Sinds 15 december 2020 moeten Belgische belastingplichtigen in het buitenland verleden notariële schenkingsaktes in België laten registreren. Bijgevolg zal er in principe steeds schenkbelasting verschuldigd zijn op deze schenkingen. Een zoektocht naar alternatieve technieken dringt zich op. Daarbij rijst de vraag of een notariële akte, en dus de registratie in België, wel nodig is om aandelen op naam te schenken.

Notariële schenking van aandelen

Over de schenking van aandelen op naam is al veel inkt gevloeid. Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat alle schenkingsakten, op straffe van nietigheid, voor een notaris moeten worden verleden. Om de daarbij horende fiscale druk wat te temperen, bieden de regionale gunstregimes voor de schenking van aandelen van familiale vennootschappen een oplossing. Voor zover aan alle voorwaarden is voldaan, moet hierop geen schenkbelasting betaald worden. Het Waalse Gewest past een verlaagd 0%-tarief toe bij de registratie van deze schenkingen, wat op hetzelfde neerkomt.

Voor de vennootschappen die niet aan alle voorwaarden voldoen en dus niet kwalificeren als familiale vennootschappen, blijven alternatieve schenkingsvormen die niet aan de registratieplicht onderhevig zijn van belang.

Onrechtstreekse schenking van aandelen aan toonder

De handgift en de onrechtstreekse schenking zijn belangrijke door de rechtspraak toegestane uitzonderingen op de notariële schenkingsakte. Toen de aandelen aan toonder nog bestonden, namen velen bijgevolg hun toevlucht tot dit type van aandelen om via een handgift te kunnen schenken. De afschaffing ervan leidde ook tot het einde van de mogelijkheid tot handgift van aandelen.

Onrechtstreekse schenking van aandelen op naam?

Vervolgens rijst de vraag of aandelen op naam ook onrechtstreeks kunnen worden geschonken. Het hof van beroep te Antwerpen heeft eerder al in twee arresten geoordeeld dat aandelen op naam wel degelijk onrechtstreeks geschonken kunnen worden door middel van inschrijving in het aandelenregister. Het loutere feit dat het aandelenregister is ondertekend door de beide partijen, maakt van dit register volgens het hof nog geen schenkingsakte, die verplicht voor een notaris moet worden verleden. Gebaseerd op de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek concludeert het hof dat de overdracht louter consensueel gebeurt en de overschrijving in het aandelenregister de loutere bevestiging/uitvoering is van de eerder gedane overdracht.

Recent heeft het hof nog eens uitdrukkelijk bevestigd dat het, ondanks bepaalde andersluidende meningen in de rechtsleer, nog steeds van oordeel is dat aandelen op die manier kunnen worden geschonken.

Gevolg

Dat een hoger rechtscollege deze vorm van onrechtstreekse schenking blijft aanvaarden, is belangrijk en laat de deur zonder twijfel open. Hoewel op deze onrechtstreekse schenkingen geen schenkbelasting verschuldigd is, moet worden benadrukt dat er wel erfbelasting zal verschuldigd zijn als de schenker binnen de drie jaar (of vijf jaar in het Waalse Gewest) overlijdt. Blijft de schenker gedurende die periode verder leven, dan is er ook geen erfbelasting verschuldigd.

Het is wel belangrijk dat dergelijke schenkingen met de nodige voorzichtigheid en omkadering gebeuren. Tussen de partijen moet er ook een zogenaamd ‘pacte adjoint’ worden gesloten ter bevestiging van de gedane schenking. In dit document kunnen ook bepaalde voorwaarden aan de schenking gekoppeld worden.

Besluit

Het komt er op neer om in iedere concrete situatie na te gaan wat de beste manier zal zijn om de aandelen van uw vennootschap over te dragen aan, bijvoorbeeld, de volgende generatie. Een grondige analyse en een oplossing op maat zijn daarbij van cruciaal belang.

DELBOO