Europa wordt gekenmerkt door een interne markt, een ruimte zonder binnengrenzen, waar goederen en diensten vrij kunnen worden aangeboden en afgenomen zonder beperkingen. Dit althans in theorie, want tot voor 4 december 2018 was het mogelijk om klanten op basis van hun nationaliteit, verblijfplaats of plaats van vestiging te weigeren.

Verschillende webshops hanteerden hiervoor verschillende directe en ook indirecte manieren om eventuele aankopen te bemoeilijken of zelfs onmogelijk te maken. De tactiek bestond er in klanten automatisch door te sturen naar de webshop van hun eigen land, ervoor te zorgen dat zij geen bestelling konden plaatsen wegens onjuiste adresgegevens, geen betalingen uit andere landen toe te staan, prijsverschillen afhankelijk te maken van het land waar de bestelling werd geplaatst, …

Dergelijke discriminatie wordt door de Geoblockingverordening wettelijk uitgesloten en dit direct zonder omzetting naar Belgische wetgeving.

Maar wat houdt de Geoblockingverordering nu precies voor e-handelaren in?

Vooraleer de precieze gevolgen van de Geoblockingverordening te duiden, is het belangrijk mee te geven dat deze verordening van toepassing is op de algemene online-aankoop van goederen en diensten door zowel particulieren/consumenten als ondernemingen wanneer zij aankopen verrichten als eindgebruiker (hierna genoemd ‘klanten’). Op de enkele uitzonderingen komen we later in dit artikel terug.

Derhalve worden ondernemingen die aankopen om door te verkopen van het toepassingsgebied uitgesloten. Tevens vallen, althans voorlopig (afhankelijk van de beoordeling door de Europese Commissie op 23 maart 2020), financiële diensten, transport- en vervoersdiensten, audiovisuele diensten, gezondheidszorg, maatschappelijke diensten en auteursrechtelijk beschermde diensten zoals streaming van muziek of film en e-books buiten het toepassingsgebied van de Geoblockingverordening.

De gevolgen van de Geoblockingverordening

Vrije toegang tot website of app

De verordening verbiedt de activiteit van geoblocking in de letterlijke betekenis van het woord. De onderneming moet haar website of apps aan de hand waarvan de klanten goederen of diensten kunnen aankopen openstellen voor alle inwoners van andere Europese lidstaten.

Klanten van de verschillende Europese lidstaten moeten eenzelfde toegang krijgen tot de website die ze wensen te consulteren, de verschillende nationale websites van de onderneming kunnen raadplegen en de prijzen en voorwaarden te vergelijken.

De vaak gebruikte techniek om klanten automatisch om te leiden of door te verwijzen naar hun nationale website, welke verschilt van de website die de klant initieel wenst te bezoeken, is vanaf 4 december 2018 verboden.

Ondanks voormeld verbod, blijft het voor de onderneming mogelijk om haar klanten “om te leiden of door te verwijzen” naar de versie van de website die overeenstemt met de plaats of vestiging van de klant, op voorwaarde dat een expliciete toestemming werd    gegeven.

Dit blijft evenwel niet zonder problemen gezien de Geoblockingverordening niet bepaalt wat als een ‘expliciete toestemming’ moet worden verstaan.

Naar mijn mening kan er enkel gesproken worden van een ‘expliciete toestemming’ wanneer deze vrij, geïnformeerd en ondubbelzinnig door de klant wordt gecommuniceerd, dit in de lijn met de toestemming overeenkomstig de Algemene VerordeningGegevensbescherming of ook de GDPR genoemd.

Toegang tot goederen en diensten

Op grond van de verordening moet de onderneming dezelfde verkoopsvoorwaarden en prijzen hanteren voor iedere klant op haar website, ongeacht dit een lokale of een klant is van een andere Europese lidstaat waar de onderneming niet actief is.

Behoudens onderstaande uitzonderingen is niet langer toegelaten een gedifferentieerd beleid op grond van vestiging of nationaliteit te voeren, inzake:

• De levering van goederen op een andere plaats dan voorzien in de verkoopsvoorwaarden.
• Het verkopen van werken in een niet-tastbare vorm die auteursrechtelijk beschermd zijn.

Aanvaarding van betalingswijzen

Niet enkel de vrije toegang tot de website of app en de toegang tot goederen en diensten  moet voor iedere klant afkomstig uit een Europese lidstaat gegarandeerd worden, ook moeten deze klanten overeenkomstig de betalingsmogelijkheden die de onderneming aanbiedt, in staat zijn de betaling uit te voeren.

De onderneming die betalingen via kredietkaarten aanvaardt, kan niet langer een betaling afkomstig met een kredietkaart uit een andere Europese lidstaat weigeren.

Praktisch

De ratio legis of bedoeling van de Geoblockingverordening is het wegnemen van de kunstmatige binnengrenzen van de interne markt zoals het blokkeren of automatisch omleiden van gebruikers met een andere nationaliteit of woon-en verblijfplaats.

Dergelijke verordening brengt verschillende moeilijkheden met zich mee om in de praktijk toe te passen. Hieronder een overzicht van de maatregelen voor een onderneming die actief is in e-commerce.

Toegankelijkheid van uw website

Uw website moet in het licht van de verordening bezoekers en klanten vanuit iedere EU-lidstaat toe te laten.

Ter illustratie moet de klant in de mogelijkheid zijn om via de aangeboden betalingsmogelijkheden een betaling te verrichten met zijn betaalkaart die uitgereikt is een andere Europese lidstaat, zijn adresgegevens in te geven zonder het krijgen van een foutmelding, ….

Aanpassen van uw algemene voorwaarden

Een grondig nazicht van de algemene voorwaarden kan aan de orde zijn, dit vooral bij ondernemingen die in de verschillende EU-lidstaten een webshop uitbaten.

De aanbiedingen en voorwaarden mogen niet meer verschillen en aldus afhankelijk zijn van de nationaliteit, woon-of verblijfplaats van de klant, zoals verschil in prijs, garantie, procedure in het kader van geschillen consumentenbescherming zoals bedenktijd.

Oppassen met de automatische omleiding

Zoals hierboven meegedeeld mag de onderneming de klant niet meer automatisch omleiden naar de webshop van zijn woon-of verblijfplaats, behoudens de expliciete toestemming van de klant.

Een mogelijkheid kan erin bestaan om de klant verschillende mogelijkheden aan te bieden, waarna hij of zij kan beslissen de opgezochte website te raadplegen dan wel om een redirect te vragen.

Gezien de Geoblockingverordening stelt dat een expliciete toestemming nodig is alvorens automatisch wordt omgeleid, is het aangeraden iedere toestemming te loggen of te bewaren. Dit om de bewijslast die op de onderneming zal rusten, bij enig geschil of klacht, te kunnen voldoen.

Misverstanden omtrent de Geoblockingverordening

Er moet geleverd worden in iedere Europese lidstaat

Het openmaken van de interne markt heeft niet tot gevolg dat een onderneming vanaf 4 december 2018 zijn producten en diensten moet leveren in iedere Europese lidstaat. De onderneming beslist zelf waar ze haar producten kan leveren en deelt dit mee in de verkoopsvoorwaarden.

Het is dan aan de klant om de aangekochte goederen en/of diensten zelf op te halen  binnen het door de onderneming weerhouden leveringsgebied.

Alle websites van een onderneming moeten dezelfde verkoopsvoorwaarden en prijzen aanbieden

De Geoblockingverordening bepaalt niet dat ondernemingen, binnen iedere EU-lidstaat waarin zij actief zijn, dezelfde verkoopvoorwaarden moeten hanteren.

De onderneming kan perfect per land en per website kiezen welke voorwaarden zij hanteert. Derhalve is het voor de onderneming nog altijd mogelijk om andere prijzen en leveringsvoorwaarden voor de verschillende landen te voorzien.

Op grond van de Geoblockingverordening kan de onderneming enkel geen klanten meer weigeren op grond van hun woon- of verblijfplaats door ze als klant te weigeren of ze automatisch door te sturen naar de webshop/website van het land van hun woon-of verblijfplaats en mogen de voorwaarden op de website niet discrimineren op het vlak van woon- of verblijfplaats.

Door deze verordening wordt het de klant mogelijk gemaakt de prijzen en voorwaarden op de verschillende websites te bekijken en te vergelijken alvorens tot aankoop over te gaan.

Wat met auteursrechtelijk beschermde content?

Auteursrechtelijke beschermde content die niet aangeboden wordt op een fysieke drager zoals streaming diensten van films, muziek en games, neemt een bijzondere plaats in binnen de digitaal eengemaakte markt of digital single market.

Om de concrete juridische toestand te kunnen duiden, moet er worden verwezen naar twee verorderingen, meer bepaald de Geoblockingverordening en ten tweede de verordening grensoverschrijdende portabiliteit van online-inhoudsdiensten.

• Geoblockingverordening: zoals hierboven reeds is vermeld, valt auteursrechterlijke content die niet op een fysieke drager ter beschikking wordt gesteld (voorlopig) niet onder het toepassingsgebied van de verordening. Dit houdt in dat de gebruiker van een streamingdienst als Spotify, Netflix, Steam, … enkel toegang zal krijgen tot de content van zijn woon- of verblijfplaats.
• Verordening grensoverschrijdende portabiliteit van online-inhoudsdiensten: Om de vlotte werking van de interne markt te garanderen en een doeltreffende toepassing van de beginselen van vrij verkeer van personen en diensten voorziet de Verordening Portabiliteit dat gebruikers van onlinediensten zoals Spotify, Netflix, Steam, …, dewelke zij onderschreven hebben in hun woonlidstaat ook kunnen gebruiken wanneer zij tijdelijk in een andere Europese lidstaat aanwezig zijn.

Concreet houdt dit in dat een Europese burger die tijdelijk in een andere Europese Lidstaat verblijft toegang moet hebben tot de content die beschikbaar is voor zijn woonlidstaat zonder dat er toegang wordt gegeven tot de content die beschikbaar is voor de Europese lidstaat waarin de Europese burger tijdelijk verblijft.

Compliance

De Geoblockingverordening kent dus de nodige impact voor ondernemingen die genoodzaakt zullen zijn hun crm en software aan te passen, die tevens een transparanter beleid zullen moeten voeren, enz..

Om deze verplichtingen die aan de Europese ondernemingen opgelegd worden, kracht bij te zetten, stelt de Geoblockingverordening expliciet dat de Europese lidstaten maatregelen moeten voorzien die doeltreffend, evenredig en afschrikwekkend zijn.

De nationale maatregelen zullen gepubliceerd worden op de website van Europese Commissie.

Let wel, deze nationale lidstatelijke maatregelen doen geen afbreuk aan de bevoegdheden van de Europese Commissie om de naleving van de Europese wetgeving te handhaven en sancties op te leggen.

Maarten Verhaghe

VDV iLaw