Voor nogal wat Belgen is 21 juli dan wel de nationale feestdag, maar daarom nog geen aanleiding om uitbundig uit de bol te gaan. Wat een verschil met onze zuiderburen, waar ‘quatorze juillet’ zelfs in het onooglijkste dorp aanleiding geeft tot vuurwerk en allerhande enthousiaste feestelijkheden. Met hun militair defilé willen de Fransen ook nog de illusie van hun grootsheid in stand houden. De Belgische variant heeft zelfs die ambitie niet, maar het wordt vooralsnog toch nog live op de VRT uitgezonden. Er is een rechtmatig vermoeden dat het niet meteen een kijkcijferkanon is. De presentatie is dan ook niet in handen van één van de beroemde schermgezichten van de VRT, waarvan Het Laatste Nieuws enkel dagen geleden nog onbeschroomd uit de doeken deed hoe hun populariteit zich vertaalt op hun bankrekening.

Het militair defilé werd gepresenteerd door een journalist van de nieuwsdienst, geflankeerd door een vlotte woordvoerder van defensie en een uit Nederland geïmporteerde hoogleraar, bijkomend gesouffleerd door een gepensioneerde ‘royalty watcher’. De koninklijke familie komt nu eenmaal uitgebreid in beeld, al wist niemand te melden of de afwezigheid van prinses Claire al dan niet een politiek statement was en er kon ook niets worden vernomen over de symboliek van het mysterieuze kleed van Delphine, die andere prinses. Maar misschien was u enkel geïnteresseerd in het gewicht van de berenmutsen van de koninklijke escorte?

Tegen deze achtergrond was het volstrekt begrijpelijk dat de commentatoren geen boodschap hadden aan het ritueel van de begroeting door de Koning van de vertegenwoordigers van de staatsmachten. Het behoort tot de protocollaire geplogenheden dat de Koning de voorzitters van Kamer en Senaat en de eerste minister begroet, gevolgd door andere gezagsdragers waarbij de VRT-journalist zich in het geheel niets kon voorstellen. Dat waren duidelijk te onbeduidende lieden voor de nieuwsdienst. Gelukkig brandde er bij de in gevechtskledij uitgedoste woordvoerder van defensie een klein waakvlammetje en snelde hij de in gebreke blijvende journalist te hulp door enigszins hilarisch te melden dat de Koning de hand schudde van de “represantanten” (sic) van de rechterlijke macht. Dat het om de vertegenwoordigers ging van het Grondwettelijk Hof, het Hof van Cassatie en de Raad van State was duidelijk te hoog gegrepen. Het zegt iets over de wijze waarop de VRT-nieuwsdienst omgaat met de rechterlijke macht. Het is zichtbaar van nog mindere nieuwswaarde dan de banale faits divers die de ganse uitzending lardeerden.

Diezelfde top van de rechterlijke macht had enkele dagen voordien nochtans een belangwekkend gemeenschappelijk memorandum gepubliceerd. De tekst was geen grijs compromis en overigens helder geformuleerd (met eerst een samenvatting, gevolgd door een uitgebreidere tekst. Wie beweerde daar dat rechters niet goed kunnen communiceren?).

Het memorandum brengt in herinnering dat ons land zowel in strafzaken als in burgerlijke zaken al bij herhaling werd veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wegens “de onaanvaardbare achterstand in de behandeling van rechtszaken”. De drie hoogste rechtscolleges betreuren “het gebrek aan concrete acties van de politieke verantwoordelijkheden ten aanzien van die situatie en de herhaalde waarschuwingen van de Europese instanties”.

De hoogste magistraten merken verder op dat in een rechtstaat definitieve rechterlijke uitspraken zonder meer moeten worden uitgevoerd, waarbij – alweer – de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in herinnering wordt gebracht dat wees op het “systematisch onvermogen van de Belgische overheid om definitieve rechterlijke uitspraken uit te voeren met betrekking tot de opvang van personen die om internationale bescherming verzoeken”.

Het memorandum uit tevens een bezorgdheid over de onafhankelijkheid van justitie. Om die te vrijwaren, pleiten de topmagistraten voor een “constructieve en permanente dialoog” tussen de drie machten “om een klimaat van wantrouwen te vermijden en om de voor de rechtstaat noodzakelijke evenwichten te beschermen”.

Ze wilden meteen de daad bij het woord voegen, maar hun verzoek om bij de regeringsformateur op bezoek te mogen komen werd afgewezen wegens “een te drukke agenda” van de formateur. Via de media kon worden vernomen dat de vertegenwoordigers van de drie hoogste rechtscolleges wel een beleefdheidsbezoek mochten brengen aan de kersverse Kamervoorzitter. Die is volgens het protocol dan wel de eerste burger van het land, maar het mag toch schrijnend worden genoemd dat de rechtelijke macht zo openlijk wordt genegeerd. Het lijkt wel of de VRT-journalist dan toch perfect past in de nieuwe tijdsgeest. Wordt het niet tijd dat de juridische wereld wakker schiet en die bagatellisering publiekelijk en blijvend aan de kaak stelt?

Hugo Lamon

Lees hier meer columns van meester Hugo Lamon over Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.