U verwacht hier iedere week een hoogstpersoonlijke beschouwing over de (juridische) actualiteit. In al die jaren is nog nooit de vraag aan de orde geweest wat er gebeurt wanneer de schrijver met een lichaam vol antibiotica tijdelijk gedwongen wordt tot rust. Een anekdote trok mijn stilaan terugkerende energie ook deze week over de streep. Met hangende pootjes vroeg mijn kantoor in een enkele zaken uitstel, omdat het om procedures gaat die niet zomaar kunnen worden doorgeschoven.

Precies omdat het me maar zelden overkomt was ik zo aangenaam verrast over hoe tegenstrevers en de rechtbanken daarmee omgaan. De zaken werden zonder noemenswaardige plichtplegingen op korte termijn uitgesteld en zonder dat mijn kantoor zich diende te verplaatsen. Zoiets zou tien jaar geleden ongeveer als volgt zijn verlopen: een medewerker had ter zitting moeten verschijnen, zou een bolwassing gekregen hebben over de verloren gegane pleitduur, gevolgd door irritatie over het gebrek aan respect omdat er zo laat werd verwittigd en de magistraat nutteloos had voorbereid om dan uiteindelijk de zaak te horen uitstellen naar de Griekse kalender. Nu volstond een mailtje. De bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek over het verloop van de zitting zijn op dat punt nochtans al jaren niet veranderd. Het toont aan dat op papier ongewijzigde regels toch anders worden toegepast. Het zegt vooral iets over de mentaliteitswijziging. Een regel wordt aangepast aan de tijdsgeest en dat vinden we vaak goed.

Eigenlijk wilde ik het voor deze week daarbij laten, gesterkt door de wijze woorden van de voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies deze week in het Rechtskundig Weekblad, waarin hij de advocatuur oproept tot beknoptheid. Hij heeft het daar wel over de lengte van de conclusies in de procedures, maar zijn slotbeschouwing citeer ik graag: “Brevitas postulatur, quae mihimet amicissima est”, “van mij is de mij zo dierbare beknoptheid vereist”, betoogde Cicero in zijn pleidooi voor Quinctius, “ik zal mijzelf beperkingen en grenzen opleggen die ik niet mag overschrijden, hoezeer ik het ook zou willen. Cicero’s les in zelfrestrictie is even actueel als toen hij pleitte.”

”Activistische rechters”

En toch kan ik nu niet stoppen, omdat mijn ergernis werd geprikkeld door
NV-A-parlementslid Sander Loones die ten strijde trekt tegen de “activistische rechters”. Hij haalde de mosterd bij ‘Reset’ van em. Prof. Mark Elchardus, dat ik bij het verschijnen van het boek hier al eerder becommentarieerde. Samengevat wil hij een “volksberoep” invoeren, waardoor het parlement met een tweederdemeerderheid arresten van het Grondwettelijk Hof in bepaalde materies zou kunnen opzijschuiven. De tweede generatie mensenrechten ligt daarbij onder vuur, de zogenaamde sociale grondrechten waar een actieve rol van de overheid wordt verwacht (economische, sociale en culturele rechten, die de nadruk leggen op sociale rechtvaardigheid). Het gaat hier vooral over thema’s als migratie en de door de grondwet verankerde standstill over sociale rechten die een nieuw sociaal beleid in de weg zouden staan.

Het debat zal in alle hevigheid kunnen worden gevoerd van zodra er een tekst voorhanden is. Intussen blijft het wat tasten in het donker. Stel dat het voorstel ooit wet wordt, zou het betekenen dat een tweederdemeerderheid in het parlement vereist is om een arrest van het Grondwettelijk Hof te overrulen. Dat is dezelfde meerderheid die nodig is voor een grondwetswijziging. Is het dan niet transparanter om daarvoor op te komen en gelooft iemand in dit land eigenlijk dat daar een tweederdemeerderheid voor te vinden is?

Wanneer dit voorstel wet wordt, vloeit daar dan niet uit voort dat België dan ook niet meer de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens erkent en daarmee in de voetsporen treedt van het Rusland van Poetin?

Maar bovendien: wat gebeurt er dan met de uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens? Wanneer dit voorstel wet wordt, vloeit daar dan niet uit voort dat België dan ook niet meer de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens erkent en daarmee in de voetsporen treedt van het Rusland van Poetin?

En staan er ook geen grondrechten in het Europees Unieverdrag? Moet België dan het Verenigd Koninkrijk achterna, net nu dit land na de Brexit schoorvoetend de rechtspraak van het Hof van Justitie weer wil aanvaarden in de Noord-Ierse kwestie?

(Canada) is geen lid van de Europese Unie en heeft het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens niet ondertekend

En dan is er nog het argument dat dit volksberoep toch bestaat in een democratisch land als Canada. Dat land is geen lid van de Europese Unie en heeft het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens niet ondertekend, dus die vergelijking gaat niet op. En de alerte Twitteraar Fernand Keuleneer merkte onmiddellijk op dat de Canadese wet, die hij citeert, iets anders zegt en die vergelijking de desinformatie voedt.

Het recht evolueert, zoals ook het niveau van het politiek debat. Niet altijd ten goede.

Hugo Lamon

Lees hier eerdere columns van Hugo Lamon

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn