Het zal u ook wel regelmatig overkomen: u ontvangt een mail met het vriendelijk verzoek een korte vragenlijst in te vullen. De verzender wil weten wat u over bepaalde onderwerpen denkt. U krijgt er meestal een vriendelijke aansporing bij dat het maar enkele minuten tijd vraagt en er oprechte interesse is in zijn gewaardeerde mening. De advocaten in West-Vlaanderen en Limburg kregen recente een dergelijke boodschap van hun lokale orde. De resultaten zijn intussen verspreid.

Bij dergelijke bevragingen stelt zich al snel de vraag naar de representativiteit en of er wel een wetenschappelijk gevalideerde methode is gebruikt. Dat is bijvoorbeeld zonder twijfel het geval met de advocatenbarometers die de Orde van Vlaamse Balies in het verleden door de universiteiten van Gent en Leuven heeft laten uitvoeren en waar hopelijk binnenkort een vervolg op komt.  Want objectief meten is ook weten, al kan natuurlijk de vraag worden gesteld of er beleidsmatig wel voldoende werd gedaan met de resultaten van die advocatenbarometers.

Het West-Vlaamse en Limburgse initiatief was kleinschaliger van opzet, maar daarom niet minder interessant. Zo kon de advocaat antwoorden op de vraag of de Orde van Vlaamse Balies “uw belangen voldoende behartigt”. Er werd dus niet gevraagd of de OVB voldoende de belangen van de advocatuur in zijn geheel behartigt en al zeker niet of die Orde zich ook afdoende kwijt van de wettelijke opdracht om “initiatieven en maatregelen (te nemen) die nuttig zijn voor de opleiding, de tuchtrechtelijke regels en de loyauteit in het beroep en voor de behartiging van de belangen van de advocaat en van de rechtzoekende” zoals art. 495 tweede lid Ger.W. voorschrijft. Er werd dus ook niet gevraagd of de OVB voldoende opkomt voor de belangen van de rechtzoekende (en dus het algemeen belang) en ook niet hoe de belangen van de burger (moeten) samengaan met deze van de advocatuur. De vraag was ook niet of  de OVB  op een goede manier de belangen van de beroepsgroep in zijn geheel goed behartigt, maar enkel of de individuele advocaat vindt dat “zijn” – en dus hoogst individuele – belangen wel voldoende aan bod komen. Het gaat dus om de klassieke variant op de “krijgt u waar voor uw geld”-vraag. Wie binnen de baliestructuren actief is fronst dan toch even de wenkbrauwen bij die wat simpele vraag, vooral wanneer dezelfde vraag niet gesteld wordt voor de werking van de lokale orde.

En ondanks dit alles blijft de vraag interessant, al was het maar omwille van de geformuleerde antwoorden. In Limburg vonden slechts 14,5 % van de respondenten dat de OVB voldoende hun belangen verdedigt. De cijfers uit West-Vlaanderen waren al niet veel hoopgevender (18,5 %). Bijna de helft antwoordt zonder meer “neen” op de vraag en de anderen zeggen geen mening te hebben. Tja, dat is even slikken.

De beleidsmakers van de OVB kunnen nu misschien inspiratie zoeken bij onze politici, die na de jongste parlementsverkiezingen allemaal declameerden dat ze het signaal van de kiezer “zouden oppikken” en dat met de wrevel van de burger rekening moet worden gehouden. Het is aantrekkelijk om hetzelfde te zeggen aan de grote groep advocaten die hooguit ongeïnteresseerd maar veelal in grote mate ronduit ontevreden zijn. Dat heeft misschien te maken met de disruptie binnen de juridische dienstverlening, met moeizame digitalisering- en moderniseringsprocessen, met grotere concurrentie voor de advocatuur (van grote internationale spelers, van andere beroepsgroepen die marktaandeel inpalmen, van de sociale sector die ook steeds vaker actief is in de juridische dienstverlening, van prijsbewuste cliënten die vaak zelf ook over onvoldoende financiële middelen beschikken en meer transparantie eisen). Kortom, het is minder evident geworden om advocaat te zijn en te blijven. Wie zich niet aanpast aan de nieuwe omstandigheden, krijgt het moeilijk. Sommigen vinden dat een efficiënte belangenbehartiging er in die omstandigheden in moet bestaan om te ijveren om alles bij het oude te laten. Misschien wijst de bevraging erop dat dit wel een grote groep aan de balie is. Er is dus nog veel werk om iedereen mee te betrekken in de noodzakelijke reflectie over te toekomst van het beroep.  Bij de OVB  worden daarover plannen gemaakt, de deontologie aangepast, opleidingen georganiseerd en geheroriënteerd  en buitenlandse tendensen in kaart gebracht.  De bevraging leert dat dit te weinig doorsijpelt naar de individuele advocaat. Zouden de steeds verder uitbreidende groep lezers van deze wekelijkse blog ook weten dat de schrijver zijn inspiratie haalt bij de werking van de OVB of zouden ze deze blog enkel lezen om de bevestiging te krijgen dat de OVB in het ijle bezig is?

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een persoonlijke beschouwing over justitie.