Ik behoor nog tot diegenen die vinden dat, wanneer de overheid wetten oplegt, de burger ook de mogelijkheid moet hebben om discussies over de naleving of de interpretatie van die wet aan een onafhankelijke overheidsrechter te kunnen voorleggen. Wie dat nu nog luidop durft te zeggen krijgt meteen de sterke bemiddelingslobby tegenover zich. Toen ik enige tijd geleden voor een rechter pleitte dat mijn cliënt recht heeft op een oordeel door de rechter verweet die rechter mij een “conflictadvocaat” te zijn.

Het liep helemaal fout toen ik ook nog durfde te insinueren dat die rechter dan eigenlijk van oordeel was dat de wet er dus niet is om te worden toegepast, want partijen moeten hun lot best in eigen handen nemen en dit samen en zonder de rechter via een liefst duurzame regeling uitwerken ver weg van de rechtbank. Wie dan de vraag stelt of de wet dan niet beter wordt afgeschaft moet opletten of hij wordt ter plekke gestenigd.

En toch blijf ik het zeggen: rechters zijn van wezenlijk belang. Partijen beroepen zich op wettelijke bepalingen en rechters kunnen die rechtsgronden aanvullen, voor zover ze natuurlijk de rechten van verdediging niet miskennen.

En toch blijf ik het zeggen: rechters zijn van wezenlijk belang. Partijen beroepen zich op wettelijke bepalingen en rechters kunnen die rechtsgronden aanvullen, voor zover ze natuurlijk de rechten van verdediging niet miskennen. Ze analyseren de bijgebrachte bewijsstukken en kunnen partijen in het kader van een loyale procesvoering verplichten bijkomende stukken in het debat te brengen. Advocaten zetten hun argumenten kracht bij door te verwijzen naar rechtsgeleerde auteurs die over de problematiek wetenschappelijke artikels publiceerden en citeren ook precedenten in de rechtspraak. Recente evoluties doen de gewettigde vraag rijzen of dat in de nabije toekomst nog zo kan lopen.

Prof. Allemeersch wees in een actualiteitsbijdrage die deze week in het Rechtskundig Weekblad verscheen op een arrest van 2 maart van het Hof van Justitie. Volgens Allemeersch is het “duidelijk” dat dit arrest verstrekkende gevolgen zal hebben voor de wijze waarop procedures zullen gevoerd worden. Ook de rechter moet de privacyregels uit de GDPR volgen, wat betekent dat hij niet zomaar kan vragen om stukken bij te brengen.

Een bewijsstuk mag dan wel nuttig zijn voor de beslechting van het geschil en bijdragen tot de waarheidsvinding, maar zelfs dan moet de rechter de dwingende GDPR-regels naleven. Wanneer dat stuk persoonsgegevens bevat (wat een zeer ruim begrip is) moet hij nagaan of er geen minder indringende bewijsmaatregelen zijn, zoals bijvoorbeeld een getuigenverhoor of de verplichting stukken te anonimiseren. Het Hof stelt verder dat partijen “aan wie de documenten met persoonsgegevens zijn verstrekt” de verplichting kan worden opgelegd “die gegevens niet te gebruiken voor enig ander doel dan de bewijsvoering in de betrokken gerechtelijke procedure”. De procedure voor de rechtbank zal er dus niet gemakkelijker op worden en ook de rechtsvinding is dus onderworpen aan de privacybescherming. Dat staat wat haaks op de traditie van openbaarheid als garantie voor onafhankelijkheid en onpartijdigheid.

De procedure voor de rechtbank zal er dus niet gemakkelijker op worden en ook de rechtsvinding is dus onderworpen aan de privacybescherming. Dat staat wat haaks op de traditie van openbaarheid als garantie voor onafhankelijkheid en onpartijdigheid.

Er zijn nog andere besognes. In het Angelsaksisch recht is er een grote rol weggelegd voor de precedenten. We kennen die traditie niet, maar er wordt toch gretig verwezen naar eerdere zaken waarin een rechter een stelling van de partij die ernaar verwijst onderschreef. Ook dat zou volgens sommigen op losse schroeven komen te staan van zodra op 30 september artikel 8 van de wet van 16 oktober 2022 op het Centraal register voor de beslissingen van de rechterlijke orde in werking treedt. Dat artikel bepaalt onder meer: “Hij die in welke hoedanigheid dan ook deelneemt aan het verzamelen of aan de registratie van gegevens in het Centraal register of aan de verwerking of de mededeling van de erin geregistreerde gegevens, of kennis heeft van die gegevens, moet het vertrouwelijk karakter ervan in acht nemen. Artikel 458 van het Strafwetboek op hem van toepassing.”

Pierre Thiriar, raadsheer in het hof van beroep te Antwerpen, is van oordeel dat deze bepaling concreet inhoudt “dat elke magistraat, griffier of advocaat die vanaf die datum een vonnis of arrest overmaakt aan een derde of een derde wijst op het bestaan of de inhoud van een bepaald vonnis of arrest of de inhoud van een vonnis of arrest aanwendt in het kader van een uiteenzetting, publicatie, les of studiedag, een misdrijf begaat”. Het lijkt wel of we ons surrealistisch land alle eer aandoen, geheel in de rijke traditie van wijlen René Magritte. Ceci n’est pas un procès équitable.

Is de slinger van privacybescherming niet stilaan een beetje doorgeslagen en moet het rechtspreken niet opnieuw terug naar zijn essentie worden teruggebracht: zonder enige belemmering aan waarheidsvinding kunnen doen?

Hugo Lamon

Lees hier eerdere columns van Hugo Lamon

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn