VTM gaat op zoek naar verloren erfgenamen in “Erfgenaam gezocht”. Hét moment waarop de Vlaamse kijkers even stilstaan bij de complexiteit van ons erfrecht. Niet alleen mensen zonder dichte familie zitten met vragen. Ook ouders vragen zich af hoe het zit met erfrecht van hun kinderen. Vooral als ze een slechte band hebben met één van hen. Notaris.be beantwoordt de meest voorkomende vragen over kinderen… en hun erfenis!  

Wist je dat…

1. … je meer kan geven aan sommige kinderen?

Het ene kind hoor je elke week, het andere hoor je maar om de twee jaar. Het ene kind komt financieel niets tekort, het andere komt door omstandigheden amper rond. Kan je als ouder meer nalaten aan een kind?

Antwoord: Ja, maar binnen bepaalde grenzen. Op het vlak van het erfrecht bestaat je vermogen uit twee delen. De helft van je vermogen is voorbehouden voor je kinderen en je huwelijkspartner. Zij hebben altijd recht op een deeltje van je vermogen, de zogenaamde erfrechtelijke reserve.

De andere helft is het ‘beschikbaar deel’. Dat deel van je vermogen kan je  gebruiken om iets extra na te laten of te schenken aan wie je wil. Dat kunnen ook je kinderen zijn. Het ene kind krijgt dan wat het minimaal moet krijgen, terwijl andere kinderen net iets meer krijgen.

2. … je een kind niet helemaal kan onterven?

Bij het schenken of het nalaten aan je kinderen moet je altijd rekening houden met het reservataire erfdeel van je kinderen. Dat bedraagt de helft van je vermogen. Hoe meer kinderen je hebt, hoe kleiner de individuele reserve per kind. Heb je één kind, dan heeft dat kind recht op de helft van je vermogen. Heb je twee kinderen, dan heeft elk kind recht op een kwart van je vermogen, …

Als je teveel schenkt of nalaat zonder rekening te houden met het minimum erfdeel van een kind, dan kan het benadeelde kind voor zijn rechten opkomen wanneer je er niet meer bent en zijn deel opeisen. We noemen deze procedure de ‘vordering tot inkorting’. Het kind krijgt dan zijn minimum erfdeel en wat er teveel werd gegeven aan anderen moeten ze teruggeven.

3. … je kind kan kiezen om zijn reserve niet op te eisen?

Je kan je kinderen niet volledig onterven. Maar dit moet toch genuanceerd worden. Dat een kind een minimaal erfdeel heeft en voor zijn rechten kan opkomen, betekent niet dat ieder kind dat ook wenst. Als een ouder een testament opstelt waarin hij zijn kind volledig onterft, dan kiest het benadeelde kind of hij zijn vordering tot inkorting uitoefent. Is de relatie tussen ouder en kind zodanig verzuurd, dan is het mogelijk dat het kind geen verdere stappen onderneemt om zijn erfdeel op te eisen. Met andere woorden: een kind kan je niet volledig onterven, tenzij hij of zij daar zelf akkoord mee is.

4. … kinderen niet verplicht zijn om een erfenis te aanvaarden

De erfgenamen kunnen  een erfenis verwerpen, meestal als de erfenis schulden bevat. Als iemand een nalatenschap verwerpt, dan komen zijn eigen kinderen in aanmerking om te erven. Ook zij mogen op hun beurt de erfenis verwerpen. Dan zijn het de ouders en de kinderen die de erfenis samen verwerpen.  

Maar een erfenis verwerpen heeft niet altijd te maken met schulden of een slechte band. Soms kan je een erfenis ook verwerpen om je eigen kinderen  een duwtje in de rug te geven via de zogenaamde ‘erfenissprong’. Met deze techniek weiger je een erfenis, in het voordeel van je eigen kinderen. De kleinkinderen van de overledene ontvangen zo een stukje van diens erfenis. Ze betalen hierop erfbelasting in functie van wat zij erven. Vandaag kan je ook een stukje van je erfenis belastingvrij schenken aan je kinderen. Daar zijn wel voorwaarden aan verbonden. Voor meer uitleg kan je terecht bij je notaris.

5. … je op voorhand je erfenis niet kan verdelen onder je kinderen.

Tijdens je leven afspraken maken met je kinderen over de verdeling van je nalatenschap mag niet. Zo’n erfovereenkomsten zijn in principe verboden. Sluit je toch zo’n overeenkomst af met je kinderen, dan is deze overeenkomst “nietig”. Dat betekent dat je kinderen deze overeenkomst mogen negeren en doen alsof deze afspraken nooit hebben bestaan.

De laatste jaren zijn er echter specifieke erfovereenkomsten  toegelaten. Zo kan een kind op voorhand overeenkomen dat zijn ‘reserve’, zijn minimum erfdeel, wordt aangetast in het voordeel van een broer of zus. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de broer of zus zwaar zorgbehoevend is.  Zijn er in het verleden schenkingen gebeurd of heeft één kind al bepaalde voordelen gekregen zoals de bekostiging van een dure studie in het buitenland? Dan kunnen de ouders samen met hun kinderen op zoek gaan naar een evenwicht en één ander vastleggen op papier. Zo’n erfovereenkomst kan je zelf niet opstellen. Omdat dit delicaat is en de complexe regels van het erfrecht raakt, moet je hiervoor aankloppen bij een notaris. Hij zorgt ervoor dat de gesprekken sereen verlopen en er een overeenkomst tot stand komt waarin alle kinderen zich kunnen vinden zodat er nadien geen discussies ontstaan.

Meer informatie over het erfrecht van kinderen? Spreek erover met je notaris.