Vanaf 1 september 2023 gelden strengere regels voor de invordering van een schuld van een consument aan een onderneming. De nieuwe regels zijn van toepassing op iedere betalingsachterstand van een schuld die een consument verschuldigd is aan een onderneming. Heb je als onderneming dus een overeenkomst afgesloten met een andere onderneming (B2B), dan gelden deze regels niet. Daarnaast gaat het enkel over schulden in de voorafgaandelijke, minnelijke fase. Beschik je over een uitvoerbare titel (lees: een vonnis)? Dan zijn deze regels niet van toepassing.

De kosteloze eerste herinnering en wachttermijn

Voor iedere schuld die de consument niet betaald heeft op de vervaldatum, moet de onderneming verplicht een kosteloze ingebrekestelling sturen die de vorm aanneemt van een eerste herinnering. Samen met de eerste herinnering begint een wachttermijn van ten minste veertien kalenderdagen die ingaat de dag na verzending in geval van elektronische verzending of de derde dag na de verzending voor een ingebrekestelling per brief. De consument heeft na deze eerste herinnering dus nog wat tijd om de juistheid van het bedrag na te gaan, de betaling uit te voeren of de schuld te betwisten.

Gaat het om onbetaalde schulden in het kader van regelmatige levering van goederen of diensten, bijvoorbeeld de maandelijkse elektriciteitsfactuur of een abonnement, dan geldt dat enkel de eerste drie herinneringen kosteloos zijn. Elke bijkomende herinnering kan extra kosten met zich meebrengen. Wel wordt het bedrag voor de bijkomende herinneringen begrensd tot 7,50 euro vermeerderd met de geldende portokosten.

De herinnering bevat daarnaast ook minstens volgende gegevens:

• Het verschuldigde saldo en het bedrag van het schadebeding dat zal worden geëist bij niet-betaling binnen de termijn van veertien kalenderdagen.
• De naam of de benaming van de schuldeisende onderneming.
• Een beschrijving van het product dat de schuld deed ontstaan, alsook de datum van opeisbaarheid van deze schuld.
• De termijn waarbinnen de schuld terugbetaald moet worden vooraleer enige kost, interesten of vergoedingen mogen worden gevorderd.

Op eerste verzoek van de consument verschaft de onderneming de bewijsstukken omtrent de schuld en verschaft deze de nodige informatie over hoe deze schuld betwist kan worden.

Elk beding dat de onderneming vrijstelt van de eerste herinnering en de wachttermijn zoals hierboven omschreven is verboden en nietig.

Verwijlintresten en schadebedingen

Daarnaast worden de kosten die de schuldeisende onderneming kan vorderen van de consument bij wanbetaling aan banden gelegd. Zo kan de onderneming, na de eerste herinnering en na het verstrijken van de termijn van 14 kalenderdagen, geen andere betaling vorderen dan:

De verwijlinteresten

De verwijlinteresten mogen niet hoger zijn dan de interest tegen de referentie-interestvoet vermeerderd met acht procentpunten bedoeld in artikel 5, tweede lid, van de wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties. De interesten worden berekend op de nog te betalen som.

De verwijlinteresten zullen pas beginnen lopen na het verstrijken van de wachttermijn, tenzij je een kmo bent. Indien je een kmo bent, mag je de verwijlinteresten laten lopen vanaf de datum van de eerste herinnering.

Een forfaitaire vergoeding (schadebeding)

Een forfaitaire vergoeding kan enkel en alleen gevorderd worden indien deze uitdrukkelijk bepaald werd in de overeenkomst. Het bedrag van deze vergoeding wordt begrensd als volgt:

• Schuld lager dan of gelijk aan 150 euro: 20 euro.
• Schuld tussen 150,01 en 500 euro: 30 euro vermeerderd met 10% van de schuld.
• Schuld hoger dan 500 euro: 65 euro vermeerderd met 5% van de schuld op de schijf boven 500 euro en maximum 2000 euro.

Deze bedragen zijn in eerste instantie bestemd om de verwijlinteresten en alle kosten van minnelijke invordering van de onbetaalde schuld te dekken.

Sancties

Wanneer deze nieuwe regels niet worden gerespecteerd dan gelden de volgende sancties. Deze zijn niet te onderschatten.

Vrijstelling betaling van het schadebeding

Elk schadebeding dat bovenstaande bedragen niet respecteert, is verboden en wordt voor niet geschreven gehouden. Deze bedingen moeten ook wederkerig zijn. Dit wil dus zeggen dat de consument niet gehouden is de interesten en forfaitaire vergoeding te betalen wanneer de bepalingen hieromtrent in strijd zijn met de wet.

Terugvordering betaalde schuld

Indien de consument de schuld zou hebben betaald, maar blijkt dat bovenstaande verplichtingen niet werden gerespecteerd, dan kan de rechter beslissen dat de consument aanspraak kan maken op terugbetaling van de betaalde bedragen. De invordering kan dan niet opnieuw gestart worden, aangezien de foutieve betaling door de consument geacht wordt bevrijdend te zijn.

Weigering van minnelijke invordering

Wanneer de schuldeisende onderneming bovenstaande voorschriften niet respecteert zal minnelijke invordering geweigerd worden. Zo moet het incassobureau, de advocaat of gerechtsdeurwaarder steeds nagaan of de regels werden gerespecteerd inzake de eerste herinnering met wachttermijn en de voorgeschreven maximumbedragen. Is dit niet het geval, dan zal geen minnelijke invordering mogelijk zijn.

Het is aan de onderneming om te bewijzen dat zij alle verplichtingen heeft nageleefd.

Strafsancties

Tenslotte wordt voorzien in een aantal strafrechtelijke boetes wanneer de onderneming volgende verplichtingen schendt:

• Het niet of onjuist verzenden van de eerste herinnering.
• Het niet naleven van de maximumbedragen van het schadebeding.

De boetes variëren van 26 euro tot 10.000 euro, of zelf tot 4% van de totale jaaromzet in het laatst afgesloten boekjaar steeds te vermeerderen met opdeciemen.

Overgangsregeling

De nieuwe regeling geldt voor alle nieuwe overeenkomsten en op betalingsachterstanden die ontstaan vanaf 1 september 2023 ook al komen deze voort uit een overeenkomst van voor deze datum. Vanaf 1 december 2023 gelden deze regels dan voor iedere betalingsachterstand, ongeacht wanneer de overeenkomst of schuld ontstond.

Wannes Gardin (Team Manager Legal) en Evelien Callewaert (Senior Advisor Legal) – Vandelanotte