwe erfrecht was toegelaten. Omdat een erfovereenkomst zeer ingrijpende beslissingen bevat, heeft de wetgever voor dergelijke overeenkomsten vanaf 1 september 2018 specifieke procedureregels vastgelegd (met enkele uitzonderingen). Meer bepaald zal er een specifieke procedure gevolgd moeten worden door de notaris en de echtgenoten, alvorens een Valkeniersbeding op een geldige wijze kan worden opgenomen in het huwelijkscontract of de akte wijziging huwelijkscontract.

Het ontwerp van overeenkomst moet vooraf door de notaris aan elke partij meegedeeld worden. De notaris legt tegelijk een vergadering vast waarop de inhoud van de overeenkomst en de gevolgen ervan aan alle partijen worden toegelicht. Deze vergadering kan pas worden gehouden na verloop van een termijn van vijftien dagen die ingaat op de dag waarop het ontwerp van overeenkomst aan de partijen wordt meegedeeld. De overeenkomst kan niet worden ondertekend vóór het verstrijken van een termijn van één maand die ingaat vanaf de dag waarop die vergadering heeft plaatsgevonden.

Als u een Valkeniersbeding wenst af te sluiten, dient u hiervoor tijdig contact op te nemen met de notaris. Er is immers vóór de ondertekening van het huwelijkscontract minstens een periode van 1 maand en 15 dagen nodig om de volledige procedure te doorlopen. Indien er niet tijdig wordt aangevangen met voormelde procedure, en uw huwelijksdatum staat vast, zal u dienen te huwen zonder dat het Valkeniersbeding kan worden opgenomen in uw huwelijkscontract. Er zal dan nadien een akte wijziging huwelijkscontract nodig zijn om het beding alsnog in te voegen.

Lore Lemmens

DELBOO

Om meer nieuwsberichten van DELBOO te lezen,  klik hier.