Metiskinderen zijn kinderen van een Belgische koloniaal en een Afrikaanse moeder. Ze zijn in de jaren ‘40 en ‘50 geboren in Belgisch Congo, Rwanda of Burundi. De Belgische staat keurde relaties van kolonialen met Afrikaanse vrouwen niet goed en vond ook dat een Afrikaanse moeder een kind van deels Europese afkomst niet kon opvoeden. Veel kinderen werden daarom bij hun moeder weggehaald. Hierdoor beschikken ze niet over een geboorteakte met alle problemen van dien.

In de voorbije maanden en jaren zijn verschillende pistes onderzocht om voor deze landgenoten een oplossing te vinden. Het is dan ook de plicht van de Belgische staat om tegemoet te komen aan de gevolgen die de toenmalige Koloniale macht door zijn gerichte discriminatie/segregatie heeft veroorzaakt en waaronder deze landgenoten hebben geleden.

Onder impuls van vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne is er nu een oplossing uitgewerkt waar de metissen tevreden mee zijn. Het College van procureurs-generaal heeft daartoe op 10 februari een nieuwe omzendbrief goedgekeurd om te verhelpen aan het probleem van de geboorteakten.

Koloniale metissen hebben een Belgische ouder en zijn geboren toen België verantwoordelijk was voor Belgisch Congo en Rwanda-Urundi. Dit gaat over kinderen die zijn opgegroeid zonder te weten wie hun echte familie was en werden geplaatst in een pleeggezin tussen 1959 en 1962, soms zonder geboorteakte of nationaliteitsbewijs. Met alle problemen van dien.

In 2018 heeft het parlement de regering de opdracht gegeven om een procedure in te stellen voor de toekenning of de herkrijging van de nationaliteit voor de betrokken metiskinderen, alsook de nodige maatregelen te nemen om de overblijvende problemen in verband met de geboorte- en huwelijksakten van die personen op te lossen.

Geboorteakte

Sommigen metissen hebben nooit een geboorteakte gekregen. Uit het rapport van de Congo-commissie van oktober vorig jaar blijkt dat de door de koloniale administratie afgeleverde geboorteakten in België niet aanvaard werden of de geboorteakten opzettelijk vervalst werden.

Enkel de gemeentelijke overheden kunnen akten van de burgerlijke stand opmaken en een register bijhouden. Een ambtenaar van de burgerlijke stand kan echter op een later tijdstip geen geboorteakte meer opmaken. Dat kan enkel via een vonnis van de familierechtbank.

Indien er wel een geboorteakte beschikbaar is kan een uittreksel verkregen worden via een ambtenaar van de burgerlijke stand. Indien er een geboorteakte ontbreekt of deze vernietigd werd of verloren is gegaan, kan de aanvrager via de familierechtbank een verzoekschrift indienen om deze te laten vervangen.

De metissen zijn evenwel niet verantwoordelijk voor het ontbreken van hun geboorteakte aangezien de Belgische Staat dit destijds bij hun overbrenging niet in orde heeft gebracht. Men mag niet verwachten dat metissen zelf hun geboorteakte laten vervangen door een procedure op te starten bij de familierechtbank. Het is de Belgische Staat die verantwoordelijk is voor het in orde brengen van de geboorteakte.

Oplossing

Onder impuls van vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne werd er in overleg met het College van procureurs-generaal een oplossing uitgewerkt om de metissen van een geboorteakte te voorzien. Een combinatie van artikel 26 en 35 Burgerlijk Wetboek en artikel 138bis van het Gerechtelijk Wetboek moet in de oplossing voorzien. Artikel 138bis van het Gerechtelijk Wetboek voorziet dat het openbaar ministerie ambtshalve kan optreden telkens als de openbare orde zijn tussenkomst vergt. Het College van procureurs-generaal beschouwt de vernietiging of het ontbreken van de geboorteakte als een zaak van openbare orde omdat deze handeling destijds onder de verantwoordelijkheid viel van de “Koloniale/uitvoerende macht”. Op die manier kan het openbaar ministerie de zaak voorleggen aan de familierechtbank en verzoeken om een geboorteakte op te maken.

Deze oplossing maakt het mogelijk om het probleem op te lossen zonder dat de rechtstreeks betrokkenen tussenbeide hoeven te komen, een gerechtelijke procedure moeten inleiden en de kosten daarvan moeten dragen. Dit is belangrijk, want het is niet de verantwoordelijkheid van de individuele metis dat zijn of haar geboorteakte ontbreekt.

Volgende stappen

Een nieuwe omzendbrief waartoe het College van procureurs-generaal op 10 februari opgesteld heeft, zal verstuurd worden naar alle openbare ministeries en lokale besturen om hen op de hoogte te brengen van de oplossing.

Wanneer een metis dan zijn of haar geboorteakte opvraagt en een lokaal bestuur vaststelt dat deze ontbreekt, zal dit gemeld worden aan het lokaal openbaar ministerie dat via de familierechtbank het nodige zal doen om een nieuwe geboorteakte aan te vragen.

Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie:

“Metissen zijn landgenoten, net als u en ik. Hun strijd is terecht. Het is onwaarschijnlijk wat de Koloniale macht hen destijds heeft aangedaan. Deze mensen werden als een gevaar beschouwd, werden gestigmatiseerd, … De Belgische staat is verantwoordelijk voor het ontbreken van de geboorteakten. De Belgische Staat moet het oplossen. We hebben nu een nieuwe oplossing uitgewerkt waarbij de Belgische staat via de parketten zijn verantwoordelijkheid neemt om mensen te voorzien in ontbrekende geboorteakten.”

François Milliex, voorzitter ARM:

“Wij zijn tevreden dat minister Van Quickenborne een menswaardige oplossing heeft uitgewerkt voor de ontbrekende geboorteaktes van de Belgische koloniale Metissen. Dit na 60 jaar en na 4 jaar van de met unanimiteit gestemde resolutie in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Hoe vlugger dit nu in de praktijk wordt omgezet, hoe beter.”

Jacqueline Goegebeur:

“Bijna 4 jaar nadat de Kamer van Volksvertegenwoordigers unaniem de Resolutie heeft aangenomen, hebben we eindelijk zicht op een geboorteakte, een herstel van onze identiteit.”