U was misschien niet weg te slaan van uw televisiescherm toen het programma Make Up Your Mind werd uitgezonden. Jan Segers, commentator van Vlaanderens meest gelezen krant Het Laatste Nieuws omschreef het als een “televisieshow met de diepgang van een surfplank en de maatschappelijke diepgang van een blik tonijn in eigen nat” (HLN, 12 september). De programmamakers wilden volgens hem een gebalde vuist maken voor verdraagzaamheid, respect, zelfliefde, diversiteit, fluïditeit, enz.… De kans is echter groot dat u, net als zovele anderen, enkel de foto van de winnaar zag passeren. Dankzij het onderschrift vernam u dat het om in drag queen verklede Sammy Mahdi ging, in het gewone leven vooralsnog voorzitter van regeringspartij CD&V. Misschien is u vooral zijn blauwe tong bijgebleven.

De Standaard citeert dan weer een enthousiaste ‘channelmanager’ van VTM: “Behalve mooie kijkcijfers, hadden we impact. Er is over gesproken, en op enkele zure oprispingen na, werd het programma door veel mensen hartelijk ontvangen” (DS, 12 september).

Het gebeurt wel vaker dat politici zich verkleden, of moet dit nu omschreven worden als “ongeremd zichzelf kunnen zijn”? In 2014 verscheen de voorzitter van NV-A Bart De Wever op de nacht van de Vlaamse televisiesterren verkleed als panda. De beelden van Conner Rousseau, verkleed als zingend konijn in The masked singer, liggen nog vers in het geheugen. Van de andere partijvoorzitters kan ik mij niet onmiddellijk soortgelijke taferelen voor de geest halen, maar volgens sommigen is dat enkel maar een kwestie van tijd. De spindoctors en communicatiedeskundigen van de politici beschouwen het als nieuwe vormen van efficiënt contact met de kiezer, die de volgende maanden zeer laagdrempelig moet worden bereikt met het oog op de Grote Verkiezingen van 2024.

Heeft wie daar voorzichtig vraagtekens bij durft te plaatsen gewoon last heeft van zure oprispingen? Als dat zo is, dan heeft Justitie nog een hele weg te gaan. De gewaden van magistraten en advocaten (die zwarte toga’s met witte of door intens en niet tijdig gewassen tot grijs verkleurde befjes) zijn niet erg sexy, al valt het op dat de media die toga’s graag in beeld brengen.

Er waren in de afgelopen periode al advocaten die in ongebruikelijke outfits “zichzelf waren” in druk bekeken amusementsprogramma’s. En toegegeven, er waren wat zure oprispingen van beroepsgenoten die soms leken te zijn ingegeven door een zekere jaloezie omdat zij in het gevecht om media-aandacht de duimen moesten leggen. Er werden vooralsnog geen stafhouders gesignaleerd die een behoefte hadden in een mediatieke verkleedpartij en het ziet er niet onmiddellijk naar uit dat Peter Callens (de voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies) straks in een amusementsprogramma van VTM opduikt, zelfs niet in deze met hoge kijkcijfers en zelfverklaarde maatschappelijke impact. Hij zal, wanneer de nood weer eens hoog wordt om zijn bekommernissen met de rest van de bevolking te delen, andere communicatiekanalen inzetten.

Allicht zullen ook de magistraten zijn voorbeeld volgen. In de volgende maanden zullen verschillende rechtbankvoorzitters aan de Hoge Raad voor de Justitie hun beleidsplan moeten voorleggen. Het valt nog af te wachten of iemand het zal aandurven om daar een hoofdstuk “communicatie met het brede publiek” in op te nemen. Het lijkt al helemaal uitgesloten dat er een kandidaat-voorzitter zal pleiten om via amusementsprogramma’s rechters zichzelf te laten zijn om op die manier het menselijk gelaat van Justitie te laten zien of via de maatschappelijke impact die een dergelijk programma zegt te genereren de bevolking te verzoenen met die koude wereld van het recht.

Zal dit leiden tot een nieuwe kloof tussen de politiek en Justitie? Is de rechterlijke orde oubollig door begrippen als “waardigheid van het ambt” nog een klassieke invulling te geven, die noopt tot enige terughoudendheid in de menselijke omgangsvormen?

In de politiek zijn er ook nog velen die enkel via de oude traditionele vormen communiceren en bij Justitie behoort de houding van de wijlen Procureur-Generaal Eliane Liekendael tot het verleden (de oudere lezers herinneren zich nog het “sacochenincident”, waarbij ze haar gezicht wegstak achter haar handtas terwijl de televisiecamera’s haar filmden voor de deur van de lift). De nieuwe communicatievormen zijn echter overal in opmars en ook justitie zal in de nieuwe wereld zijn plaats moeten zoeken. De vraag of dit nog kan in de veilige wereld van terughoudendheid is hiermee gesteld. Misschien zal dat op termijn niet meer kunnen, maar Justitie behoort boven het gewoel te blijven staan en op die manier “zichzelf” te blijven. Justitie behoort boven de waan van de dag te blijven uitstijgen.

Hugo Lamon

Lees hier meer columns met de visie van meester Hugo Lamon op Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn.