De Aandeelhoudersovereenkomst: kan mijn medevennoot zijn aandelen zomaar aan gelijk wie verkopen?

Indien u samen met uw zakenpartner bent overgegaan tot de oprichting van een vennootschap, is het veelal wenselijk dat de aandelen van uw vennootschap niet zomaar aan gelijk wie kunnen worden overgedragen.

Wettelijke regeling

De wettelijk voorziene regeling aangaande de overdracht van uw aandelen en meer bepaald aangaande de beperkingen op de vrije overdracht van uw aandelen is eerder beperkt en afhankelijk van de rechtsvorm van uw vennootschap.

1. NV – Indien u statutair of via een afzonderlijke overeenkomst niets voorziet, zijn de aandelen van een NV in principe vrij overdraagbaar. Indien u de vrije overdracht van uw aandelen niet wenselijk acht kan een overdrachtsregeling voor uw aandelen worden uitgewerkt via de statuten van uw vennootschap of via een afzonderlijke aandeelhoudersovereenkomst. De enige beperkingen die de wetgever hier oplegt zijn (i) dat een onvervreemdbaarheidsclausule steeds beperkt moet zijn in tijd en in moet worden opgenomen in het belang van de vennootschap; en (ii) dat een goedkeurings- of voorkoopclausule niet de onoverdraagbaarheid van de aandelen tot gevolg mag hebben voor meer dan zes maanden.
2. CVBA – Ook de aandelen van een CVBA zijn in principe vrij overdraagbaar. De statuten kunnen de overdracht aan derden verbieden of beperken tot bepaalde categorieën mits toestemming van het orgaan dat bevoegd is om over de toetreding te beslissen.
3. BVBA – De aandelen van een BVBA daarentegen kunnen slechts worden overgedragen onder levenden of bij overlijden met de instemming van ten minste de helft van de vennoten die minstens drie vierden van het kapitaal vertegenwoordigen na aftrek van de aandelen waarvan de overdracht is voorgesteld. Deze instemming is niet vereist indien de aandelen worden overgedragen of afgestaan aan een medevennoot, de echtgenoot van de overdrager of erflater, de bloedverwanten in rechte, nederdalende of opgaande lijn of andere personen toegelaten door de statuten. Van deze wettelijk voorziene regeling voor de BVBA kan niet worden afgeweken, tenzij door strengere statutaire bepalingen.

Clausules die de overdracht van aandelen regelen

Indien de wettelijke voorziene regeling aangaande de overdracht van uw aandelen u onvoldoende comfort biedt, kan (mits het respecteren van de wettelijk voorziene beperkingen) een specifieke overdrachtsregeling worden uitgewerkt via de statuten of een afzonderlijke aandeelhoudersovereenkomst. In wat volgt zetten wij aan de hand van een concreet praktijkvoorbeeld de mogelijke regelingen aangaande de overdracht van uw aandelen kort op een rij.

• Onvervreemdbaarheidsclausule

U richt een vennootschap op met het oog op het uitwerken van een bepaald project, waarbij zowel uw persoonlijke inbreng als deze van uw zakenpartner noodzakelijk zijn. Indien uw zakenpartner zijn aandelen overdraagt in de opstartfase van het project, brengt dit het voortbestaan van de vennootschap in gevaar.

In deze situatie is het aangewezen om een onvervreemdbaarheidsclausule op te nemen. Via deze clausule verbinden de aandeelhouders zich ertoe om hun aandelen gedurende een bepaalde termijn niet over te dragen.

• Voorkooprecht

U en uw zakenpartner zijn ieder eigenaar van 50% van de aandelen van de vennootschap. Uw zakenpartner wenst zijn activiteiten stop te zetten en zijn aandelen te verkopen aan een derde, die bereid is de aandelen te kopen. U wenst echter ook de aandelen van uw zakenpartner te kopen.

Een voorkooprecht kan in deze situatie een oplossing bieden. Een voorkooprecht houdt in dat wanneer een aandeelhouder zijn aandelen wenst over te dragen hij deze eerst bij voorrang te koop moet aanbieden aan de overige aandeelhouders (of een andere aangeduide persoon).

• Goedkeuringsclausule

U en uw zakenpartner zijn ieder eigenaar van 50% van de aandelen van de vennootschap. Uw zakenpartner wenst zijn activiteiten stop te zetten en zijn aandelen te verkopen. U wenst zijn aandelen niet zelf te kopen, maar wil ook niet dat uw zakenpartner zijn aandelen zomaar aan gelijk wie kan verkopen.

In deze situatie is het aangewezen een goedkeuringsclausule af te spreken. Ingevolge deze clausule kan de overdracht van aandelen afhankelijk worden gesteld van de toestemming van de overige aandeelhouders, een vennootschapsorgaan of een derde.

• Volgrecht

U bent eigenaar van 20% van de aandelen van de vennootschap. Uw zakenpartner is eigenaar van 80% van de aandelen. Na een jarenlange samenwerking gaat uw zakenpartner al zijn aandelen verkopen aan een onbekende derde voor een zeer gunstige prijs. U wenst uw aandelen mee te verkopen, maar de derde kandidaat koper is tevreden met een meerderheid van 80% van de aandelen.

Een volgrecht kan hier tegemoet komen aan uw wensen. Deze clausule geeft het recht aan een aandeelhouder om zijn aandelen mee te verkopen, wanneer de andere aandeelhouder (het geheel of een gedeelte van) zijn aandelen verkoopt. Het volgrecht is een manier om de minderheidsaandeelhouders te beschermen.

• Volgplicht

U bent eigenaar van 80% van de aandelen van de vennootschap. U wenst uw aandelen te verkopen en heeft een kandidaat koper gevonden voor uw aandelen die een zeer gunstige prijs wenst te betalen, maar die slechts 100% van de aandelen wenst te kopen.

Indien u in deze situatie over de mogelijkheid wenst te beschikken om uw medevennoot te verplichten zijn aandelen mee te verkopen, dient een volgplicht te worden opgenomen. De volgplicht legt aan een aandeelhouder de plicht op om zijn aandelen gelijktijdig mee over te dragen met de verkopende aandeelhouder, deze overdracht zal doorgaans tegen dezelfde prijs en voorwaarden geschieden.

Bekijk zeker ook onze eerdere bijdragen over dit thema: 

• DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST – MIJN MEDEVENNOOT OVERLIJDT ONVERWACHT, WAT NU? 
• DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST – BETER VOORKOMEN DAN GENEZEN 
• DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST – DE AANDEELHOUDERSOVEREENKOMST VERSUS STATUTEN 

In een volgende bijdrage zullen wij verder ingaan op hoe u via uw aandeelhoudersovereenkomst het hoofd kunt bieden aan conflicten binnen uw vennootschap op het niveau van het aandeelhouderschap.

Wenst u op de hoogte te blijven, volg Cazimir ook op LinkedIn.

Cazimir Advocaten