Het is niet duidelijk wie allemaal deze wekelijkse beschouwing over justitie en maatschappij leest, maar het publiek is divers. Sommigen lezen het stiekem en anderen pakken er graag mee uit dat ze het volstrekt oneens zijn met deze alsmaar terugkerende reflectie. De blog van vorige week handelde over een niet zo gemakkelijk cassatiearrest, maar kreeg via altijd even ondoorgrondelijke wegen enige media-aandacht. De blog probeerde een vertaalslag te maken naar diegenen voor wie cassatiearresten niet de gebruikelijke bedlectuur zijn. Een vermaard politicus vond het ronduit triest dat advocaten dit cassatiearrest zouden kunnen toejuichen. “Al die juristen lijken wel in een vaas te leven” zo liet hij noteren in De Standaard.

Enkel een dwarsligger stelt zich nu de vraag wat dat nu wil zeggen: “in een vaas leven”. Is dat een nieuwe variant van de wereldvreemde of de activistische advocaat? Of wordt daarmee bedoeld dat advocaten alleen maar met “de rule of law” bezig zijn en geen aandacht hebben voor wat er in de wereld gebeurt? En als het dat wil zeggen, is dat dan ook zo? Advocaten hebben nu niet echt de reputatie om zich vrijwillig op te sluiten. In zowat iedere vereniging (van sportclub tot politieke partij) zijn er wel geëngageerde advocaten die, toegegeven, er vaak ook het hoge woord voeren. Wereldvreemd zijn ze door de band genomen dus niet. Zou er eigenlijk wel een politieke partij bestaan met een bestuur of partijraad zonder enige advocaat?

Het valt dus alles bij elkaar genomen nog wel mee om in een vaas te leven. Om verder alle verdenkingen te ontkrachten is het hier misschien nu wel het uitgelezen moment om even breder te kijken. Neem nu de oorlog in Oekraïne en de positie van de advocatuur. Wie naar de website van de Ordre des Barreaux Francophones et Germanophone surft (avocats.be) vindt op de homepagina een banner met “BIENVENUE AUX RÉFUGIÉS UKRAINIENS – ЛАСКАВО ПРОСИМО УКРАЇНСЬКІХ БІЖЕНЦІВ”. Wie doorklikt krijgt een pagina in Cyrillisch schrift, allicht verstaanbaar voor vluchtelingen uit Oekraïne. Deepl translate herkent dit als Russisch en leest er onder meer het volgende: “Elke balie heeft haar eigen bureau voor rechtshulp. Hieronder vindt u een lijst van deze bureaus (https://avocats.be/fr/bureaux-daide-juridique-baj). Tot deze verenigingen behoren advocaten die naast hun gewone zaken ook door de staat gefinancierde zaken behandelen. Bovendien hoeft u hun diensten niet uit eigen zak te betalen: zij verlenen hun diensten uitsluitend om u te helpen en kunnen, indien nodig, met u communiceren via een vertaler. Vraag hen naar opvang, sociale of medische behoeften of, bijvoorbeeld, in het geval van een huurwoning. De advocaten van de vereniging staan klaar om u te helpen, als u dat wenst. De adressen van de verschillende balies zijn hier te vinden: https://avocats.be/fr/barreaux.”

Dergelijke mededelingen worden in Vlaanderen doorgaans als activistisch bestempeld

Dergelijke mededelingen worden in Vlaanderen doorgaans als activistisch bestempeld. Het is alvast een feit dat in Vlaanderen er geen dergelijke wervende oproepen zijn om zich tot advocaten te wenden die u niet uit eigen zak moet betalen. Dat betekent natuurlijk niet dat vele advocaten via hun maatschappelijk engagement niet betrokken zijn bij deze vluchtelingencrisis.

In diezelfde oorlog is er nog een ander kamp. Rusland gaat gebukt onder zware sancties en in Nederland is er, meer dan bij ons, een levendig debat over wat dat betekent voor de advocatuur. Het Financieele Dagblad (31 mei) vat het samen met een vette kop: “Advocaten met Russische cliënten lopen zelf ook risico”. “Nederlandse advocaten zijn er steeds van uitgegaan dat hun dienstverlening buiten het bereik van de sancties valt, omdat juridische bijstand nu eenmaal een grondrecht is. Maar een recent standpunt van de Europese Commissie werpt een ander licht op dat rechtsstatelijk uitgangspunt. ‘Onder omstandigheden’ kan juridische dienstverlening aan een gesanctioneerde partij gelden als een ‘verboden vorm van het ter beschikking stellen van economische middelen’” zo citeert de krant het standpunt van de Europese Commissie. De deken (stafhouder) van Amsterdam maant de balie aan tot “vergaande behoedzaamheid’”. Eerder liet de OVB-voorzitter Callens op sociale media (LinkedIn) verstaan dat hij oproepen aan de advocatuur of morele druk om niet op te treden voor uit Rusland afkomstige partijen niet ondersteunt. Mensen mogen niet geïdentificeerd worden met het politieke regime van hun land, dat ze misschien niet eens steunen.

Het blijft wel onduidelijk wat de draagwijdte is van de recente sanctiemechanismen, maar het toont alvast aan dat de vaas waarin advocaten zouden leven eerder een oceaan is met veel prachtige natuur, maar ook met nu en dan gevaarlijke vissen.

Hugo LAMON

***

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!