Aangezien Klaasje besliste om te vertrekken uit de meidengroep K3, moest Studio 100 op zoek naar een nieuwe kandidaat om haar plaats op te vullen. Traditiegetrouw werden de sollicitatierondes omgezet in een (lucratief) entertainmentprogramma, dit maal ‘K2 zoekt K3’ genoemd.

22.000 kandidaten voor één k3’tje?

Blijkbaar was die plaats erg gegeerd (en inmiddels ingevuld door Julia), want zowat 22.000 kandidaten stonden te springen om elke dag oyalélé te zingen (ook met 40 graden koorts). Met zoveel gegadigden, is de kans op teleurstelling groot, de kans om effectief een k3’tje te worden klein. De screening lijkt zelfs rigoureuzer dan voor eender welke andere (ambtenaren)functie.  Men vraagt zich af of de K3-leden zelf wel ooit een plaats hadden kunnen veroveren in de formatie. Maar bon.

10.000 discriminatiegronden aan de horizon?

Nu studio 100 een nieuw lid zocht in een meisjesgroep, waarvan elk lid een eigen typische haarkleur heeft (ros – blond – zwart),  moet de kandidaat enigszins passen in het ‘vooraf bestaande plaatje’. Men zou dus denken dat men op zoek zou gaan naar een blond meisje van ca. 25 jaar met blauwe ogen, wat uitstraling en enig dans- en zangtalent en die ca. 166 cm groot (lengte Klaasje) is, zodat ze op ideale wijze ‘past’ tussen Hanne (161cm) en Marthe (172 cm). Mogelijkerwijs ook liefst van Nederlandse afkomst, zodat het marktaandeel van Nederland niet afbrokkelt.

Men voelt al aan dat deze zoektocht een uitdagende wandeling kan vormen in het toverbos van het (anti)discriminatierecht.

Op het vlak van de arbeidsbetrekkingen, kan in principe een direct onderscheid op grond van bijvoorbeeld het geslacht enkel worden gerechtvaardigd op grond van een wezenlijke en bepalende beroepsvereiste, dit is wanneer:

• een bepaald kenmerk dat verband houdt met het geslacht vanwege de aard van de betrokken specifieke beroepsactiviteiten of de context waarin deze worden uitgevoerd, wezenlijk en bepalend is,
• het vereiste berust op een legitieme doelstelling en evenredig is ten aanzien van deze nagestreefde doelstelling.

Indien men een filmrol voor een bejaarde vrouw moet invullen, mag men dus wel een vacature uitschrijven voor personen die deze rol geloofwaardig kunnen neerzetten, waarbij men dus op gerechtvaardigde wijze kan ‘discrimineren’ op basis van leeftijd en geslacht.

Studio 100 engageerde zich evenwel om te diversifiëren. Het nieuwe middelste k3’tje hoefde niet noodzakelijk een voornaam met een K te hebben, blond te zijn, 166cm groot, van  Nederlandse afkomst, of zelfs maar XX-chromosomen te hebben.  Iedereen was welkom om te solliciteren. De vacature stond wagenwijd open voor alle kleuren van de regenboog, m/v/x/?. Iedereen kreeg een 'fair shot' om mee te dingen naar het plaatsje in de meidengroep. K3 moest mee met zijn tijd.

Een nobel initiatief uiteraard, die diversiteit. Het past in het eigen refrein van Studio 100, ‘van Afrika tot in Amerika.’

Helaas blijkt dit kleedje van diversiteit niet zoveel om het lijf te hebben.

De doelgroep van K3 is natuurlijk meisjes van 4 jaar – 10 jaar (in Vlaanderen en in Nederland) die in de ban zijn van regenbogen, prinsessen in roze glitterjurkjes die ronddraven op al even roze eenhoorns  (+ ouders + eventueel broertjes waarvoor geen babysit kan worden gevonden en die noodgedwongen naar een K3-concert worden gesleept, alwaar zij gesust en geblust worden met brandweer- en politieliedjes).

Discriminatie op basis van geslacht?

Afgelopen zaterdag (27 november 2021) werd in de grote finale beslecht wie het nieuwe k3’tje wordt. De vier overgebleven finalisten waren vier jonge vrouwen (waarvan één Vlaamse en drie Nederlandse) met blond (of lichtbruin) haar en met een vergelijkbare lengte als Klaasje. Het resultaat van het screeningsproces lijkt dus te wijzen op het feit dat iedereen die niet aan het vooropgezette plaatje voldeed, geweerd werd. Discriminatie troef dus?

Het is zeer moeilijk om zomaar in een meidengroep als K3 een jongen te plaatsen. Enerzijds zijn er de teksten die vooral voor meisjes zijn geschreven. ‘Wie helpt me, wie helpt me, uit al die winterkleren? Wie helpt me, wie helpt me, in m’n bikini?’ (In de show zong een mannelijke kandidaat deze tekst plotseling: ‘waar is mijn schattie?’). Een nieuwe formatie met een mannelijke winnaar dus zou zeer veel schrijfwerk impliceren (aanpassen inhoud van teksten). Verder is er natuurlijk het andere vocale bereik voor jongens en meisjes en blenden jongensstemmen niet op een zelfde manier (aanpassen van notenbalken). Ten slotte zijn jongens over het algemeen een stuk groter dan  166 cm en al te grote verschillen in lengtes kunnen bij het optreden (dans) in formatie visueel wat storend werken.

Dit zijn misschien allemaal valabele argumenten, maar aangezien Studio 100 de vacature openstelde om te diversifiëren, zou men denken dat deze parameters geen doorslaggevende rol zouden gaan spelen. Bovendien rijst de vraag of de doelgroep van kleutermeisjes zich echt zou storen aan voornoemde elementen.

In de halve finale bleek echter duidelijk dat Studio 100 deze argumenten wel nog in het screeningsproces hanteerde en dat de procedure niet zo ‘open’ was, als men liet uitschijnen.

De laatste twee mannelijke kandidaten bij de zes finalisten werden duidelijk geëlimineerd omdat zij niet de gewenste xx-chromosomen en/of bijhorende lengte hadden. De voorzitter van de jury en grote baas van Studio 100 (Gert Verhulst) gaf de laagste scores aan de jongens (60 % en 70%, daar waar de meisjes scores van hem kregen van 80% en 90%). Dit is op zich al een teken aan de wand. Wanneer de selectie uit ca. 22.000 personen correct zou zijn verlopen, dan zou men niet dergelijk grote verschillen in scores verwachten bij de laatste zes kandidaten. Het geslacht was duidelijk een bepalende factor.

Eén van de laatste zes kandidaten was mannelijk en erg groot:  190+ cm. Gert Verhulst, de voorzitter van de jury, stelde zeer duidelijk dat er omwille van zijn lengte geen plaats was voor deze kandidaat binnen de groep van K3. Hij vergeleek het optreden van hem met dat van Vader Abraham en de twee smurfen op de achtergrond (Hanne en Marthe) of met Gulliver die op reis gaat in Lilliputterland. Een ander jurylid wees er (terecht) op dat dit discriminatie was op basis van lengte. De discussie was vrij verhit.

Het is nochtans meteen duidelijk dat een persoon van 190+ cm geen 166 cm zal worden tijdens de selectierondes en het is dan ook weinig zinvol om deze kandidaat maanden mee te sleuren tijdens de sollicitatierondes (en hem door alle hoepels te laten springen), om hem dan op het laatste moment mee te delen dat hij te groot/lang is voor de functie. Dit element had wel eerder aan bod kunnen komen. Bovendien heeft men de vacature opengesteld voor iedereen zodat dit criterium achteraf wat moeilijker als relevant selectiecriterium kan worden gebruikt.

Statuut van K3’tje?

Het is op zich verwonderlijk dat zoveel kandidaten aspireren om in de formatie van K3 op te mogen treden. Het is mij niet meteen duidelijk of zij een zelfstandigenstatuut of een werknemersstatuut zullen hebben. Zij kunnen in elk geval niet ten volle van de bescherming van het arbeidsrecht genieten. In de groepsformatie wordt verwacht dat men moet optreden, ook al is men ziek. Men kan de overeenkomst ook niet beëindigen alvorens er een vervanger is gevonden. De kandidaat die uiteindelijk alle andere mededingers heeft verslagen, weet op voorhand mogelijk niet eens welke arbeidsvoorwaarden zullen gaan gelden. In 2015 lekte in de pers uit dat Josje een contract diende te ondertekenen, met officiële startvoorwaarden die niet erg gunstig waren (de beginvoorwaarden “zouden” geweest zijn: 3.400 euro bruto per maand en geen vergoeding voor de verkoop van cd's, dvd's en andere K3-merchandising). Uiteraard zijn dit slechts geruchten, want er zullen allicht geheimhoudingsclausules spelen. …The winner standing small?

Rob Valkeneers, expert sociaal recht/arbeidsrecht