De tijden veranderen snel maar toch blijft hier en daar nog een traditie overeind, zoals die van de jaarlijkse kersttoespraak van Zijne Majesteit de Koning. De tijd dat de bevolking werd aangesproken met “Waarde landgenoten” ligt al enige tijd achter ons, maar de toespraak baadt nog steeds in een zekere plechtstatigheid. Het is steeds een oproep tot verbondenheid en solidariteit. Dit jaar handelde die over donkere tijden – dat hadden we de vorige jaren ook al gehoord, er is altijd wel een crisis hier of elders in de wereld – maar de Koning roept op om in tijden van angst en ongerustheid te geloven in de “kracht van hoop”.

Geheel voorspelbaar volgde een ode aan de koninklijke toespraak in de royalistische La Libre Belgique. De boodschap bleef in de Standaard onvermeld en Het Laatste Nieuws had over twee volle pagina’s aandacht voor de drie familiefoto’s die op de salontafel van de Koning prijkten (de kop boven het stuk was zeer onthullend: “Fotokaders bij kersttoespraak Koning zijn bewust gekozen”). Ook in de Tijd viel er over de toespraak niets te lezen, maar misschien komt dat nog wanneer de teruggekeerde Kaaiman er zijn tanden in zet. Koen Meulenaere blijkt nog altijd met een aanstekelijk dodelijk cynisme gedekte potjes te openen, maar allicht zal ook hij de koninklijke toespraak onvermeld laten.

In het licht van al die onverschilligheid valt de reactie op van Peter Callens, voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies. Op zijn LinkedIn-pagina deelde hij de toespraak van de Koning met volgende begeleidende commentaar: “welke ook uw overtuiging is, ongeacht of u royalist bent of niet, dit is een prachtige boodschap van de Koning die ik graag onderschrijf en daarom ook deel”. Hij sprak in eigen naam, maar het is voor zover kan worden nagegaan de eerste keer dat de voorzitter van een communautaire orde zich openlijk achter de Koning schaart. Het zou twintig jaar geleden tot grote interne discussies binnen de Orde van Vlaamse Balies hebben geleid, maar nu was er enkel maar dezelfde onverschilligheid dan deze die zich eerder al van de toespraak zelf meester had gemaakt.

De vraag is hoe de Orde van Vlaamse Balies en de Ordre des Barreaux Francophones, die beiden nu graag in strijd met de wet als “advocaat.be” en “avocats.be” door het leven gaan (waarom de ene in het enkelvoud en de andere in het meervoud blijft ook voor ingewijden een raadsel), zich de komende maanden in de verkiezingsstrijd gaan gedragen. Voorlopig lijkt justitie niet de inzet te worden van de parlementsverkiezingen, maar een nieuwe onverwachte uitschuiver kan alles weer doen kantelen. Misschien wordt dan de vraag actueel wat de advocatuur zelf vindt van de splitsing van justitie, een thema dat sommigen in Vlaanderen graag op de politieke agenda zetten. Er is intussen wetenschappelijk onderzoek gevoerd door Arvid Rochtus en Stefan Sottiaux dat bevestigt dat het rechtsstatelijk kan, maar de vraag is natuurlijk of er ook een politieke meerderheid is om in navolging van de gesplitste advocatenordes tot een opgesplitste justitie te komen.

In het jongste nummer van het ledenblad van de OBFG verscheen een dubbelinterview met de voorzitters van de communautaire ordes. Pierre Sculier (OBFG) stelde vast dat dit thema leeft bij Vlaamse politieke partijen, maar dat het niet aan de OBFG toekomt om politieke uitspraken te doen (“notre rôle n’est pas d’exprimer des positions de nature politique”), al blijkt die terughoudendheid niet bij andere politiek geladen maatschappelijke thema’s. Zonder standpunt te willen innemen, wil hij wel kwijt dat “la viligance s’impose”.

In datzelfde interview moet ook Peter Callens toegeven dat de OVB evenmin een officieel standpunt heeft, maar dat belet hem niet om persoonlijke titel beschouwingen te maken. Hij vindt dat de advocatuur loyaal moet uitvoeren wat de wetgever zal beslissen, maar roept die wel om doordacht te werk te gaan. De wetgever moet nagaan of een defederalisering wel tot een betere justitie zal leiden. Indien er daarover twijfel bestaat, is het beter om eerder de werking van de bestaande federale justitie te verbeteren. Hij voegt daar fijntjes aan toe: “Je suis un adversaire farouche d’une déféderalisation qui ne serait que le symbole d’une volonté d’acquérir plus d’autonomie: seul l’intérêt du citoyen compte”. Ik citeer het woordelijk, zodat er hierover geen misverstanden kunnen ontstaan.

Maar zegt die mening ook iets over de positie van de Orde van Vlaamse Balies zelf? Is die destijds niet opgericht om precies meer autonomie te geven aan de Vlaamse Balies? Of is dat écht een ander debat?

Hugo Lamon

Lees hier meer columns met de visie van meester Hugo Lamon op Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.