Sinds de zesde Staatshervorming, beschikken de Gewesten over de bevoegdheid om zelfstandigen te vergoeden die het slachtoffer zijn geworden van hinder door openbare werken[1]. Daarmee wordt de federale wet, die voorheen de premie regelde, nu door de drie gewesten afgeschaft[2]. De voorwaarden voor de toekenning en de hoogte van de premie zullen verschillen afhankelijk van de geografische locatie van een onderneming.

De voorwaarden voor de toekenning en de hoogte van de premie zullen verschillen afhankelijk van de geografische locatie van een onderneming.

Vlaams Gewest

Wat het Vlaamse Gewest betreft, werd het decreet houdende een “toekenning van een hinderpremie aan kleine ondernemingen die ernstige hinder ondervinden van openbare werken” op 15 juli 2016 afgekondigd en trad in werking op 1 juli 2017[3]. Met het besluit van 12 mei 2017 creëert de Vlaamse regering een gedetailleerd kader over de uitvoering van deze premie[4].

Bovenstaand decreet voorziet twee hinderpremies voor kleine ondernemingen in het geval van openbare werken. Premie A wordt toegekend als de onderneming “ernstige hinder” ondervindt. Premie B kan individueel of aanvullend zijn, onder de extra voorwaarde dat de onderneming moet sluiten als gevolg van de ernstige hinder tijdens de openbare werken. De hinderpremie A bedraagt een forfaitaire som van 2000 euro en kan één keer per jaar, per overlastperiode en per kleine onderneming worden toegekend.

De Hinderpremie B bedraagt 80 euro per sluitingsdag (in plaats van 70 euro in de federale wet) en wordt pas toegekend vanaf de 22ste dag van de sluiting van de onderneming voor een periode van maximaal 365 dagen. Deze bedragen kunnen echter door de regering worden verlaagd afhankelijk van de beschikbare begrotingskredieten.

Hiervoor moeten aan de volgende voorwaarden worden voldaan:

• De onderneming moet minder dan tien werknemers hebben.
• De onderneming moet een vestiging in het Vlaamse Gewest hebben.
• De onderneming moet een in aanmerking komende rechtsvorm hebben. In aanmerking komende rechtsvormen zijn: natuurlijke personen (koopman of zelfstandig beroep), handelsvennootschappen, burgerlijke vennootschappen met handelsvorm en buitenlands vergelijkbare statuten. Overheidsondernemingen zijn uitgesloten.
• De onderneming moet actief zijn. Ondernemingen in ontbinding, stopzetting, faillissement of vereffening vallen dus er niet onder.
• De onderneming is geen overheidsonderneming.
• De vestiging moet ernstige hinder van openbare werken hebben. Deze voorwaarde vereist dat aan vier elementen wordt voldaan:
  1. De rijbaan wordt geheel of gedeeltelijk afgesloten of één of meer rijstroken worden geheel of gedeeltelijk afgesloten.
  2. De openbare werken zijn concreet gepland.
  3. De openbare werken duren minstens dertig opeenvolgende kalenderdagen.
  4. De vestiging bevindt zich binnen de hinderzone waar de openbare werken worden uitgevoerd.
  5. Extra voorwaarde voor de hinderpremie B: de vestiging is minstens 21 opeenvolgende dagen volledig gesloten.
• “Activiteiten die in aanmerking komen” moeten voornamelijk in de vestiging worden uitgeoefend. Deze activiteiten zijn: “de activiteiten die strekken tot de rechtstreekse verkoop van producten of het verlenen van diensten aan eindgebruikers, waarvoor persoonlijk en direct contact met de klanten vereist is, en die redelijkerwijze moeilijk kunnen worden uitgeoefend op verplaatsing”.

De procedure verloopt langs elektronische weg, waarbij bedrijven hun gegevens registreren op de platforms GIPOD (Generiek Informatieplatform Openbaar Domein) en VKBO (Verrijkte Kruispuntbank voor Ondernemingen). Ondernemingen die aan de eisen voldoen, worden door het Agentschap Innoveren en Ondernemen geselecteerd voor de A- en/of de B-premie.

Waals Gewest

Wat het Waalse Gewest betreft, werd het decreet tot “invoering van een compensatievergoeding bij werkzaamheden op de openbare weg” op 2 mei 2019 afgekondigd en trad in werking op 1 september 2019[5]. Het besluit van 2 mei 2019 van de Waalse regering regelt de details over de uitvoering van deze premie[6].

Dit decreet voorziet in de toekenning van een compensatievergoeding die beantwoordt aan een bedrag (vastgesteld door de regering) die vermenigvuldigd wordt met het aantal dagen tijdens welke de activiteit van de onderneming belemmerd wordt door werkzaamheden. Weliswaar met een maximum van zestig dagen per werf, dat wil zeggen een maximumbedrag van 6000 euro.

Deze bedragen zullen door de regering worden toegewezen binnen de perken van de “beschikbare begrotingskredieten”.

Hiervoor moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:

• De onderneming beschikt over minder dan tien werknemers.
• Activiteiten die een contact met het cliënteel vereisen. Het betreft de detailhandel, de horeca en allerhande diensten waarvoor persoonlijk en direct contact met de klanten is vereist en die redelijkerwijze moeilijk kunnen worden uitgeoefend op verplaatsing.
• De werkzaamheden die de activiteit van de bedrijfssite gedurende minstens twintig opeenvolgende dagen belemmeren. Wordt geacht een activiteit te “hinderen”:
  1. Wanneer ofwel de toegang voor voetgangers tot het operatiegebied ernstig in het gedrang komt.
  2. Wanneer ofwel zijn de specifieke parkeerplaatsen of de parkeerplaatsen in de onmiddellijke omgeving van het exploitatieterrein niet toegankelijk.
• De onderneming mag niet in staat van faillissement, ontbinding of vereffening zijn.

De procedure verloopt langs elektronische weg en de ondernemingen worden uitgenodigd om diverse persoonlijke gegevens in te vullen en foto’s over te maken om hun aanvraag te ondersteunen op de WALLINCO applicatie[7].

Tijdens de volledige duur van de belemmering moet het bedrijf minimaal drie foto’s nemen op verschillende data gedurende een periode van vijf opeenvolgende dagen. Uiteindelijk zal de compensatievergoeding worden berekend op basis van de periode die loopt van de eerste foto die het begin van de belemmering bepaalt tot de laatste foto, die als einddatum van het werk fungeert.

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Wat het Brussel Hoofdstedelijk Gewest betreft, werd het Besluit betreffende “de forfaitaire schadevergoeding voor handelszaken die getroffen worden door een bouwplaats op de openbare weg” op 14 februari 2019 afgekondigd en trad in werking op 25 maart 2019[8].

Dit besluit voorziet in een forfaitaire schadevergoeding, die in één keer wordt toegekend, afhankelijk van het aantal voltijdse werknemers in de onderneming.

Het bedrag is 2000 euro voor een bedrijf met minder dan twee voltijdse werknemers, 2350 euro voor een bedrijf die over twee tot vijf voltijdse werknemers beschikt en 2700 euro voor een bedrijf met vijf tot minder dan tien voltijdse werknemers.

Onderstaande voorwaarden moeten voldaan worden:

• De onderneming moet minder dan tien werknemers hebben.
• De onderneming is aan het terrein van een werffase van niveau 2 gelegen, dus een werf met minstens een fase die het autoverkeer of het verkeer van het openbaar vervoer in minstens een rijrichting onderbreken gedurende minstens 29 opeenvolgende kalenderdagen[9].
• De onderneming mag niet meer dan 50% gefinancierd worden door overheidsfondsen of 75% voor de onderneming die minder dan vier jaar in de Kruispuntbank van Ondernemingen zijn ingeschreven.
• De hoofdactiviteit is opgenomen in bijlage 1 van het Besluit[10].

De procedure verloopt langs elektronische weg. De ondernemingen moeten een typeformulier invullen op de site “Brussel Economie en Werkgelegenheid” (BEW) van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel[11].

Indien het aanvraagdossier volledig is, wordt de toekenningsbeslissing aan de begunstigde betekent binnen de zestig dagen van de datum van het ontvangstbewijs. Indien het aanvraagdossier niet volledig is, heeft de begunstigde dertig dagen om zijn aanvraagdossier aan te vullen. Zodra het aanvraagdossier wordt goedgekeurd, stelt BEW de begunstigde in kennis van de toekenning van de forfaitaire schadevergoeding. Mocht u zich herkennen in de problematiek zoals beschreven in dit artikel, aarzel dan niet om een aanvraag tot schadevergoeding in te dienen bij de bevoegde instanties

Studio Legale

[1] Art. 6, § 1er, VI, al. 1er, 8°, Bijzondere wet tot hervorming der instellingen 08.08.1980, M.B. 15.08.1980, https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=1980080802&table_name=wet.

[2] Wet van 3 december 2005 betreffende de uitkering van een inkomenscompensatievergoeding aan zelfstandigen die het slachtoffer zijn van hinder ten gevolge van werken op het openbaar domein, B.S. 02/02/2006, 5894, http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2005120338&table_name=wet.

[3] Decreet van 15 juli 2016 houdende toekenning van een hinderpremie aan kleine ondernemingen die ernstige hinder ondervinden van openbare werken in het Vlaamse Gewest, B.S. 06/09/2016, 59698, http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2016/09/06_1.pdf#Page87.

[4] Besluit van 12 mei 2017 van de Vlaamse Regering tot uitvoering van het decreet van 15 juli 2016 houdende toekenning van een hinderpremie aan kleine ondernemingen die ernstige hinder ondervinden van openbare werken in het Vlaamse Gewest, http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2017/06/20_2.pdf#Page256.

[5] Decreet van de 2 mei 2019 tot invoering van een compensatievergoeding bij werkzaamheden op de openbare weg, B.S. 03/09/2019, p.84041, http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2019/09/03_1.pdf#Page139.

[6] Besluit van 2 mei 2019 van de Waalse Regering tot invoering van een compensatievergoeding bij werkzaamheden op de openbare weg, B.S. 03/09/2019, p.84043, https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body.pl?language=fr&caller=summary&pub_date=19-09- 03&numac=2019203970.

[7] Gewestelijke Overheidsdienst waals « Bénéficier d’indemnités compensatoires en tant que commerçant lésé par des travaux sur la voie publique », geraadpleegd op 9 april 2021 op : https://www.wallonie.be/fr/demarches/beneficier-dindemnites-compensatoires-en-tant-que-commercantlese-par-des-travaux-sur-la-voie.

[8] Besluit van 14 februari 2019 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende de forfaitaire schadevergoeding voor handelszaken die getroffen worden door een bouwplaats op de openbare weg, B.S. 26/02/2019, p. 19427, http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2019/02/26_1.pdf#Page727.

[9] Art 85 §2, Ordonnantie van 3 mei 2018 betreffende de bouwplaatsen op de openbare, B.S. 18/05/2018 , p. 41472, https://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2018/05/18_2.pdf#Page45.

[10] Bijlage 1: Sectoren die toegestaan zijn in het kader van de forfaitaire schadevergoeding van handelszaken die gelegen aan het terrein van een werf van niveau 2 van het Besluit van 14 februari 2019 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende de forfaitaire schadevergoeding voor handelszaken die getroffen worden door een bouwplaats op de openbare weg, B.S. 26/02/2019, p. 19431-19433, http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2019/02/26_1.pdf#Page727

[11] Gewestelijk Overheidsdienst Brussel, Brussel Economie en Werkgelegenheid, geraadpleegd op: https://economie-werk.brussels/premie-werf.