Een decreet van 17 juli 2015, gepubliceerd in het Belgisch staatsblad van 14 augustus 2015, brengt wijzigingen aan de Vlaamse Codex Fiscaliteit (hierna “de Codex”). Een van de wijzigingen betreft de adoptie.

De context

De tarieven van de erfbelasting verschillen naargelang de graad van verwantschap: voor een verkrijging in rechte lijn en tussen partners gaan ze van 3 tot 27%, tussen broers en zussen gaan ze van 30 tot 65%, en tussen andere personen zelfs van 45 tot 65%.

Het is dus wel belangrijk te weten wat een ‘verkrijging in rechte lijn’ is.

Dat staat in een van de eerste bepalingen van de Codex, nl. art. 1.1.0.0.2, 6^e lid, 5°. Daar staan (a) de afstammelingen en de personen die met volle adoptie geadopteerd werden, (b) de stiefkinderen, (c) de zorgkinderen en (d) de gewoon geadopteerden.

Er zijn dus twee soorten adoptie: de volle adoptie en de gewone adoptie, en over deze laatste categorie gaat het nu.

In de Codex waren er drie categorieën bij de gewone adoptie [1]:

• het adoptiekind dat onder de voordij was van een OCMW of wees van iemand die voor het vaderland gestorven was;
• het adoptiekind dat voor zijn 21^e jaar drie jaar van de adoptant hulp en verzorging gekregen had;
• het kind, geadopteerd door een persoon van wie alle afstammelingen voor het vaderland gestorven zijn.

In al die gevallen kon een gewoon geadopteerd kind dus ook verkrijgen tegen het tarief in rechte lijn.

In het Wetboek Successierechten was er vroeger nog een categorie meer: het adoptiekind dat een kind is van de partner van de adoptant, de zogenaamde stiefouderadoptie. Deze was weggelaten in de Codex, omdat stiefkinderen hoe dan ook al konden erven tegen het tarief in rechte lijn.

De wijziging

De stiefouderadoptie wordt nu opnieuw ingevoerd in de Codex, als eerste categorie.

Volgens bepaalde rechtsleer zouden de kinderen van de gewoon geadopteerde immers mogelijk niet meer tegen het tarief in rechte lijn zouden kunnen erven. Dit was echter niet de bedoeling. De memorie van toelichting bij het reparatiedecreet bepaalt hierover:

“Op dit vlak werd de rechtspraktijk evenwel niet gewijzigd. Uit de memorie van toelichting bij het decreet van 19 december 2014 tot wijziging van het decreet van 13 december 2013 houdende de Vlaamse Codex Fiscaliteit blijkt immers duidelijk de intenties van de wetgever om de bepaling van het opgeheven artikel 52/2 Vl.Wb.Succ. in verband met stiefouderadoptie op te vangen in artikel 1.1.0.0.2, zesde lid, 5°, b), van de VCF.

Om eventuele verwarring te vermijden wordt artikel 1.1.0.0.2, zesde lid, 5°, d), vervangen zodat punt b) opnieuw de situatie van (feitelijke) stiefkinderen regelt, en punt d) de situatie van geadopteerde (stief)kinderen, mét verwijzing naar de verwantschapsband die voortkomt uit gewone adoptie. Wat punt d), 1), betreft, blijkt nu duidelijk dat zowel het (gewoon) geadopteerde stiefkind als zijn/haar kinderen in aanmerking komen voor het voordeligste tarief.”

Het komt er dus op neer dat de kinderen van de persoon die met gewone adoptie geadopteerd werden, ook van de adoptant kunnen ervan tegen het tarief in rechte lijn, dus maximaal 27%.

Vermits het een interpretatieve bepaling betreft, in het voordeel van de belastingplichtige, is ze ook retroactief van toepassing tot bij de invoering van de codex. Dit werd bevestigd door een standpunt van de Vlaamse administratie van 31 augustus 2015 “Inwerkingtreding reparatiedecreet – Praktische toepassing in de tijd” [2], die stelt:

“Artikel 1.1.0.0.2 VCF (“stiefouderadoptie” – […]): Definities worden in de praktijk reeds gehanteerd en zijn onmiddellijk van toepassing, ongeacht de datum van overlijden”

Daarmee zijn we dus weer bij de toestand van vóór 1 januari 2015.

Beoordeling

Het is positief dat een onzekerheid weggenomen wordt door wetswijziging, niet alleen door een administratief standpunt. Als de geadopteerde persoon zou vooroverlijden, en zijn kinderen erven van hun adoptieve grootvader, erven ze dus tegen het verlaagd tarief, het tarief in rechte lijn. Daar is nu geen twijfel meer over.

Rik Deblauwe

Deze tekst werd eerder gepubliceerd op www.lexfin.be en is een aanvulling op de Inleiding tot de Vlaamse Erfbelasting”

[1] Over deze drie categorieën zie: Deblauwe, Inleiding tot de Vlaamse erfbelasting, Knops Publishing, 2015, nr. 838 ev.

[2] http://belastingen.vlaanderen.be/nlapps/data/docattachments/SPO_15089 Inwerkingtreding reparatiedecreet.pdf